Ο ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΣ ΚΟΜΗΣ ΤΩΝ ΣΑΛΩΝΩΝ
ΠΡΟΣΩΠΑ.
ΛΟΥΔΟΒΙΚΟΣ ΦΑΔΡΙΓΓΟΣ, Καταλώνιος κόμης Σαλώνων.
ΜΑΡΙΑ, θυγάτηρ αὐτοῦ.
ΦΕΡΝΑΝΔΟΣ
ΑΛΦΟΝΣΟΣ
|
Καταλώνιοι
|
ΙΑΚΩΒΟΣ, ἔκπτωτος βαρόνος Ζητουνίου.
ΣΕΡΑΦΕΙΜ, Ἕλλην ἐπίσκοπος Σαλώνων.
ΑΡΕΤΗ, ἀνεψιὰ αὐτοῦ.
ΑΓΓΕΛΟΣ ΧΑΡΙΤΟΣ, ἐραστὴς τῆς Ἀρετῆς, περιβεβλημένος στολὴν μοναχοῦ ἐν τῷ β΄ μέρει.
ΑΝΔΡΟΝΙΚΟΣ ΛΥΚΟΘΑΝΑΣΗΣ, πρόκριτος Βουνοχώρας.
ΖΑΧΑΡΙΑΣ, πρόκριτος Ἁγίας Εὐθυμίας.
ΛΑΓΙΝΗΣ πρόκριτος Καλοπετρίτσας.
ΣΙΣΜΑΝΗΣ
ΚΑΒΑΣΙΛΑΣ
|
πρόκριτοι
|
ΥΠΗΡΕΤΗΣ τοῦ Λουβοδίκου.
ΣΤΡΑΤΙΩΤΗΣ Καταλώνιος.
ΠΟΛΙΤΗΣ Σαλώνων.
ΣΤΡΑΤΙΩΤΑΙ Καταλώνιοι.
ΠΟΛΙΤΑΙ Σαλώνων καὶ τῆς περιχώρου.
Ἡ σκηνὴ ἐν Σαλώνοις καὶ τῇ περιχώρῳ ἐν ἔτει 1397.
ΜΕΡΟΣ Ε΄.
ΣΚΗΝΗ Α΄.
Ἐπὶ τῆς ἀκροπόλεως τῶν Σαλώνων.
ΛΟΥΔΟΒΙΚΟΣ, ΑΛΦΟΝΣΟΣ.
ΑΛΦΟΝΣΟΣ.
Τὰ πάντα εἶνε ἕτοιμα· ἐτέθησαν
εἰς τὰς ἐπάλξεις βελοστάσεις· πᾶς πυλὼν
διὰ μοχλῶν ἐκλείσθη ἔσωθεν στερρῶν
καὶ μὲ ὀγκώδεις πέτρας τὸν ἐκτίσαμεν.
Ἐπεσκευάσθη ὅπου ἦτο ἀσθενὲς
τὸ τεῖχος, καὶ πλησίον τῶν ἐπάλξεων,
ὅπου αἱ λιθοβόλοι κεῖνται μηχαναὶ,
ποικίλοι λίθοι ἤδη ἐσωρεύθησαν.
Ἐκ τῶν Σαλώνων καὶ τῆς κάτω πόλεως
πᾶσα Καταλωνίων οἰκογένεια
ἐκλείσθη ἀναβᾶσα εἰς τὸ φρούριον,
καὶ οὐδὲ μία κάτω ἔμεινε ψυχή.
Οἱ στρατιῶται ἅπαντες ὡπλίσθησαν
μὲ βέλη καὶ μὲ λόγχας καὶ μὲ δόρατα,
λαβόντες δὲ καὶ θάρρος ἐκ τῶν λόγων μου,
τῶν ἐντοπίων ὅλοι περιμένουσι
τὴν ἔφοδον γενναίως ν' ἀποκρούσωσι·
καὶ αὕτη δὲν βραδύνει, ὅπως φαίνεται.
ΛΟΥΔΟΒΙΚΟΣ.
Καὶ περιμένεις νὰ νικήσωμεν; Κωφὸς
εἶσαι καὶ δὲν ἀκούεις πῶς ἀντιβοᾷ
ὑπὸ τοὺς θόλους τοῦ φρουρίου ἡ κραυγὴ
τῆς Ἀρετῆς; Εἰς μάτην κοπιάζομεν.
Ὅτι, Ἀλφόνσ', ἐγείρεις μὲ τὸν δάκτυλον
ἐκείνη σείει καὶ στρωννύει κατὰ γῆς.
Ἄκουε· φθάνει ὡς ὑπόκωφος βοὴ
ἀπὸ τῶν σπλάγχνων, ἐκ τῆς ῥίζης τοῦ βουνοῦ
τῆς κόρης ἡ κατάρα.
ΑΛΦΟΝΣΟΣ.
Εἶνε ἡ βοὴ
τοῦ στρατοπέδου τόσων πολιορκητῶν.
ΛΟΥΔΟΒΙΚΟΣ.
Μή μ' ἀντιλέγῃς· ὅτι λέγω πίστευσον.
Σὺ νύκτα βαθυτάτην δέν την ἤκουσας
ἐναγωνίως κράζουσαν βοήθειαν,
σὺ τὴν φωνήν της δὲν γνωρίζεις. Ἄκουσον
ἂν θέλῃς νά την μάθῃς καὶ φυλάττησαι.
Ἐλθὲ πλησίον· ἔτι πλησιέστερον,
ὀλίγον ἔτι ἂς παραμερίσωμεν,
νὰ μὴ ἀκούω τὰς κραυγὰς, καὶ ἄφοβοι
νὰ συνδιαλεχθῶμεν. Πάλιν φθάνουσιν.
(Ὁ Ἀλφόνσος μειδιᾷ ἀπιστῶν.)
Ἰδέ· ἡ νεκρὰ κόρη πρὸ τῶν ὀφθαλμῶν
μοὶ φέρει ζάλην, καὶ νομίζω πῶς γελᾷς
ἐν ᾧ δακρύεις σὺ συμπάσχων.
ΑΛΦΟΝΣΟΣ.
