1. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΕΚΔΟΣΗΣ

Το ΜΛΕΓ είναι πολύτομο λεξικό διαστάσεων 17 x 24,5 εκ. και εκτείνεται σε 8372 σελίδες συνολικά. Το κυρίως σώμα εκτείνεται σε 8056 σελίδες, ενώ οι υπόλοιπες 316 κατανέμονται σε:

• 15 σελίδες προλόγου και εισαγωγών,
• 198 σελίδες με βραχυγραφίες συγγραφέων και συγγραμμάτων,
• 18 σελίδες συντομογραφιών,
• 85 σελίδες άλλου περιεχομένου (ιστορία της έκδοσης, βιβλιοκρισίες κτλ.) ή κενές.

Οι σελίδες διαμορφώνονται σε δύο στήλες, χωρισμένες τυπογραφικά με μια γραμμή. Οι κεφαλίδες δηλώνουν το πρώτο και το τελευταίο λήμμα κάθε σελίδας. Η γραμματοσειρά είναι πολυτονική, μικρού μεγέθους, και τα τυπογραφικά στοιχεία μαύρα. Τα λήμματα και η αρίθμηση των σημασιών σημειώνονται με έντονα και μεγαλύτερου μεγέθους τυπογραφικά στοιχεία, ενώ τα παραδείγματα και οι φρασεολογισμοί με έντονα στοιχεία.

2. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Στον πρώτο τόμο παρατίθεται εισαγωγή του Δ. Π. Δημητράκου, όπου παρουσιάζεται το ιστορικοκοινωνικό πλαίσιο στο οποίο γεννήθηκε και υλοποιήθηκε η ιδέα της σύνταξης του λεξικού. (Το κείμενο αυτό αποτελεί νεότερη προσθήκη, της ανατύπωσης του 2000, και δεν λαμβάνεται υπόψη στη σελιδαρίθμηση.) Στη συνέχεια παρατίθεται το κείμενο της εισήγησης του Σ. Β. Κουγέα στην Ακαδημία Αθηνών για τη βράβευση του ΜΛΕΓ. Ακολουθούν μια συνοπτική παρουσίαση της ιστορίας του ΜΛΕΓ από τον Δ. Β. Δημητράκο, βιβλιοκρισίες και σύντομος πρόλογος του Γ. Αναγνωστόπουλου. Τέλος, παρατίθεται εισαγωγή του διευθυντή σύνταξης, Ι. Ζερβού, στην οποία γίνεται σύντομη ιστορική θεώρηση της ελληνικής γλώσσας και παρουσιάζονται η μεθοδολογία σύνταξης και το περιεχόμενο του λεξικού.

3. ΠΙΝΑΚΕΣ/ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ

Σε καθέναν από τους εννέα τόμους του ΜΛΕΓ παρατίθεται κατάλογος με βραχυγραφίες συγγραφέων και συγγραμμάτων, πίνακας συντομογραφιών και κατάλογος των βασικών συντακτών.

4. ΜΑΚΡΟΔΟΜΗ

Όπως αναφέρουμε παραπάνω, στο ΜΛΕΓ καταγράφεται το λεξιλόγιο της αρχαίας ελληνικής, της ελληνιστικής, της μεσαιωνικής ελληνικής, της καθαρεύουσας και της δημοτικής. Το λημματολόγιο καταγράφει όλες τις γραμματικές κατηγορίες. Καταγράφει, ακόμη, προθήματα, π.χ. ξε-, επανα-, περι-, επι-, επιθήματα, π.χ. -ζε, -ιον, -ιέρης, -θρα, και πρώτα συνθετικά, π.χ. διπλο-, μεσο-, παν-, ισο-, καλλι-. Τέλος, καταγράφονται κλιτικά μορφήματα, π.χ. -θεν αντί -θησαν δωρ. κατάληξις γ΄ πληθ. πρόσ. παθ. αορ., και γραμματικοί τύποι, π.χ. ἐπέστη γ΄ εν. αορ. β΄ του ἐφίστημι, δοῦ προστακτ. αορ. β΄ του δίδωμι βλ.λ.

