Σώματα Κειμένων

Ανθολόγιο Αττικής Πεζογραφίας 

 

ΛΥΣΙΑΣ, ΚΑΤΑ ΕΡΓΟΚΛΕΟΥΣ ΕΠΙΛΟΓΟΣ

ΛΥΣ 28.1–17

Οι παράνομες πράξεις του Εργοκλή και η σημασία της καταδικαστικής απόφασης – Ο Εργοκλής δεν δικαιούται να επικαλεστεί το δημοκρατικό του παρελθόν
Ο Εργοκλής ήταν στρατηγός μαζί με τον Θρασύβουλο, όταν ο τελευταίος έφτασε στον Ελλήσποντο με στόχο τον περιορισμό της σπαρτιατικής κυριαρχίας στη θάλασσα (390 π.Χ). Η τυραννική συμπεριφορά των Αθηναίων, όμως, προκάλεσε την αντίδραση των κατοίκων της Μ. Ασίας. Καθώς ο Θρασύβουλος είχε σκοτωθεί κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων, διατάχθηκε η λογοδοσία του Εργοκλή, ο οποίος κατηγορήθηκε ανάμεσα στα άλλα για κατάχρηση του δημόσιου χρήματος και προδοσία. Ο Κατά Εργοκλέους Επίλογος αποτελεί την τριτολογία (επομένως, συμπληρώνει τους δύο λόγους για το ίδιο θέμα που είχαν προηγηθεί).