Πενθερὲ,
οὐδὲν ἀκούω· ἀπατᾶσαι. Τίποτε
δὲν εἶνε.
ΛΟΥΔΟΒΙΚΟΣ.
Μήπως ἔγινεν ἡ ἔφοδος,
καὶ ἡ κλαγγὴ τῶν ὅπλων καὶ αἱ οἰμωγαὶ
τῶν νεκρουμένων, τῶν νικώντων αἱ κραυγαὶ
τῆς ἀκοῆς τὸ δῶρόν σε ἀφῄρεσαν;
ΑΛΦΟΝΣΟΣ.
Ἡ φαντασία, κόμη, σὲ πλανᾷ δεινῶς.
ΛΟΥΔΟΒΙΚΟΣ.
Τὴν ἀπιστίαν, βλέπω, ἔχεις τοῦ Θωμᾶ.
Εἶπες εἰς τὴν Μαρίαν νὰ φυλάσσηται
μὴ συναντήσῃ τὴν … ἐκείνην τὴν νεκράν;
(Μετά τινας στιγμάς· βλέπων χαμαί.)
Τί ἄνθη εἶν' ἐκεῖνα;
ΑΛΦΟΝΣΟΣ.
Τί; χρυσάνθεμα.
ΛΟΥΔΟΒΙΚΟΣ.
Ἄφες νὰ κόψω δύο, τρία, τέσσαρα.
(Δρέπει.)
Τὰ ἀγαπᾷ τοσοῦτον ἡ Μαρία μου.
Πλὴν … ἄφες· τίς μοι εἶπε πῶς χρυσάνθεμα
κρατῶ; Δὲν εἶνε ταῦτα μήκωνες;
ΑΛΦΟΝΣΟΣ.
Λευκοὶ
οἱ μήκωνες δὲν εἶνε.
ΛΟΥΔΟΒΙΚΟΣ.
Καί σοι φαίνονται
ταῦτα λευκά; Δὲν βλέπεις καταπόρφυρα
πῶς εἶνε; Ὅμως… ὅμως ἔχεις δίκαιον.
Εἶνε λευκά· τὸ αἷμα κατερρύπανε
τὰ πέταλα, τὸ βρέχον τὰς παλάμας μου.
Θὰ κόψω ἄλλα, μήπως αἱματοσταγῆ
τὰ ἴδῃ ἡ Μαρία, καὶ νομίσωσιν
ὅτι ἀγρίως μ' ἔσφαξεν ἡ Ἀρετή.
Στάζουν αἱ χεῖρες· δρέψον δύο, τρία σὺ
κ' εἰς τὴν Μαρίαν δός.
(Ὁ Ἀλφόνσος δρέπει ὀλίγα τῶν ἀνθυλλίων
καὶ ἑτοιμάζεται ν' ἀπέλθῃ.)
Ποῦ φεύγεις; Μόνον μου
ποῦ με ἀφίνεις; Δός μοι· ἄς τα ῥίψωμεν
ἀπὸ τοῦ προμαχῶνος.
(Πλησιάζει πρὸς μίαν τῶν ἐπάλξεων καὶ ῥίπτει
ἀπ' αὐτῆς τὰ ἄνθη.)
Μὲ παρατηρεῖ
ἀπὸ τοῦ στρατοπέδου ὁ καλλίμορφος
ἐκεῖνος νεανίας· εἶνε ὁ μνηστὴρ
ἐκείνης· μὲ τοξεύει, μὲ βελοσκοπεῖ.
ΑΛΦΟΝΣΟΣ.
Οὐδένα βλέπω, κόμη.
ΛΟΥΔΟΒΙΚΟΣ.
Δὲν αἰσχύνεσαι
σὺ, θάλλων ἔτι νέος, εἰς ἀπόστασιν
τόσον ὀλίγην νὰ μὴ βλέπῃς.
ΑΛΦΟΝΣΟΣ.
Καθαρὰ
τὰ πάντα βλέπω, κόμη, πρὸ τῶν ὀφθαλμῶν.
ΛΟΥΔΟΒΙΚΟΣ.
Ἀλλὰ, Ἀλφόνσε, βλέπεις, βλέπεις διαρκῶς;
Δὲν ἔρχεταί τι, ὡσεὶ φάσμα, ὡς σκιὰ
νὰ διακόψῃ…
ΣΚΗΝΗ Β΄.
ΙΑΚΩΒΟΣ, ΦΕΡΝΑΝΔΟΣ καὶ οἱ προλαβόντες.
ΛΟΥΔΟΒΙΚΟΣ (ἐξακολουθῶν.)
Βλέπετε, Ἰάκωβε,
Φερνάνδε, βλέπεις; Ὁ Ἀλφόνσος ψεύδεται.
Φερνάνδε, λέγε· βλέπεις τώρα ὡς ἐγὼ
ἐμπρὸς τῶν ὀφθαλμῶν σου σκέπην μέλαιναν,
εἶτα κηλίδας αἵματος; Τὸν οὐρανὸν
καὶ πάλιν διακρίνω, τὸ στρατόπεδον
κάτω· τίς εἶν' ἐκεῖνος; Τοὺς γνωρίζετε.
Τίς εἶνε; λέγε. Ὁ μνηστὴρ, ὁ Ἄγγελος!
ΦΕΡΝΑΝΔΟΣ.
(Βλέπων ἀπὸ τῶν ἐπάλξεων.)
Ὅπου δεικνύεις, κόμη, οὐδεὶς φαίνεται.
ΛΟΥΔΟΒΙΚΟΣ.
Ποῦ εἶν' Ἀλφόνσε; Ἐκ τοῦ τόπου ἔφυγεν,
ὅπου τὸν εἶδα πρὸ μικροῦ ἱστάμενον;
ΑΛΦΟΝΣΟΣ.
Πέραν βαδίζει. Ἐννοεῖ τὸν Ζαχαριᾶν,
ἐκεῖνον ὅστις μετὰ τοῦ Καβάσιλα
περιπατεῖ καγχάζων.
ΛΟΥΔΟΒΙΚΟΣ.
Τὸν ἀκούετε;
Καγχάζει τόσον ἐπειδὴ τῷ λέγουσιν
ὅτι ἡ κάρα τῆς νεκρᾶς μ' ἐδίωκε.
