Αρχαιογνωσία και Αρχαιογλωσσία στη Μέση Εκπαίδευση
Η Αρχαία Ελληνική Τέχνη και η Ακτινοβολία της
των Μανόλη Βουτυρά & Αλεξάνδρας Γουλάκη-Βουτυρά
Κέντρο Εκπαιδευτικής Έρευνας & Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών
Πρόλογοι (στην έντυπη έκδοση)
1. Η τέχνη στην Ελλάδα κατά τους «Σκοτεινούς Αιώνες» και τη γεωμετρική περίοδο
- 1.1. Το τέλος του μυκηναϊκού πολιτισμού και οι «Σκοτεινοί Αιώνες»: Το ιστορικό πλαίσιο
- 1.2. Τα αρχαιολογικά δεδομένα από την Αθήνα: Η εικόνα μιας αριστοκρατικής κοινωνίας
- 1.3. Τα αρχαιολογικά δεδομένα από το Άργος: Η κυριαρχία των πολεμιστών και των ιππέων
- 1.4. Τα αρχαιολογικά δεδομένα από τη νησιωτική Ελλάδα
- 1.5. Το εμπόριο, ο πρώτος αποικισμός και οι σχέσεις με την Εγγύς Ανατολή
- 1.6. Τα μεγάλα ιερά και η σημασία τους για την ανάπτυξη της τέχνης
- 1.7. Η ανάπτυξη και η εξέλιξη του γεωμετρικού ρυθμού στην κεραμική
- 1.8. Η ανάπτυξη της πηλοπλαστικής, της χαλκοτεχνίας και της μικροτεχνίας
- 1.9. Η αρχιτεκτονική του 9ου και του 8ου αιώνα π.Χ.: Λίθοι, πλίνθοι, ξύλα
2. Η ανατολίζουσα περίοδος και η αρχή της μνημειακής τέχνης στην Ελλάδα
- 2.1. Οι επαφές των Ελλήνων με την Εγγύς Ανατολή: Εμπορικές και πολιτιστικές ανταλλαγές
- 2.2. Η καινοτομία στην αρχαία ελληνική τέχνη και τα τοπικά εργαστήρια
- 2.3. Οι νέοι ρυθμοί στην αγγειογραφία
- 2.4. Η εξέλιξη της αρχιτεκτονικής και τα πρώτα μνημειακά κτήρια με πλαστικό και γραπτό διάκοσμο
- 2.5. Οι επιδράσεις από την Ανατολή και τα πρώτα λίθινα γλυπτά
- 2.6. Τα πρώτα μαρμάρινα γλυπτά: Το αφιέρωμα της Νικάνδρας
- 2.7. Έργα από άλλα υλικά
- 2.8. Τι είναι η δαιδαλική τέχνη
3. Η τέχνη της αρχαϊκής εποχής
- 3.1. Η επικράτηση του μελανόμορφου ρυθμού και η πρώτη μεγάλη ακμή της αττικής κεραμικής
- 3.1.1. Η αρχή του μελανόμορφου ρυθμού στην Αττική
- 3.1.2. Ο «ζωγράφος του Νέσσου»
- 3.1.3. Οι εξαγωγές αθηναϊκών αγγείων και ο εμπορικός ανταγωνισμός Αθηναίων και Κορινθίων
- 3.1.4. Ο πρώτος επώνυμος Αθηναίος αγγειογράφος: Ο Σοφίλος
- 3.1.5. Ο κρατήρας François
- 3.1.6. Ο ώριμος μελανόμορφος ρυθμός και οι συνεχιστές του Κλιτία και του Εργοτίμου
- 3.1.7. Η ακμή του αττικού μελανόμορφου ρυθμού: Ο «ζωγράφος του Άμαση» και ο Εξηκίας
- 3.2. Η μνημειακή αρχιτεκτονική της αρχαϊκής εποχής
- 3.3. Η μνημειακή πλαστική και η χρήση του μαρμάρου
- 3.3.1. Οι αρχαϊκοί κούροι και η καταγωγή τους
- 3.3.2. Οι πρώτοι μεγάλοι κούροι και ο ρόλος της Νάξου
- 3.3.3. Οι πρώτοι κούροι από την Αττική
- 3.3.4. Δύο κούροι από το Άργος στους Δελφούς
- 3.3.5. Ο κούρος του Ισχή στο Ηραίο της Σάμου