    [1] Τὰ μὲν κατηγορημένα οὕτως ἐστὶ πολλὰ καὶ δεινά, ὦ
ἄνδρες Ἀθηναῖοι, ὥστε οὐκ ἄν μοι δοκεῖ δύνασθαι Ἐρ-
γοκλῆς ὑπὲρ ἑνὸς ἑκάστου τῶν πεπραγμένων αὐτῷ πολλά-
κις ἀποθανὼν δοῦναι δίκην ἀξίαν τῷ ὑμετέρῳ πλήθει. καὶ
γὰρ πόλεις προδεδωκὼς φαίνεται, καὶ προξένους καὶ πο-
λίτας ὑμετέρους ἠδικηκώς, καὶ ἐκ πένητος ἐκ τῶν ὑμε-
τέρων πλούσιος γεγενημένος. [2] καίτοι πῶς αὐτοῖς χρὴ συγ-
γνώμην ἔχειν, ὅταν ὁρᾶτε τὰς μὲν ναῦς, ὧν ἦρχον οὗτοι,
δι’ ἀπορίαν χρημάτων καταλυομένας καὶ ἐκ πολλῶν ὀλίγας
γιγνομένας, τούτους δὲ πένητας καὶ ἀπόρους ἐκπλεύσαντας
οὕτως ταχέως πλείστην τῶν πολιτῶν οὐσίαν κεκτημένους;
ὑμέτερον τοίνυν ἔργον ἐστίν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, ἐπὶ τοῖς
τοιούτοις ὀργίζεσθαι· [3] καὶ γὰρ δὴ δεινὸν ἂν εἴη, εἰ νῦν μὲν
οὕτως αὐτοὶ πιεζόμενοι ταῖς εἰσφοραῖς συγγνώμην τοῖς
κλέπτουσι καὶ τοῖς δωροδοκοῦσιν ἔχοιτε, ἐν δὲ τῷ τέως
χρόνῳ, καὶ τῶν οἴκων τῶν ὑμετέρων μεγάλων ὄντων καὶ
τῶν δημοσίων προσόδων μεγάλων οὐσῶν, θανάτῳ ἐκολά-
ζετε τοὺς τῶν ὑμετέρων ἐπιθυμοῦντας. [4] οἶμαι δ’ ἔγωγε πάν-
τας <ἂν> ὑμᾶς ὁμολογῆσαι, εἰ ὑμῖν Θρασύβουλος ἐπηγγέλ-
λετο τριήρεις ἔχων ἐκπλεύσεσθαι καὶ ταύτας παλαιὰς ἀντὶ
καινῶν παραδώσειν, καὶ τοὺς μὲν κινδύνους ὑμετέρους ἔσε-
σθαι, τὰς δ’ ὠφελείας τῶν αὑτοῦ φίλων, καὶ ὑμᾶς μὲν διὰ
τὰς εἰσφορὰς πενεστέρους ἀποδείξειν, Ἐργοκλέα δὲ καὶ
τοὺς κόλακας τοὺς αὑτοῦ πλουσιωτάτους τῶν πολιτῶν ποι-
ήσειν, οὐδένα ἂν ὑμῶν ἐπιτρέψαι τὰς ναῦς ἐκεῖνον ἔχοντα
ἐκπλεῦσαι, [5] ἄλλως τε ἐπειδή, ὡς τάχιστα ὑμεῖς ἐψηφίσα-
σθε τὰ χρήματα ἀπογράψαι τὰ ἐκ τῶν πόλεων εἰλημμένα
καὶ τοὺς ἄρχοντας τοὺς μετ’ ἐκείνου καταπλεῖν εὐθύνας
δώσοντας, Ἐργοκλῆς ἔλεγεν ὡς ἤδη συκοφαντεῖτε καὶ τῶν
ἀρχαίων νόμων ἐπιθυμεῖτε, καὶ Θρασυβούλῳ συνεβούλευε
Βυζάντιον καταλαβεῖν καὶ τὰς ναῦς ἔχειν καὶ τὴν Σεύθου
θυγατέρα γαμεῖν· [6] «ἵνα αὐτῶν ἐκκόψῃς» ἔφη «τὰς συκο-
φαντίας· ποιήσεις γὰρ αὐτοὺς οὐκ ἐπιβουλεύοντας σοὶ κα-
θῆσθαι καὶ τοῖς σοῖς φίλοις, ἀλλὰ περὶ αὑτῶν δεδιέναι».
οὕτως, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, ἐπειδὴ τάχιστα ἐνεπέπληντο