Ἐκείνη ἡ ἰδία κλίνει εἰς τὸ οὖς
καὶ μαρτυρεῖ τὰ πάντα. Εἶν' ἡ Ἀρετὴ
ἐκείνη· ἴδε· ῥίπτει βλέμμα ἄγριον
εἰς τὰς ἐπάλξεις· μὲ ζητεῖ. Καλύψατε,
καλύψατέ με. Βλέπετε, Ἰάκωβε,
Ἀλφόνσε, σὺ, Φερνάνδε, βλέπεις;
ΦΕΡΝΑΝΔΟΣ.
Τίποτε.
ΛΟΥΔΟΒΙΚΟΣ.
Δίκαιον ἔχεις· δὲν κυττάζει. Ὀφθαλμοὺς
δὲν ἔχει· εἰς τὴν θέσιν των κεναὶ ὀπαὶ
εἶνε, τὸ προσωπεῖόν μου ἐφόρεσεν
εἰς τὸν κορμὸν ἡ κόρη τὸν ἀκέφαλον.
Ἡ κεφαλὴ, ἰδέτε, εἰς τὸν οὐρανὸν
νὰ φθάσῃ πλησιάζει· τρέχει, τρέχει.
ΙΑΚΩΒΟΣ.
Ποῦ;
Κόραξ ἐκεῖνος εἶνε μεθιπτάμενος.
ΛΟΥΔΟΒΙΚΟΣ.
Καὶ ποῖος κόραξ ἔμαθεν ἀνθρώπινα
ὀνόματα νὰ κράζῃ; Σῖγα· μὲ καλεῖ,
μὲ κράζει Λουδοβῖκον. Νά· κατέρχεται
καὶ πάλιν νὰ κολλήσῃ μὲ τὸ σῶμά της.
Δὲν διακρίνω πλέον· εἴπατέ μοι σεῖς.
Θαμβοῖ τοὺς ὀφθαλμούς μου σκοτοδίνη. Τίς
βαίνει; ἀκούω βήματα. Εἶν' ἡ νεκρὰ,
ἡ Ἀρετή. Τὸν κόλπον σας ἀνοίξατε
καὶ κρύψατέ με· ἄν με ἴδῃ, λυσσωδῶς
θά με σπαράξῃ.
ΣΚΗΝΗ Γ΄.
ΜΑΡΙΑ καὶ οἱ προλαβόντες.
ΜΑΡΙΑ
(Φέρουσα ξίφος καὶ περικεφαλαίαν, ἅτινα καταθέτει
ἐπί τινος λίθου.)
Εἶμαι ἡ Μαρία σου.
Πάτερ, ἐλθέ· ἡ μήτηρ σὲ παρακαλεῖ
νὰ ἔλθῃς ἔνδον. Τοῦ ὑπαίθρου ὁ ἀὴρ
σὲ βλάπτει.
ΛΟΥΔΟΒΙΚΟΣ.
Ναὶ, μὲ βλάπτει· ὅμως ἔρχεται
στιγμὴ καὶ πνέω αὖραν, βλέπω κυανοῦν
τῶν ἄνω θόλων τμῆμα μέσῳ τῆς πυκνῆς
ὀμίχλης ἥτις μὲ περικυκλοῖ. Ἐκεῖ,
ἐντὸς τοῦ οἴκου… Κόρη, ἀπορῶ μὲ σὲ,
θαυμάζω τῆς μητρός σου τὴν ὑπομονήν.
Δὲν τρέμετε τὸ φᾶσμα πλέον; Μάλιστα
ἴσως καὶ ὁμιλεῖτε μετ' αὐτοῦ συχνά.
Εἰπέ μοι, λάλει ἄνευ ἐντροπῆς, ἐμὲ
συχνάκις ἀναφέρει; Τί σᾶς εἶπε; τί;
Φοβεῖσαι ὅταν βλέπῃς εἰς τὴν κεφαλὴν
τὸ τραῦμα; ῥέει ἔτι αἷμα ἄφθονον;
ΜΑΡΙΑ.
Αἰσχύνη, πάτερ· ποίους λόγους ἤκουσα;
Ἐν ᾧ τῆς κομητείας ἴσως ἔφθασεν
ἡ τελευταία ὥρα, καὶ οἱ πρόμαχοι
αὐτῆς τὴν πανοπλίαν ἐνεδύθησαν
ὑπὲρ τοῦ κόμητός των, τρέμει φάσματα
καὶ ἄοπλος πλανᾶται, ῥίψασπις, δειλὸς
ὁ Λουδοβῖκος, οὗ προκινδυνεύουσιν
ἐκεῖνοι. Πάτερ, ἐντροπή. Ἡ ἀσθενὴς
ἐγὼ παρθένος λέγω εἰς τὸν κόμητα,
ὅτι τὸ ξίφος πρέπει νὰ κραδάνωσιν
αὐτοῦ αἱ χεῖρες, κ' εἰς τὴν κεφαλὴν αὐτοῦ
τὴν περικεφαλαίαν ἀπαστράπτουσαν
νὰ ἴδωσιν οἱ πάντες Καταλώνιοι.
(Αἴρουσα τὸ ξίφος καὶ τὴν περικεφαλαίαν.)
Ἰδοὺ τὸ ξίφος· λάβε καὶ τὸ κράνος σου.
ΛΟΥΔΟΒΙΚΟΣ.
Ὁπόσον ἤμην τέως, κόρη μου, τυφλός!
Ἀλφόνσε μου, Φερνάνδε μου, Ἰάκωβε,
δὲν πλάσσει ἡ νοσοῦσα φαντασία μου
ἐμπρός μου πλέον τῆς νεκρᾶς τὸ φάντασμα.
Γραικοὶ, Γραικύλοι, τῆς γελοίας στάσεως
ἂς σβύσω πρῶτον τὴν ὁρμὴν, καὶ βλέπετε.
(Πρὸς τοὺς παρόντας.)
Ἀκολουθεῖτε.
