Ο Mιλλεούνης εκθέτει κάποιες απόψεις για τον τρόπο πρόσληψης και μετάφρασης ενός αρχαιοελληνικού κειμένου από τους μαθητές, εστιάζοντας κυρίως στο μάθημα της Θεματογραφίας. Καταρχήν εντοπίζει τους δύο βασικούς συντελεστές που καθιστούν δύσκολη την πρόσληψη των κειμένων της αρχαίας ελληνικής γραμματείας: (α) τη μεγάλη χρονική απόστασή μας από την εποχή τους, που συνεπάγεται διαφορές τόσο στη σημασία των λέξεων όσο και στη δομή της γλώσσας, και (β) την περίτεχνη πλοκή του αρχαίου λόγου και το πολύ προσωπικό ύφος των κλασικών συγγραφέων. Απαραίτητα, επομένως, εφόδια των μαθητών, κατά την ανάγνωση ενός αρχαιοελληνικού κειμένου, αποτελούν η κατάκτηση ενός βασικού λεξιλογίου και η εξοικείωσή τους με ανοίκεια γλωσσικά στοιχεία, όπως η συντακτική λειτουργία των απαρεμφάτων και των μετοχών, η εισαγωγή των δευτερευουσών προτάσεων και η σημασία των εμπρόθετων προσδιορισμών.

Όσον αφορά στην τεχνική που θα πρέπει να ακολουθεί η διδασκαλία, ο Μιλλεούνης επιμένει κυρίως στην ανάγκη «να συνηθίσουν οι μαθητές, και μάλιστα οι μέλλοντες φιλόλογοι, να διεξέρχονται τα αρχαία κείμενα με γρηγορότερο ρυθμό, όχι συντάσσοντας και ξανασυντάσσοντας τον κάθε στίχο, αλλά στοχεύοντας στη σύλληψη του νοήματος. Είναι, άλλωστε, γνωστό πως διαβάζοντας ένα κείμενο γραμμένο σε οποιαδήποτε ξένη γλώσσα δεν σταματούμε να το συντάξουμε, αλλά προχωρούμε γρήγορα, προσπαθώντας να "πιάσουμε" το νόημα. O αρχαίος ελληνικός λόγος, βέβαια, ούτε γλώσσα ζωντανή είναι ούτε τόσο απλός όσο ο σύγχρονος. Όμως και η σχολαστική, λέξη προς λέξη, προσπέλασή του αντιβαίνει στο αξίωμα της σύγχρονης γλωσσολογίας, ότι το νόημα του λόγου βρίσκεται στη φράση, όχι στη μεμονωμένη λέξη» (σ.152-3). Ειδικότερα τονίζεται πώς, όταν οι μαθητές έχουν τη δυνατότητα να μεταφράσουν σωστά μια περίοδο αρχαιοελληνικού λόγου, τότε οι γραμματικο-συντακτικές παρατηρήσεις περιττεύουν. Μόνο σε δύσκολες και περίπλοκες περιόδους, το νόημα μπορεί να πολιορκείται με καίριες παρατηρήσεις πάνω στη σύνταξη και τη γραμματική και κυρίως με συγκεκριμένες ερωτήσεις του καθηγητή, που καθοδηγούν τους μαθητές στη σύλληψη του νοήματος.

Στο τέλος του άρθρου, γίνεται ειδικότερος λόγος για τη σχολική μετάφραση και περιγράφεται ο βιασμός της νεοελληνικής γλώσσας, που επιτελείται κάθε φορά που οι μαθητές επιχειρούν να μεταφράσουν ακολουθώντας δουλικά το πρωτότυπο. Για τον λόγο αυτό, κρίνεται απαραίτητο η σχολική μετάφραση να απαλλαγεί από τη δουλική προσκόλληση στη δομή και στο γράμμα του αρχαίου λόγου, ώστε να τη δέχεται χωρίς διαμαρτυρία το σύγχρονο γλωσσικό αίσθημα.

Χρήσιμη η επισήμανση παθολογικών φαινομένων στη διδασκαλία της θεματογραφίας και αρκετά ενδιαφέρουσα η πρόταση για ανάγνωση αρχαίων ελληνικών κειμένων, χωρίς ανώφελη προσκόλληση στη γραμματική και συντακτική ανάλυση τους, όπου αυτή δεν κρίνεται απαραίτητη. Ως αναγνωστική μονάδα, όμως, ο Μιλλεούνης εκλαμβάνει την φράση και όχι το κείμενο, γι' αυτό και δεν επιμένει ιδιαίτερα στις γραμματολογικές πληροφορίες τις σχετικές με το είδος του κειμένου, που είναι απαραίτητο να παρέχονται στους μαθητές, προκειμένου αυτοί να καταφέρουν να αναγνώσουν και να μεταφράσουν ένα αρχαίο κείμενο.

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: Σ. ΤΣΕΛΙΚΑΣ