καὶ <τῶν> ὑμετέρων ἀπέλαυσαν, ἀλλοτρίους τῆς πόλεως
αὑτοὺς ἡγήσαντο. [7] ἅμα γὰρ πλουτοῦσι καὶ ὑμᾶς μισοῦσι,
καὶ οὐκέτι ὡς ἀρξόμενοι παρασκευάζονται ἀλλ’ ὡς ὑμῶν
ἄρξοντες, καὶ δεδιότες ὑπὲρ ὧν ἀφῄρηνται ἕτοιμοί εἰσι καὶ
χωρία καταλαμβάνειν καὶ ὀλιγαρχίαν καθιστάναι καὶ πάν-
τα πράττειν ὅπως ὑμεῖς ἐν τοῖς δεινοτάτοις κινδύνοις καθ’
ἑκάστην ἡμέραν ἔσεσθε· οὕτως γὰρ ἡγοῦνται οὐκέτι τοῖς
σφετέροις αὐτῶν ἁμαρτήμασι τὸν νοῦν ὑμᾶς προσέξειν,
ἀλλ’ ὑπὲρ ὑμῶν αὐτῶν καὶ τῆς πόλεως ὀρρωδοῦντας ἡσυ-
χίαν πρὸς τούτους ἕξειν. [8] Θρασύβουλος μὲν οὖν, ὦ ἄνδρες
Ἀθηναῖοι, (οὐδὲν γὰρ δεῖ περὶ αὐτοῦ πλείω λέγειν) καλῶς
ἐποίησεν οὕτως τελευτήσας τὸν βίον· οὐ γὰρ ἔδει αὐτὸν οὔ-
τε ζῆν τοιούτοις ἔργοις ἐπιβουλεύοντα, οὔθ’ ὑφ’ ὑμῶν ἀπο-
θανεῖν ἤδη τι δοκοῦντα ὑμᾶς ἀγαθὸν πεποιηκέναι, ἀλλὰ
τοιούτῳ τρόπῳ τῆς πόλεως ἀπαλλαγῆναι. [9] ὁρῶ δ’ αὐτοὺς
διὰ τὴν πρώην ἐκκλησίαν οὐκέτι φειδομένους τῶν χρημά-
των, ἀλλ’ ὠνουμένους τὰς αὑτῶν ψυχὰς καὶ παρὰ τῶν λε-
γόντων καὶ παρὰ τῶν ἐχθρῶν καὶ παρὰ τῶν πρυτάνεων,
καὶ πολλοὺς Ἀθηναίων ἀργυρίῳ διαφθείροντας. ὑπὲρ ὧν
ὑμῖν ἄξιόν ἐστιν ἀπολογήσασθαι παρὰ τούτου νῦν δίκην
λαβοῦσι, καὶ πᾶσιν ἀνθρώποις ἐπιδεῖξαι ὅτι οὐκ ἔστι
τοσαῦτα χρήματα, ὧν ὑμεῖς ἡττήσεσθε ὥστε μὴ τιμωρεῖ-
σθαι τοὺς ἀδικοῦντας. [10] ἐνθυμεῖσθε γάρ, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι,
ὅτι οὐκ Ἐργοκλῆς μόνος κρίνεται, ἀλλὰ καὶ ἡ πόλις ὅλη.
νυνὶ γὰρ τοῖς ἄρχουσι τοῖς ὑμετέροις ἐπιδείξετε πότερον
χρὴ δικαίους εἶναι, ἢ ὡς πλεῖστα τῶν ὑμετέρων ὑφελομέ-
νους τῷ αὐτῷ τρόπῳ τὴν σωτηρίαν παρασκευάζεσθαι,
ᾧπερ οὗτοι νυνὶ πειρῶνται. καίτοι εὖ εἰδέναι χρή, ὦ ἄνδρες
Ἀθηναῖοι· [11] ὅστις ἐν τοσαύτῃ ἀπορίᾳ τῶν ὑμετέρων πραγ-
μάτων ἢ πόλεις προδίδωσιν ἢ χρήματα κλέπτειν ἢ δωρο-
δοκεῖν ἀξιοῖ, οὗτος καὶ τὰ τείχη καὶ τὰς ναῦς τοῖς πολε-
μίοις παραδίδωσι καὶ ὀλιγαρχίαν ἐκ δημοκρατίας καθ-
ίστησιν· ὥστ’ οὐκ ἄξιον ὑμῖν τῆς τούτων παρασκευῆς ἡτ-
τᾶσθαι, ἀλλὰ παράδειγμα πᾶσιν ἀνθρώποις ποιῆσαι καὶ
μήτε κέρδος μήτε ἔλεον μήτ’ ἄλλο μηδὲν περὶ πλείονος
ποιήσασθαι τῆς τούτων τιμωρίας.