(Φορῶν τὸ κράνος καὶ ζωννύμενος τὸ ξίφος ἐν ταραχῇ φεύγει
ἐν βίᾳ, ἀκολουθούντων καὶ τῶν ἄλλων.)
ΣΚΗΝΗ Δ΄.
Δωμάτιον ἐν τῷ ἐπισκοπείῳ.
ΣΕΡΑΦΕΙΜ.
Ὤ! ποτὲ εὐδαιμονῶν
δὲν θὰ τρυγήσῃ τὸν ἀνίερον καρπὸν
τῶν ἀνοσίων ἔργων του ὁ δείλαιος,
ὅστις ἐκείνην, ὡς τὸ νήπιον ἁγνὴν,
ὡς χρυσαλλίδα ἥτις τῶν πτερύγων της
τὴν λευκὴν κόνιν ἔτι δὲν ἀπέβαλεν,
ἐκείνην, μόνον στήριγμα τοῦ γήρατος
τοῦ πενιχροῦ μου, μόνην βακτηρίαν μου,
ἐκείνην, μόνον ὄνειρον τοῦ βίου μου,
τὸ χάρμα τῆς ψυχῆς μου τὸ μονογενὲς
ἀνηλεῶς, ἀσπλάγχνως ἐνεβάπτισεν
εἰς θάλασσαν αἱμάτων. Θῦμα ἔπεσεν
ἡ Ἀρετὴ τοῦ ξίφους, ὄχι τῶν σκοπῶν
τῆς μυσαρᾶς ψυχῆς του. Εἶχε πνεύμονας
καὶ ν' ἀναπνέουν ἔπαυσαν, εἶχε ζωὴν
μίαν κ' ἐχάθη, ἀλλ' ἁγνὴν διέσωσεν
ἡ Ἀρετή μου τὴν τιμὴν καὶ ἀρετήν.
Ἐτάφη… ὄχι δὲν ἐτάφη. Ἄμφια
δὲν ἐνεδύθη χρυσοκέντητα γλυκὺς
τῆς ὀρθοδόξου ἐκκλησίας ἱερεὺς,
νεκρώσιμοι λαμπάδες δὲν ἀνήφθησαν,
ἀλλὰ εἰς λάκκον προστυχόντα ἄκλαυστον
ἐρρίφθη πτῶμα καὶ ἀμυρολόγητον,
οὐδὲ πορευομένην πρὸς τὸν οὐρανὸν
τὸ ἇσμα τῆς θρησκείας ἐβαυκάλισεν.
Ὦ Ἀρετὴ ἀθώα, θῦμα ἔπεσας
ὑπὲρ ἐλευθερίας ἁγιώτατον,
ὡς ὁ Σισμάνης. Σεῖς ἐπεσφραγίσατε
τὸν γεγραμμένον εἰς τὰς δέλτους τοῦ Θεοῦ
κλεινῶν σφαγίων ἀριθμὸν. Εὐγνώμονες
οἱ συμπολῖται μέσῳ τῆς καρδίας των
τὸ φίλον ὄνομά σας θὰ ἐγγράψωσι,
κ' ἀπὸ αἰώνων εἰς αἰῶνας τίμιον
θὰ μεταβαίνῃ, εὐφημούμενον.
ΣΚΗΝΗ Ε΄.
ΑΓΓΕΛΟΣ, ΣΕΡΑΦΕΙΜ.
ΑΓΓΕΛΟΣ.
Σπουδῇ,
ἀσθμαίνων, πάτερ, ἔφθασα· μὲ στέλλουσιν
ἀπὸ τοῦ στρατοπέδου οἱ ἡμέτεροι.
ΣΕΡΑΦΕΙΜ.
Τί νέον; Ποίαν, τέκνον, φέρεις εἴδησιν;
ΑΓΓΕΛΟΣ.
Μίαν καὶ μόνην, ὅτι εἴμεθ' ἕτοιμοι.
ΣΕΡΑΦΕΙΜ.
Καθ' ὅλα; Πανταχόθεν ἦλθον μαχηταί;
ΑΓΓΕΛΟΣ.
Ἡ ὥρα τῆς ἐφόδου ἐπλησίασεν.
Ἀπὸ τῆς μεσημβρίας τὴν ἀκρόπολιν
πολιορκοῦμεν μαχηταὶ δισχίλιοι.
Αἱ λιθοβόλοι μηχαναὶ ἀνοίγουσιν
εἰς τὰς ἐπάλξεις ῥήγματ' ἀδιάκοπα·
μέρος τοῦ βράχου εἶνε ἧττον δύσβατον
κ' ἐκεῖθεν ν' ἀναβῶμεν σχεδιάζομεν,
ἀπηυδηκότας καὶ σχεδὸν ἀπέλπιδας
τοὺς πολεμίους βλέποντες. Μὲ στέλλουσι
τὴν εὐλογίαν νὰ ζητήσω παρὰ σοῦ.
ΣΕΡΑΦΕΙΜ.
Εὐλογητὴ ἡ ὥρα ἔστω, τέκνα μου.
ΑΓΓΕΛΟΣ.
Πάτερ, ἂν ἀναβῶμεν τὴν ἀκρόπολιν,
ἂς εἴπω μᾶλλον ὅταν…
ΣΕΡΑΦΕΙΜ.
Πρῶτος ὁ Θεός.
ΑΓΓΕΛΟΣ.
(Ἐξακολουθῶν.)
καὶ ἡ ὁρμὴ παρέλθῃ τῆς ἁλώσεως,
τινὲς τῶν ἡμετέρων κατερχόμενοι
θά σε ἀναβιβάσουν εἰς τὸ φρούριον,
ἵνα εἰς τὰς ἁγίας χεῖράς σου λαβὼν
τὴν ἔνδοξον σημαίαν, τὸ κολπούμενον
ὑπὸ ζεφύρου λάβαρον, τρισάγιον
ἐλευθερίας ἀνυψώσῃς σύμβολον
εἰς τὰς ἐπάλξεις. Τὴν εὐχήν σου, Σεραφείμ.
ΣΕΡΑΦΕΙΜ.
Ὁ Ὕψιστος τὰ ὅπλα σας ἂς εὐλογῇ.
ΑΓΓΕΛΟΣ.
