Σώματα Κειμένων

Ανθολόγιο Αττικής Πεζογραφίας 

 

ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ, ΠΡΟΣ ΔΗΜΟΝΙΚΟΝ

ΙΣΟΚΡ 1.24–28

Συμβουλές για έναν ηθικό βίο
Στο έργο, που θεωρείται νόθο, παρατίθενται διάφορες πρακτικές διδαχές του συγγραφέα προς κάποιον Δημόνικο για έναν ορθό και ηθικό τρόπο ζωής.

    [24] Μηδένα φίλον ποιοῦ, πρὶν ἂν ἐξετάσῃς πῶς κέ-
χρηται τοῖς πρότερον φίλοις· ἔλπιζε γὰρ αὐτὸν καὶ περὶ σὲ
γενέσθαι τοιοῦτον, οἷος καὶ περὶ ἐκείνους γέγονε. βρα-
δέως μὲν φίλος γίγνου, γενόμενος δὲ πειρῶ διαμένειν·
ὁμοίως γὰρ αἰσχρὸν μηδένα φίλον ἔχειν καὶ πολλοὺς
ἑταίρους μεταλλάττειν. μήτε μετὰ βλάβης πειρῶ τῶν
φίλων, μήτ’ ἄπειρος εἶναι τῶν ἑταίρων θέλε. τοῦτο δὲ
ποιήσεις, ἐὰν μὴ δεόμενος τὸ δεῖσθαι προσποιῇ. [25] περὶ
τῶν ῥητῶν ὡς ἀπορρήτων ἀνακοινοῦ· μὴ τυχὼν μὲν γὰρ
οὐδὲν βλαβήσει, τυχὼν δὲ μᾶλλον αὐτῶν τὸν τρόπον ἐπι-
στήσει. δοκίμαζε τοὺς φίλους ἔκ τε τῆς περὶ τὸν βίον
ἀτυχίας καὶ τῆς ἐν τοῖς κινδύνοις κοινωνίας· τὸ μὲν γὰρ
χρυσίον ἐν τῷ πυρὶ βασανίζομεν, τοὺς δὲ φίλους ἐν ταῖς
ἀτυχίαις διαγιγνώσκομεν. οὕτως ἄριστα χρήσει τοῖς φίλοις,
ἐὰν μὴ προσμένῃς τὰς παρ’ ἐκείνων δεήσεις, ἀλλ’ αὐτεπάγ-
γελτος αὐτοῖς ἐν τοῖς καιροῖς βοηθῇς. [26] ὁμοίως αἰσχρὸν
εἶναι νόμιζε τῶν ἐχθρῶν νικᾶσθαι ταῖς κακοποιίαις καὶ τῶν
φίλων ἡττᾶσθαι ταῖς εὐεργεσίαις. ἀποδέχου τῶν ἑταίρων
μὴ μόνον τοὺς ἐπὶ τοῖς κακοῖς δυσχεραίνοντας, ἀλλὰ καὶ
τοὺς ἐπὶ τοῖς ἀγαθοῖς μὴ φθονοῦντας· πολλοὶ γὰρ ἀτυχοῦσι
μὲν τοῖς φίλοις συνάχθονται, καλῶς δὲ πράττουσι φθονοῦσι.
τῶν ἀπόντων φίλων μέμνησο πρὸς τοὺς παρόντας, ἵνα
δοκῇς μηδὲ τούτων ἀπόντων ὀλιγωρεῖν.

    [27] Εἶναι βούλου τὰ περὶ τὴν ἐσθῆτα φιλόκαλος, ἀλλὰ
μὴ καλλωπιστής. ἔστι δὲ φιλοκάλου μὲν τὸ μεγαλοπρεπές,
καλλωπιστοῦ δὲ τὸ περίεργον.

    Ἀγάπα τῶν ὑπαρχόντων ἀγαθῶν μὴ τὴν ὑπερβάλλου-
σαν κτῆσιν ἀλλὰ τὴν μετρίαν ἀπόλαυσιν. καταφρόνει
τῶν περὶ τὸν πλοῦτον σπουδαζόντων μέν, χρῆσθαι δὲ τοῖς
ὑπάρχουσι μὴ δυναμένων· παραπλήσιον γὰρ οἱ τοιοῦτοι
πάσχουσιν, ὥσπερ ἂν εἴ τις ἵππον κτήσαιτο καλὸν κακῶς
ἱππεύειν ἐπιστάμενος. [28] πειρῶ τὸν πλοῦτον χρήματα
καὶ κτήματα κατασκευάζειν. ἔστι δὲ χρήματα μὲν τοῖς
ἀπολαύειν ἐπισταμένοις, κτήματα δὲ τοῖς κτᾶσθαι δυνα-
μένοις. τίμα τὴν ὑπάρχουσαν οὐσίαν δυοῖν ἕνεκεν, τοῦ τε
ζημίαν μεγάλην ἐκτῖσαι δύνασθαι, καὶ τοῦ φίλῳ σπου-
δαίῳ δυστυχοῦντι βοηθῆσαι· πρὸς δὲ τὸν ἄλλον βίον μη-
δὲν ὑπερβαλλόντως ἀλλὰ μετρίως αὐτὴν ἀγάπα.