ΛΗΜΜΑ

• ἔλεγχος
• ουσιαστικό
• -ου
• ὁ

ΣΗΜΑΣΙΟΛΟΓΙΚΟ

• |εξέταση για διαπίστωση της αλήθειας, λογοδοσία, απόδειξη |διαδικασία εξακρίβωσης μιας κατηγορίας μέσω της αμφισβήτησής της, έρευνα |δικανικός όρος |συλλογιστική διαδικασία για αμφισβήτηση ή ανασκευή μιας άποψης, αποδεικτικός συλλογισμός |φιλοσοφία |φρ. ἔλεγχον ποιεῖσθαι=ελέγχω, ερευνώ |φρ. εἰς ἔλεγχον ἐξιέναι=υποβάλλομαι σε δοκιμασία, σε έλεγχο, προβαίνω σε έλεγχο |φρ. ἔλεγχον διδόναι=απολογούμαι |φρ. ἔλεγχον φεύγειν=αποφεύγω τον έλεγχο |φρ. εἰς ἔλεγχον ἰέναι=καλούμαι σε απολογία

Εμφάνιση/Απόκρυψη Σημασιολογίας

• εξέταση για διαπίστωση της αλήθειας, λογοδοσία, απόδειξη
• ΔΗΜ 18.226 διόπερ τοὺς παρ΄ αὐτὰ τὰ πράγματ΄ ἐλέγχους φυγὼν νῦν ἥκει
• ΠΛ Απολ 39c οἰόμενοι μὲν ἀπαλλάξεσθαι τοῦ διδόναι ἔλεγχον τοῦ βίου { νομίζοντας ότι θα απαλλαγείτε από το να δώσετε λόγο για τη ζωή σας }
• ΛΥΣ 2.47 ἐν ἅπασι δὲ τοῖς κινδύνοις δόντες ἔλεγχον τῆς ἑαυτῶν ἀρετῆς
• διαδικασία εξακρίβωσης μιας κατηγορίας μέσω της αμφισβήτησής της, έρευνα
• δικανικός όρος
• ΙΣΑΙΟΣ 8.28 οὐκ ἐκ τοῦ φεύγειν τοὺς ἐλέγχους;
• ΙΣΟΚΡ 17.12 ἵνα δὲ μηδεὶς ἔλεγχος μηδὲ βάσανος γένοιτο περὶ αὐτῶν
• συλλογιστική διαδικασία για αμφισβήτηση ή ανασκευή μιας άποψης, αποδεικτικός συλλογισμός
• φιλοσοφία
• ΠΛ Γοργ 471e οὗτος δὲ ὁ ἔλεγχος οὐδενὸς ἄξιός ἐστιν πρὸς τὴν ἀλήθειαν
• ΑΡΙΣΤ ΣοφΕλ 165a ἔλεγχος δὲ συλλογισμὸς μετ΄ ἀντιφάσεως τοῦ συμπεράσματος
• ΑΡΙΣΤ Ρητ 1410a ὁ γὰρ ἔλεγχος συναγωγὴ τῶν ἀντικειμένων ἐστίν { διότι ο ελεγκτικός συλλογισμός δεν είναι τίποτε άλλο, παρά αντιπαράθεση των αντίθετων εννοιών }
• φρ. ἔλεγχον ποιεῖσθαι=ελέγχω, ερευνώ
• ΙΣΑΙΟΣ 6.16 καὶ παρὰ τῶν ὄντων ἡμῖν θεραπόντων τὸν ἔλεγχον ποιεῖσθαι
• ΑΝΤΙΦ 1.7 μὴ ἠθέλησεν ἔλεγχον ποιήσασθαι τῶν πεπραγμένων
• φρ. εἰς ἔλεγχον ἐξιέναι=υποβάλλομαι σε δοκιμασία, σε έλεγχο, προβαίνω σε έλεγχο
• ΕΥΡ Αλκησ 640 ἔδειξας εἰς ἔλεγχον ἐξελθὼν ὃς εἶ
• ΣΟΦ Φιλ 98 νῦν δ΄ εἰς ἔλεγχον ἐξιὼν
• φρ. ἔλεγχον διδόναι=απολογούμαι
• ΠΛ Απολ 39c τοῦ διδόναι ἔλεγχον τοῦ βίου
• ΔΗΜ 4.15 τὸν ἔλεγχον δώσει
• φρ. ἔλεγχον φεύγειν=αποφεύγω τον έλεγχο
• ΑΝΤΙΦ 5.38 ἄλλον τινὰ ἔφευγον ἔλεγχον
• ΔΗΜ 18.226 διόπερ τοὺς παρ΄ αὐτὰ τὰ πράγματ΄ ἐλέγχους φυγὼν νῦν ἥκει
• φρ. εἰς ἔλεγχον ἰέναι=καλούμαι σε απολογία
• ΠΛ Φαιδρ 278c εἰς ἔλεγχον ἰών
• ΛΥΣ 32.12 ἠξίουν δὲ τοῦτον εἰς ἔλεγχον ἰέναι περὶ τῶν χρημάτων

ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΟ

• < ΕΛΕΓΧΩ >
• Από: ἐλεγχ- + -ος.

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΟ

• Ρ7

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΛΕΞΕΩΝ

• ΑΠΟ ΤΟΝ ΟΜΗΡΟ ΣΤΗΝ ΚΛΑΣΙΚΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ
  • ουσιαστικά: ἡ ἐλεγχείη 'αισχύνη, όνειδος, μομφή', τά ἐλέγχεα 'καταισχύνη, ντροπή, (για πρόσωπα) αχρείοι, τιποτένιοι', ἔλεγχος, παρεξέλεγχος, ἐλεγκτήρ
  • ρήματα: ἐλέγχω 'ανακρίνω, ανασκευάζω, εξετάζω', ἐξελέγχω, ἀνελέγχομαι 'εξετάζω εκ νέου',
  • επίθετα: ἐλεγχής (πληθ. ἐλεγχέες) 'αξιοκατάκριτος, επονείδιστος', ἀνέλεγκτος, ἀνεξέλεγκτος, δυσέλεγκτος, εὐέλεγκτος, ἐλεγκτέος, εὐεξέλεγκτος, ἐλεγκτικός, ἐξελεγκτέος, ἐλεγχοειδής 'ομοιάζων προς έλεγχο'
  • επιρρήματα: ἐλεγκτικῶς, ἀνεξελέγκτως
• ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΣΤΗ ΛΟΓΙΑ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ
  • ουσιαστικά: ἀνέλεγχος 'εκ νέου εξέταση', ἐλεγκτής, ἐλεγμός, ἔλεγξις 'ανασκευή, καταδίκη'
  • ρήματα: ἀντελέγχω, ἀπελέγχω, διελέγχω, κατελέγχω, συνελέγχω
  • επίθετα: ἐλεγκτός, διελεγκτικός, δυσεξέλεγκτος
  • επιρρήματα: διελεγκτικῶς
• ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΔΗΜΩΔΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ
  • Επιτομή Λεξικού Κριαρά %ελεγχ%
• ΝΕΟΛΟΓΙΣΜΟΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΛΩΣΗ ΩΣ ΚΑΙ ΤΟΝ 19ο ΑΙΩΝΑ
  • ελεγκτήριον, ελεγκτικοδιδακτικόν, εξελεγκτής, εξελεγκτικός, εξελεγκτικώς
• ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ
  • Λεξικό Γεωργακά%ελεγχ%, %ελεγκ%
  • Λεξικό Κοινής Νεοελληνικής %ελεγχ%, %ελεγκ%
• ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΔΙΑΛΕΚΤΟΙ
  • Χίος έλεχος, Σάμ. έλιχους, Κύπ. ελέγχω, Χίος ελέχω, Χάλκη 'λέχ-χνω, Χίος 'λέχω, Ίμβρ. 'λέχου, Ήπ. 'ξελέχω, Ήπ. Σίφνος τα 'ξελέματα, Νάξος το 'ξελέχι, Λευκάς η 'ξέλιξη
  • Στην ομηρική διάλεκτο η έννοια του ρήματος ἐλέγχω είναι 'μεταχειρίζομαι με περιφρόνηση, καταισχύνω'. Η ίδια σημασία ενυπάρχει και στις υπόλοιπες λέξεις της ίδιας οικογένειας αυτής της περιόδου (ἡ ἐλεγχείη, τά ἐλέγχεα, ἐλεγχής). Στην ιωνική-αττική διάλεκτο η έννοια αυτής της οικογένειας λέξεων συνδέεται στενά με τη λειτουργία των δικαστηρίων, οπότε στις λέξεις ενυπάρχει η έννοια της ανάκρισης κατά την δικαστική διαδικασία, του ελέγχου, της ανασκευής και της αναίρεσης των επιχειρημάτων.