Πρὸ τῶν εἰκόνων, πάτερ, γονυπέτησον
καὶ δέου ὅσον ὁ ἀγών μας διαρκεῖ.
Παρηγορία εἶνε εἰς τὸν μαχητὴν
ὅταν ἐξεύρῃ, ὅτι γέρων εὐλαβὴς,
ἁγνὴ καρδία τὸν Θεὸν παρακαλεῖ
ὑπὲρ αὑτοῦ, γενναίως κινδυνεύοντος.
(Ἀπέρχεται.)
ΣΕΡΑΦΕΙΜ.
Ἡ προσευχὴ ἀνοίγει πύλας οὐρανοῦ.
Πρὸ τῶν εἰκόνων, τοῦ Θεοῦ ἂς δεηθῶ
νὰ θέσῃ τέρμα εἰς τὰς τόσας συμφοράς.
(Ἑτοιμαζόμενος νὰ γονυπετήσῃ, ἐπέχει.)
Πόθεν τοιοῦτος πάταγος; Ἐκ τοῦ ἐντὸς
ἂς ἴδω παράθυρον πρὸς τὸ φρούριον.
(Εἰσέρχεται εἰς τὸ παρακείμενον δωμάτιον.)
ΣΚΗΝΗ ΣΤ΄.
Ἐπὶ τῆς ἀκροπόλεως τῶν Σαλώνων. Ῥήγματα εἰς τὰς ἐπάλξεις, πανταχοῦ δὲ τεκμήρια τῆς πολιορκίας καὶ τῆς ἐφόδου. Ἀκούονται ἐκάστοτε σαλπίγγων ἦχοι καὶ ἀνδρῶν ἀλαλαγμοί.
ΜΑΡΙΑ.
Ἄχ! Εἶμαι μόνη, καὶ ὁ Συμεὼν μακράν.
Ὤ! ποῦ νὰ καταφύγω, ποῦ, ποῦ νὰ κρυβῶ;
Φυγὴ ἐκεῖθεν, πέραν φόνος καὶ κραυγαί·
ἐδῶ ὁπλῖται τρέμοντες καὶ θνήσκοντες,
ἐκεῖ Γραικοὶ ὁρμῶντες καὶ φονεύοντες.
Ποῦ εἶνε ὁ πατήρ μου, ποῦ ἡ μήτηρ μου;
Ὤ! ποῦ νὰ φύγω; ποῦ νὰ σπεύσω;
(Πάταγος καὶ κόνις ἐκ πέτρας πλησσούσης μίαν τῶν ἐπάλξεων.)
Συμφορά!
(Ἀλαλαγμοὶ ζωηρότεροι.)
Ἀνέβησαν καὶ ἄλλοι· ἀναβαίνουσιν.
(Φεύγει τρέχουσα. Ἡ σκηνὴ μένει ἐπ' ὀλίγον ἔρημος.)
ΣΚΗΝΗ Ζ΄.
ΛΟΥΔΟΒΙΚΟΣ.
(Εἰσορμᾷ ἄνευ περικεφαλαίας καὶ ξίφους, ἀνωρθωμένην ἔχων τὴν κόμην, ἀπλανεῖς τοὺς ὀφθαλμοὺς καὶ κλονιζόμενον τὸ βῆμα. Βαδίζων δὲ μετὰ φόβου καὶ δισταγοῦ διέρχεται τὴν σκηνὴν, φεύγων ἐκ τοῦ ἐναντίου μέρους ἐκείνου ὁπόθεν εἰσῆλθεν. Ἡ σκηνὴ καταλείπεται κενή.)
ΣΚΗΝΗ Η΄.
ΛΥΚΟΘΑΝΑΣΗΣ, ΖΑΧΑΡΙΑΣ.
ΖΑΧΑΡΙΑΣ.
Βέβαιος εἶσαι;
ΛΥΚΟΘΑΝΑΣΗΣ.
Ναί· τὸν εἶδα πίπτοντα.
ΖΑΧΑΡΙΑΣ.
Ταλαίπωρος!
ΛΥΚΟΘΑΝΑΣΗΣ.
Εὐδαίμων. Εὗρε θάνατον,
νὰ ἐκδικήσῃ φίλην ἀδελφὴν ζητῶν.
Κ' ἐξεδικήθη· εἴμεθα ἐλεύθεροι.
Ἐὰν τοιαύτας ἀφορμὰς δὲν εἴχομεν,
τῆς πίστεως τὴν ὕβριν, τὴν ταπείνωσιν
τῶν φρονημάτων, τὴν βεβήλωσιν παντὸς
ὅ τι ὑπάρχει ἱερὸν καὶ ὅσιον,
σιδηροφράκτων Ἱσπανῶν θὰ ἤμεθα
ἀκόμη δοῦλοι, οἱ τὸ στῆθος ἔχοντες
ὡς μόνον θώρακά μας.
ΖΑΧΑΡΙΑΣ.
Ἔχεις δίκαιον.
Οὐχὶ σιδήρου πλᾶκες, οὐδὲ πέτρινα
ἀρκοῦσι τείχη εἰς ψυχὰς, ὅπου νωθρὰ
ἡ ἀνανδρία κατοικίαν ἔστησεν.
Ἀλλοίμονον εἰς ὅσους ὄχι τὴν ψυχὴν,
ἀλλὰ τὸ ξίφος μόνον ἔχουν ἀνδρικόν.
Λοιπὸν τὸν εἶδες, εἶπες, ἄνδρα πίπτοντα;
Εὖγε Λαγίνη. Μύρα καὶ ἀρώματα
τὸ χῶμα θ' ἀποπνέπη, ὅπου ἔπεσας.
ΛΥΚΟΘΑΝΑΣΗΣ.
Χλωρὰ, εὐώδη ἄνθη θὰ βλαστήσωσι
καὶ μυροβόλοι κρίνοι ὅπου θὰ ταφῇς.
ΖΑΧΑΡΙΑΣ.
Λυκοθανάση, λέγε μοι. Τί ἔγινεν
ὁ Ἄγγελος; Τὸν εἶδες;
ΛΥΚΟΘΑΝΑΣΗΣ.
Μὲ ἀνησυχεῖς.