Το λημματολόγιο οργανώνεται αλφαβητικά. Οι ομόγραφες λέξεις άλλοτε καταχωρίζονται ως διαφορετικά λήμματα και φέρουν βοηθητικά λατινική αρίθμηση, π.χ. πλάνη (ἡ) - πλάνη (ἡ) (2), και άλλοτε καταχωρίζονται ως ένα λήμμα, βλέπε π.χ. τις σημασίες στα παραστάτης, τόννος, καταρράκτης. Οι δεύτεροι τύποι καταγράφονται δίπλα στο λημματικό. Τα επιρρήματα που παράγονται από επίθετα ή επιθετικές μετοχές συνήθως αναλύονται σε ιδιαίτερα λήμματα, π.χ. ἐπαινουμένως, δυναμικῶς, φανερῶς. Στις υπόλοιπες περιπτώσεις δίνεται μόνο το μόρφημα σχηματισμού, π.χ. ἐπανειλημμένος-η-ο(ν) […] επίρρ. -ως. Οι αρχαίες μετοχές με αναδιπλασιασμό καταχωρίζονται ως λήμματα, π.χ. ἐπιβεβλημένος-η-ο(ν) νεώτ. κ. δημ. μτχ. παθ. παρακ. του ἐπιβάλλω βλ.λ. Τα θηλυκά ουσιαστικά που δηλώνουν επάγγελμα ή άλλη ιδιότητα και έχουν αντίστοιχο τύπο αρσενικού, π.χ. νομοθέτις-ιδος, θηρεύτρια, θερίστρια, καταχωρίζονται ως λήμματα (βλ. όμως ἄναξ-ακτος (ὁ) θηλ ἄνασσα).

5. ΜΙΚΡΟΔΟΜΗ

Ως λημματικός τύπος τίθεται για τα ουσιαστικά η ονομαστική ενικού, για τα επίθετα η ονομαστική ενικού του αρσενικού γένους (και οι καταλήξεις του θηλυκού και του ουδετέρου) στο θετικό βαθμό και για τα ρήματα το πρώτο πρόσωπο της οριστικής ενεστώτα στην ενεργητική φωνή (εκτός εάν πρόκειται για αποθετικά). Μετά το λημματικό τύπο δίνονται οι γραμματικές πληροφορίες. Στα ουσιαστικά σημειώνεται το άρθρο σε παρένθεση· συχνά δίνεται και το μόρφημα σχηματισμού της γενικής, π.χ. δῶμα-ατος (το), ὑπόδησις-εως (η), ἡγεμών-όνος (ο). Στα ρήματα σημειώνονται και οι τύποι των άλλων χρόνων. Στα συνηρημένα ρήματα δηλώνεται η τάξη, π.χ. ὑφηγοῦμαι-έομαι, δακρυλογῶ-άω, καταπληρῶ-όω. Στα συνοδευτικά του λημματικού τύπου περιλαμβάνονται -εκτός από τις γραμματικές πληροφορίες- η χρονολογική κατάταξη της λέξης, το ιδιαίτερο σημασιολογικό πεδίο χρήσης της και διαλεκτική ποικιλία.

Στο σημασιολογικό μέρος, οι βασικές σημασίες χωρίζονται με αρίθμηση, ενώ οι δευτερεύουσες με δύο κάθετες γραμμές. Οι σημασίες τεκμηριώνονται με παραθέματα και σήμανση του συγγραφέα ή του έργου. Η άνω και κάτω τελεία μετά τον ορισμό εισάγει στη σήμανση και το παράθεμα ή το παράδειγμα.

Στο ετυμολογικό μέρος σημειώνεται η βάση σχηματισμού των παράγωγων λέξεων, π.χ. ῥήμα-ατος (τό) (ἐρῶ-έω), προβάδην (προβαίνω), καθώς και των προθηματοποιημένων, π.χ. πρόσχορδος (χορδή), ὑπερνεφής-οῦς-ές (νέφος). Στα δάνεια σημειώνεται η γλώσσα δανεισμού, π.χ. πρόζα (η) (ιταλ.), τσάσκα (η) (ιταλ.), τσελε(μ)πής (ο) (τουρκ.), και σε ορισμένες περιπτώσεις δίνεται και η ξένη λέξη, π.χ. παρασάγγης (ο) (περσιστί farsang).