Β1.3.4. Ερμαγόρας

Aν ο Αριστοτέλης ασχολήθηκε με τη θεωρία των αποδείξεων και ο Θεόφραστος με τη διδασκαλία για το ύφος, ο Ερμαγόρας από την Τήμνο της Αιολίδας (2ο μισό του 2ου αι. π.Χ.) έστρεψε το ενδιαφέρον του στον δικανικό λόγο και έγινε ο εισηγητής της θεωρίας των στάσεων, μιας τεχνικής που αρκούσε να την εφαρμόσει κανείς σε μια δικαστική διαμάχη, για να αντιληφθεί ποιό είναι το κύριο θέμα της και να αναζητήσει ανάλογα με τη θέση του στην υπόθεση (του κατήγορου ή του κατηγορούμενου) τα κατάλληλα επιχειρήματα. Μάλιστα, αν και δεν ξέρουμε τίποτε για τον βίο του Ερμαγόρα -από τα έργα του άλλωστε δεν έχει διασωθεί άμεσα κανένα δείγμα-, έχουμε κάθε λόγο να αναγνωρίζουμε στο πρόσωπό του τον τρίτο μεγαλύτερο (μετά τον Αριστοτέλη και τον Θεόφραστο) θεωρητικό της αρχαίας ρητορικής, αφού σε αυτόν οφείλεται η τελευταία αποφασιστικής σημασίας συμβολή στην ανάπτυξη και τον εμπλουτισμό της ρητορικής διδασκαλίας. Πιστεύεται μάλιστα πως ήταν εκείνος που κράτησε ζωντανό το ενδιαφέρον για τη ρητορική θεωρία και στους μη φιλοσοφικούς κύκλους, εγκαινιάζοντας μια τάση που ονομάστηκε από τους μεταγενέστερους «σχολαστική», ακριβώς λόγω των λεπτών διακρίσεων που τη χαρακτήριζαν και η οποία ερχόταν να συμπληρώσει την παλαιότερη (σοφιστική) ρητορική όπως και τη ρητορική των φιλοσόφων.^[86] Το σύστημα των στάσεων περιγράφεται πολύ αργότερα, από τον ρήτορα Ερμογένη (2ος-3ος αι. μ.Χ.). Πληροφορίες όμως για το επίτευγμα του Ερμαγόρα αντλούμε και από τον Κικέρωνα και τον Κοϊντιλιανό. Στους αιώνες που ακολουθούν μετά την πρώτη εισήγησή της η θεωρία των στάσεωνθα γνωρίσει ευρύτατη διάδοση, συνεχή επεξεργασία και πολλαπλές αναθεωρήσεις.^[87]

Βιβλιογραφία:

Franco Montanari, Ιστορία της Αρχαίας Ελληνικής Λογοτεχνίας. Από τον 8ο αι. π.Χ. έως τον 6ο αι. μ.Χ. με τη συνεργασία του Fausto Montana, επιμ. Δ. Ιακώβ, Α. Ρεγκάκος. Μτφρ. Σ. Κουτράκης, Δ. Κουκουζίκα, Κ. Σιββά, University Studio Press, Θεσσαλονίκη 2008 (τίτλ. πρωτ.: Storia della letteratura greca, Ρώμη, Μπάρι 1998).

Franz Susemihl, Geschichte der griechischen Litteratur in der Alexandrinerzeit II, Hildesheim 1965 (1η έκδ. Λειψία 1892).