Πρὸ ὥρας ἤδη ἀρκετῆς τὸν Ἄγγελον
δὲν εἶδα οὔτε ἤκουσα μαχόμενον.
Πολὺ φοβοῦμαι. Εὔχομαι τὰ πράγματα
κακὸν προφήτην νά με ἀποδείξωσιν,
ἀλλὰ κακὰ μαντεύω. Τόσον ἀφειδῶς,
ἀκατασχέτως ἔσπευδε κ' ἐρρίπτετο
ὅπου ὑπῆρχε κίνδυνος καὶ θάνατος,
ὥστε, ἐὰν ἐσώθη, διὰ θαύματος
ἐσώθη πάντως, καὶ βεβαίως χεὶρ Θεοῦ
μακρὰν αὐτοῦ τὰς λόγχας ἀπεμάκρυνε
τῶν πολεμίων, οἵτινες συνέρρεον
περὶ αὐτὸν, ἐκεῖνον ἔχοντες κοινὸν
σκοπὸν τῆς προσβολῆς των. Ἀλλ' ἡρωϊκὸς
καὶ θαρραλέος ἔπλησσεν ὁ Ἄγγελος,
καὶ ἐσπινθηροβόλουν πῦρ οἱ ὀφθαλμοί.
Τὸν εἶδες τότε, κατ' ἐκείνην τὴν στιγμὴν,
ὅτε τὸν πόδα πρῶτος πάντων ἔβαλεν
ἐπὶ τὰ τείχη;
ΖΑΧΑΡΙΑΣ.
Ὄχι.
ΛΥΚΟΘΑΝΑΣΗΣ.
Ἄν τον ἔβλεπες!
Ὁ ζέφυρος τὴν κόμην ἐκυμάτιζεν·
οἱ ὀφθαλμοί του κρᾶμα λύσσῃς καὶ χαρᾶς
ἐφαίνοντο καὶ φλόγας ἐξετόξευον.
Ἀνέβη κινδυνεύων ὑπὸ τῶν ἐχθρῶν
νὰ κρημνισθῇ, πλὴν πόδα στιβαρὸν πατῶν,
κ' ἐλευθερία ἔκραξεν ἐνθουσιῶν.
Εἰς τῆς γνωστῆς του λαλιᾶς τὴν σάλπιγγα
τῶν μαχητῶν τὰ στήθη ἀνερρίπισε
θάρρος ἀκόμη μεῖζον, καὶ ἐνέβημεν
ταχεῖς οἱ ἄλλοι τότε τὴν ἀκρόπολιν.
ΖΑΧΑΡΙΑΣ.
Ἀλλὰ ποῦ εἶνε τώρα;
ΣΚΗΝΗ Θ΄.
ΚΑΒΑΣΙΛΑΣ καὶ οἱ προλαβόντες.
ΛΥΚΟΘΑΝΑΣΗΣ.
Πῶς, Καβάσιλα;
Ἀκόμη δὲν κατέβης πρὸς τὸν Σεραφείμ;
ΚΑΒΑΣΙΛΑΣ (ἔρχεται χωλαίνων.)
Πολίτας ἄλλους νά τον φέρουν ἔστειλα.
Φίλοι μου, εἶνε φυσικόν. Ἐνόμιζον
πῶς ἡ πληγή μου εἶνε ἀνεπαίσθητος,
καὶ μ' εἴδετε κινοῦντα. Ἀλλ' ἀδύνατον
νὰ προχωρήσω ἦτο· εἶνε φυσικόν.
Ὁ ποὺς δὲν χωρατεύει, ὅταν πληγωθῇ.
ΖΑΧΑΡΙΑΣ.
Ὀρθὸς μὴ μένε· κάθησαι, Καβάσιλα.
Τὸ τραῦμα βλάπτεις μᾶλλον μένων ὄρθιος.
Τὸν Ἄγγελον μὴ εἶδες;
ΚΑΒΑΣΙΛΑΣ.
Ἐν τῇ συμπλοκῇ
Ὅτε νὰ ἀναβῶμεν κατωρθώσαμεν,
μακρόθεν βλέπω φεύγοντα τὸν τύραννον.
Κατόπιν τρέχω, καὶ ταχὺς τὸν ἔφθασα,
διότι ἐκλονεῖτο - εἶνε φυσικὸν -
καὶ ἔτρεμε βαδίζων. Ἤμην ἕτοιμος
νὰ στείλω τὴν ψυχήν του εἰς τὴν κόλασιν,
ὅτε ἐξ ἄλλου μέρους εἶδα φθάνοντα
μὲ ξίφος γυμνωμένον καὶ αἱμοβαφὲς
τὸν Ἄγγελον. Τὸν εἶδε καὶ περίτρομος
ὁ Λουδοβῖκος ἔφυγεν, ὁρμητικὸς,
μή με διώκῃς Ἀρετὴ ἀναφωνῶν.
Κατόπιν του νὰ τρέξω ἑτοιμάζομαι,
ἀλλὰ ἐκεῖνος λέγων, μὴ Καβάσιλα,
ἡ κεφαλή του εἶνε ὀφειλέτης μου,
ὡς ἀστραπὴ ἐχάθη, γέλωτα γελῶν
χαρᾶς καὶ ψυχοβόρου ἐκδικήσεως.
Καὶ δέν τον εἶδα πλέον, πλὴν δὲν λησμονῶ
ὅτι δὲν ἐμποδίζει τίποτ' ἐπὶ γῆς
τὸν κεραυνὸν τὸν θεῖον πίπτοντα.
ΖΑΧΑΡΙΑΣ.
Πονεῖς,
Καβάσιλα, τὸν πόδα· μὴ ἐγείρου.
ΚΑΒΑΣΙΛΑΣ.
Πῦρ
ἐντός μου ἔχω θείου ἐνθουσιασμοῦ.
ΛΥΚΟΘΑΝΑΣΗΣ.
Κάθησαι.
ΖΑΧΑΡΙΑΣ.
Φθάνει ὁ ἐπίσκοπος.
ΚΑΒΑΣΙΛΑΣ.
Χαρά!
ΣΚΗΝΗ Ι΄.