    [12] Οἶμαι δ’ Ἐργοκλέα, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, περὶ μὲν
Ἁλικαρνασσοῦ καὶ περὶ τῆς ἀρχῆς καὶ περὶ τῶν αὑτῷ
πεπραγμένων οὐκ ἐπιχειρήσειν ἀπολογεῖσθαι, ἐρεῖν δὲ ὡς
ἀπὸ Φυλῆς κατῆλθε καὶ ὡς δημοτικός ἐστι καὶ ὡς τῶν
κινδύνων τῶν ὑμετέρων μετέσχεν. ἐγὼ δέ, ὦ ἄνδρες Ἀθη-
ναῖοι, <οὐ> τοιαύτην γνώμην ἔχω περὶ τῶν τοιούτων· [13] ἀλλ’
ὅσοι μὲν ἐλευθερίας καὶ τοῦ δικαίου ἐπιθυμοῦντες καὶ τοὺς
νόμους ἰσχύειν βουλόμενοι καὶ τοὺς ἀδικοῦντας μισοῦντες
τῶν ὑμετέρων κινδύνων μετέσχον, οὐ πονηροὺς εἶναι πολί-
τας, οὐδὲ ἀδίκως τούτοις φημὶ ἂν εἶναι ὑπόλογον τὴν ἐκεί-
νων φυγήν· ὅσοι δὲ κατελθόντες ἐν δημοκρατίᾳ τὸ μὲν ὑμέ-
τερον πλῆθος ἀδικοῦσι, τοὺς δὲ ἰδίους οἴκους ἐκ τῶν ὑμετέ-
ρων μεγάλους ποιοῦσι, πολὺ μᾶλλον αὐτοῖς προσήκει ὀρ-
γίζεσθαι ἢ τοῖς τριάκοντα. [14] οἱ μὲν γὰρ ἐπὶ τοῦτ’ ἐχειροτο-
νήθησαν, ἵνα κακῶς, εἴ πῃ δύναιντο, ὑμᾶς ποιήσειαν· τού-
τοις δ’ ὑμᾶς αὐτοὺς ἐπετρέψατε, ὡς μεγάλην καὶ ἐλευθέραν
τὴν πόλιν ποιήσωσιν· ὧν ὑμῖν οὐδὲν ἀποβέβηκεν, ἀλλὰ
τὸ ἐπὶ τούτοις εἶναι ἐν τοῖς δεινοτάτοις κινδύνοις καθεστή-
κατε, ὥστε πολὺ ἂν δικαιότερον ὑμᾶς αὐτοὺς ἢ τούτους
ἐλεοῖτε, καὶ τοὺς ὑμετέρους παῖδας καὶ γυναῖκας, ὅτι ὑπὸ
τοιούτων ἀνδρῶν λυμαίνεσθε. [15] ὅταν γὰρ ἡγησώμεθα σωτη-
ρίας ἀντειλῆφθαι, δεινότερα ὑπὸ τῶν ἡμετέρων ἀρχόντων
πάσχομεν ἢ ὑπὸ τῶν πολεμίων. καίτοι πάντες ἐπίστασθε
ὅτι οὐδεμία ἐλπὶς σωτηρίας ὑμῖν δυστυχήσασιν. ὥστε ἄξιον
ὑμᾶς παρακελευσαμένους ὑμῖν αὐτοῖς παρὰ τούτων νυνὶ
τὴν μεγίστην δίκην λαβεῖν, καὶ τοῖς ἄλλοις Ἕλλησιν ἐπι-
δεῖξαι ὡς τοὺς ἀδικοῦντας τιμωρεῖσθε, καὶ τοὺς ὑμετέρους
ἄρχοντας βελτίους ποιήσετε. [16] ἐγὼ μὲν οὖν ταῦθ’ ὑμῖν πα-
ρακελεύομαι· ὑμᾶς δὲ χρὴ εἰδέναι ὅτι, ἐὰν μὲν ἐμοὶ πει-
σθῆτε, εὖ περὶ αὑτῶν βουλεύσεσθε, εἰ δὲ μή, χείροσι τοῖς
ἄλλοις πολίταις χρήσεσθε. ἔτι δέ, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι,
ἐὰν αὐτῶν ἀποψηφίσησθε, οὐδεμίαν ὑμῖν εἴσονται χάριν,
ἀλλὰ τοῖς ἀνηλωμένοις καὶ τοῖς χρήμασιν οἷς ὑφῄρηνται·
ὥστε τὴν μὲν ἔχθραν ὑμῖν αὐτοῖς καταλείψετε, τῆς δὲ σω-
τηρίας ἐκείνοις εἴσονται χάριν. [17] καὶ μὲν δή, ὦ ἄνδρες Ἀθη-
ναῖοι, καὶ Ἁλικαρνασσεῖς καὶ οἱ ἄλλοι οἱ ὑπὸ τούτων ἠδι-
κημένοι, ἐὰν μὲν παρὰ τούτων τὴν μεγίστην δίκην λάβητε,
νομιοῦσιν ὑπὸ τούτων μὲν ἀπολωλέναι, ὑμᾶς δὲ αὑτοῖς
βεβοηθηκέναι· ἐὰν δὲ τούτους σώσητε, ἡγήσονται καὶ
ὑμᾶς ὁμογνώμονας γεγονέναι τοῖς αὑτοὺς προδεδωκόσιν.
ὥστ’ ἄξιον τούτων ἁπάντων ἐνθυμηθέντας ἅμα τοῖς τε
φίλοις τοῖς ὑμετέροις ἀποδοῦναι χάριν καὶ παρὰ τῶν ἀδι-
κούντων τὴν δίκην λαβεῖν.