ΣΕΡΑΦΕΙΜ, ΠΟΛΙΤΑΙ καὶ οἱ προλαβόντες.
ΣΕΡΑΦΕΙΜ.
(Εἰσέρχεται περιστοιχιζόμενος ὑπὸ πολιτῶν, ὧν εἷς κρατεῖ τὴν Βυζαντινὴν σημαίαν, μηκέτι ἀναπεπταμένην.
«Νῦν ἀπολύεις τὸν δοῦλόν σου, Δέσποτα, κατὰ
τὸ ῥῆμά σου, ἐν εἰρήνῃ· ὅτι εἶδον οἱ ὀφθαλμοί μου
τὸ σωτήριόν σου, ὃ ἡτοίμασας κατὰ πρόσωπον
πάντων τῶν λαῶν, φῶς εἰς ἀποκάλυψιν ἐθνῶν
καὶ δόξαν λαοῦ σου Ἰσραήλ.»
Λυκοθανάση, Ζαχαριᾶ, Καβάσιλα,
εἰς τὰ ἐδάφη ταῦτα δὲν συρόμεθα
δοῦλοι ὡς χθὲς καὶ πρώην· δόξα τῷ Θεῷ!
Ἐτραυματίσθης, ἤκουσα, Καβάσιλα,
τὸν πόδα;
ΚΑΒΑΣΙΛΑΣ.
Τόσους χρόνους ἐτραυμάτιζεν
ἡ τυραννία, πάτερ, τὴν καρδίαν μας.
ΣΕΡΑΦΕΙΜ.
Ἀλλὰ ποῦ εἶνε, τέκνα μου, ὁ Ἄγγελος,
ποῦ ὁ Λαγίνης;
ΛΥΚΟΘΑΝΑΣΗΣ.
Ὁ Λαγίνης τοὐρανοῦ
ἐπόθησε τὰ φῶτα.
ΣΕΡΑΦΕΙΜ.
Καὶ ὁ Ἄγγελος;
ΚΑΒΑΣΙΛΑΣ.
Ἀνδραγαθοῦντα ἐθαυμάσαμεν αὐτὸν,
ἀλλ' ἀγνοοῦμεν τώρα ποῦ εὑρίσκεται.
ΖΑΧΑΡΙΑΣ.
Ἰδέτε· φθάνει, φθάνει· ζῇ ὁ Ἄγγελος.
ΛΥΚΟΘΑΝΑΣΗΣ.
Τὴν ὄψιν εἶνε αὐστηρὸς, ἀλλὰ χαρὰν
ὁ ἀπαστράπτων φανερόνει ὀφθαλμός.
ΣΕΡΑΦΕΙΜ.
Ὁ Ἄγγελος νὰ ζήσῃ τίς δὲν ἤλπιζεν;
Ἡ κυανῆ ἐκείνη τοὐρανοῦ ἁψὶς
τὸν ὀφθαλμὸν δὲν πείθει πάντων, ἀδελφοὶ,
ὅτι ὑπάρχει παντεπόπτης τις Θεός;
ΣΚΗΝΗ ΙΑ΄.
ΑΓΓΕΛΟΣ καὶ οἱ προλαβόντες.
ΣΕΡΑΦΕΙΜ.
Ἄγγελε, Ἄγγελέ μου, τί;…
ΑΓΓΕΛΟΣ.
(Δεικνύων τὸ γυμνὸν καὶ αἱμόφυρτον ξίφος.)
Τὸ αἷμά του.
(Δεικνύων πέραν.)
Ἡ κεφαλή του.
(Γονυπετῶν.)
Σοὶ εὐγνωμονῶ, Θεέ.
(Βλέπων θάμνον δάφνης ἐκεῖ που φυόμενον, ἀσπάζεται αὐτὸν, κόπτει ἕνα κλῶνα καὶ στέφων δι' αὐτοῦ τὸ ξίφος ἐνθέτει αὐτὸ εἰς τὴν ἀπὸ τῶν ὤμων διὰ τελαμῶνος ἐξαρτωμένην θήκην.)
Δάφνη; Καλή μου δάφνη! Εἶμαι νικητής.
Ἐπίσκοπε! Ποῦ εἶνε;
(Περιβλέπων ζητεῖ τὴν σημαίαν, ἣν ἰδὼν λαμβάνει ἀπὸ τῶν χειρῶν τοῦ κρατοῦντος πολίτου, ἀναπεταννύει αὐτὴν καὶ ἀσπασθεὶς παραδίδει τῷ Σεραφεὶμ, στολίζων αὐτὴν διὰ κλάδου δάφνης.)
Περιέμενες,
ὦ δάφνη, τόσους χρόνους. Τώρα στόλισον
τὸ τῆς ἐλευθερίας ἡμῶν σύμβολον.
ΣΕΡΑΦΕΙΜ.
(Βοηθούμενος ὑπὸ τοῦ Ἀγγέλου καὶ Λυκοθανάση ἀναβιβάζει τὴν σημαίαν ἐπὶ τῶν ἐπάλξεων.)
Ἐν ᾧ πνοὴ ζεφύρου τὴν σημαίαν μας
κολποῖ, χρυσαῖ δ' ἀκτῖνες τὴν καλλύνουσιν,
ἂς ἀσπασθῶμεν ἀσπασμὸν ἀδελφικὸν
ἐν χαρμοσύνῃ· ὅπως δὲ ἐλεύθεροι
ἀπὸ Καταλωνίων τώρα μένομεν,
οὕτως ἡμέραν μίαν τὴν πανήγυριν
τῆς ἐντελοῦς τοῦ γένους μας λυτρώσεως
ἀγαλλιῶντες νὰ πανηγυρίσητε.
Ἐμοῦ θὰ κρύπτῃ τότε τὰ ὀστᾶ ἡ γῆ·
ἀλλά ἐνθυμηθῆτε καὶ τὸν Σεραφεὶμ
καὶ ἐπὶ τοῦ μαρμάρου τοῦ καλύπτοντος
τὴν ἄψυχόν μου κόνιν φέρετε φαιδροὶ
τοῦ γένους τὴν σημαίαν· τῶν κυματισμῶν
αὐτῆς τὸν ἦχον ἡ σποδὸς ἀκούουσα
ὁμοίαν τῆς χαρᾶς σας θὰ χαρῇ χαράν.
ΛΥΚΟΘΑΝΑΣΗΣ.
Ὤ! εἴθε, ὅπως ἡνωμένα βλέπομεν
τὴν δάφνην τοῦ Ἀγγέλου καὶ τὸ ξίφος του,
ὁμοίως νὰ στολίσῃ δάφνη τάχιστα
τὰ ὅπλα τῶν Ἑλλήνων ὅλων πανταχοῦ,
καὶ ὅπως πάντες μίαν πίστιν ἔχουσιν
ὁμοίως ἔθνος ἓν νὰ συγκροτήσωσιν.
ΠΑΝΤΕΣ.
Εἴθε!
ΣΕΡΑΦΕΙΜ.
Ἀνάγκη ἕνα ν' ἀποστείλωμεν
πρὸς τὴν αὐλὴν τοῦ Βυζαντίου ἄγγελον
τῆς ἡμετέρας νίκης καὶ κηρύσσοντα
ὑποτελῆ τὴν χώραν εἰς τὸν Μανουήλ.
ΛΥΚΟΘΑΝΑΣΗΣ, ΚΑΒΑΣΙΛΑΣ, ΖΑΧΑΡΙΑΣ.
Τὸν Ἄγγελον.
ΣΕΡΑΦΕΙΜ.
Ὡραία, τέκνα, ἐκλογή.
ΑΓΓΕΛΟΣ.
Λυποῦμαι ὅτι τῆς φαιδρᾶς σας ἑορτῆς
ὑπῆρξα μέχρι τοῦδε μόνον κοινωνὸς,
καὶ ὅτι με καλοῦσι πλέον ἀλλαχοῦ
χρέη μου ἄλλα ὑψηλὰ καὶ δίκαια.
Ὡρκίσθην νὰ προσφέρω τὸν βραχίονα
καὶ τὴν ζωὴν αὐτήν μου, ἵνα χαίροντες
πανήγυριν τοιαύτην ἑορτάσωμεν.
Ὡρκίσθην ν' ἀναθέσω δαφνοστόλιστον
κα μὲ τὸ αἷμα τοῦ τυράννου στολισθὲν
τὸ ξίφος ἐκεῖ ὅπου ἄλλοτε σεμνὴ
ἀντήχει ἀγαπώσης κόρης δέησις
καὶ ὅπου τώρα κατοικεῖ ἐρήμωσις.
Ὁ Λουδοβῖκος πλέον ἔπαυσε νὰ ζῇ,
δὲν τυραννοῦσι πλέον Καταλώνιοι
τὰ Σάλωνα· τὸν ὅρκον ἐξεπλήρωσα.
Λάβε τὸ ξίφος, τῶν εἰκόνων στόλισμα
τοῦ σεβαστοῦ σου οἴκου, ὅπου τὴν χαρὰν
πιστῆς ἀγάπης ἄλλοτε ἀπήλαυσα.
Ἐπίσκοπε συγχώρει· χαῖρε Σεραφείμ.
ΣΕΡΑΦΕΙΜ.
Ἄγγελε, φεύγεις; Ποῦ πηγαίνεις; Ἄγγελε;
ΑΓΓΕΛΟΣ.
Οὐδὲν τῶν ἐπιγείων πλέον με κρατεῖ.
Τὸ ἔνδυμα καὶ πάλιν θὰ περιβληθῶ
ὅπερ ἐφόρουν, οἱ ἐχθροὶ φοβούμενος
μή με γνωρίσουν, ὅτε εἰς τὸν ἅγιον
Γεώργιον εἰσῆλθον, εἰς τὰ Σάλωνα
ἐμβαίνων, ὅτε ἐπὶ μνήματος ψυχροῦ
προσευχομένην τὴν ἀθώαν Ἀρετὴν
ὡς Χερουβεὶμ προσεῖδα. Εἶμαι μοναχός.
ΖΑΧΑΡΙΑΣ.
Τὰ Σάλωνα ἀφίνεις; Ἀτελείωτον
τὸ ἔργον μας ἀκόμη μένει. Μεθ' ὁρμῆς
ἀπὸ τοῦ Ζητουνίου καταβαίνουσιν
οἱ Τοῦρκοι, τοῦ Καυκάσου τέκνα ἄγρια.
ΑΓΓΕΛΟΣ.
Ἄλλος αὐτῶν ὁ δρόμος. Ἂν προσβάλωσι
τὰ Σάλωνα, ὁ πρῶτος φθάνω μαχητής.
Ἀλλὰ τὸν κόσμον τώρα φεύγω, φίλοι μου.
Ἐκεῖνος ὅστις ἐπὶ γῆς ἠγάπησε
πιστῶς καὶ ἠγαπήθη λίαν ἀκριβῶς
θέλει πληρώσει τὴν χαρὰν τοῦ ἔρωτος.
Χαίρετε, φίλοι· συμπολῖται, χαίρετε.
(Φεύγει δρομαῖος.)
ΣΕΡΑΦΕΙΜ.
Μὴ τὴν χαράν σας, τέκνα, ἐλαττώσητε,
διότι λείπει ἐξ ἡμῶν ὁ Ἄγγελος.
Ἔμεινε μόνος ἐπὶ γῆς, ἀλλὰ κανεὶς
ἂς μὴ θρηνήσῃ· τῶν κακῶν ὁ αἴτιος
ἀπέτισε τὸν φόρον τοῦ ἐγκλήματος.
Ἡμεῖς δ', ἐλευθερίαν ἀποκτήσαντες
κ' ἰδόντες τὸν κακοῦργον πτῶμα πελιδνὸν,
τοὺς συγγνεῖς του αἰχμαλώτους καὶ νεκροὺς,
ἐπείσθημεν δικαίως, ὅτι τιμωρὸς
διώκει δίκη τῶν ἀνθρώπων τοὺς κακοὺς
κ' ἡ ἀρετὴ δὲν μένει ἀνεκδίκητος.
(Ἀπερχομένων, κατεπετάννυται ἡ αὐλαία.)
|