- 3.3.6. Επιτύμβιες κόρες από την Αττική
- 3.3.7. Δύο αναθήματα από την Ακρόπολη της Αθήνας: Ο Μοσχοφόρος και ο «ιππέας Rampin»
- 3.3.8. Αναθήματα στο Ηραίο της Σάμου
- 3.3.9. Τρεις επιτύμβιοι κούροι από διαφορετικά εργαστήρια
- 3.3.10. Δαιμονικές μορφές: Οι σφίγγες
- 3.3.11. Μια καινούργια φτερωτή θεά: Η Νίκη της Δήλου
- 3.3.12. Πρώιμα αρχιτεκτονικά γλυπτά: Το «κεφάλι της Ήρας» στην Ολυμπία, το αέτωμα της Γοργούς στην Κέρκυρα, οι μετόπες του μονοπτέρου των Σικυωνίων στους Δελφούς
- 3.3.13. Μαρμάρινα και πώρινα αετώματα από την Ακρόπολη της Αθήνας
- 3.4. Η τέχνη της υστεροαρχαϊκής εποχής
- 3.4.1. Η αρχή του ερυθρόμορφου ρυθμού
- 3.4.2. Οι πρωτοπόροι του ερυθρόμορφου ρυθμού και οι μαθητές τους
- 3.4.3. Η χαλκοτεχνία: Αγγεία και αγάλματα
- 3.4.4. Ναοί και θησαυροί της υστεροαρχαϊκής εποχής με γλυπτό διάκοσμο
- 3.4.5. Κόρες του δεύτερου μισού του 6ου αιώνα π.Χ. από την Ακρόπολη της Αθήνας
- 3.4.6. Κούροι των υστεροαρχαϊκών χρόνων
- 3.4.7. Υστεροαρχαϊκά επιτύμβια και αναθηματικά ανάγλυφα
4. Η τέχνη της πρώιμης κλασικής εποχής
- 4.1. Η ερυθρόμορφη αττική κεραμική του πρώτου τετάρτου του 5ου αιώνα π.Χ. και τα νέα επιτεύγματα της ζωγραφική
- 4.2. Η μνημειακή αρχιτεκτονική και αρχιτεκτονικά γλυπτά του πρώτου μισού του 5ου αιώνα π.Χ.
- 4.3. Ο «αυστηρός ρυθμός», η ανάπτυξη της μεγάλης χαλκοπλαστικής και ο νέος τρόπος στησίματος του ανθρώπινου σώματος: Τέχνη, επιστήμη και τεχνική
- 4.4. Πρωτότυπα και αντίγραφα: Μερικά σημαντικά αγάλματα των χρόνων 470-450 π.Χ.
- 4.5. Ανάγλυφα του «αυστηρού ρυθμού»: Νάξιοι και Πάριοι γλύπτες
5. Η τέχνη της ώριμης κλασικής εποχής
- 5.1. Η ερυθρόμορφη αττική αγγειογραφία των μέσων του 5ου αιώνα π.Χ. και η σχέση της με τη μεγάλη ζωγραφική
- 5.2. Η κορυφαία στιγμή της αρχαίας ελληνικής τέχνης: Η μνημειακή διαμόρφωση της Ακρόπολης της Αθήνας, τα χρυσελεφάντινα αγάλματα του Φειδία και ο Κανών του Πολυκλείτου
- 5.3. Αγγειογραφίες των χρόνων του Παρθενώνα
6. Η τέχνη της τελευταίας τριακονταετίας του 5ου αιώνα π.Χ.: Ο «πλούσιος ρυθμός»
7. Η τέχνη του 4ου αιώνα π.Χ.: Η όψιμη κλασική περίοδος
- 7.1. Ο 4ος αιώνας, εποχή πολιτικών ανακατατάξεων και διάχυσης του ελληνικού πολιτισμού
- 7.2. Η αττική κεραμική στο πρώτο τέταρτο του 4ου αιώνα: Ο «διακοσμητικός ρυθμός»
- 7.3. Το τέλος της αττικής ερυθρόμορφης κεραμικής: Ο ρυθμός Κερτς (370-320 π.Χ.)
- 7.4. Η κατωιταλιωτική κεραμική
- 7.5. Η μεγάλη ζωγραφική
- 7.6. Ναοί και άλλα οικοδομήματα του 4ου αιώνα π.Χ.
- 7.7. Η γλυπτική του 4ου αιώνα π.Χ.: Η κατάκτηση της τρίτης διάστασης
8. Η τέχνη της ελληνιστικής εποχής
- 8.1. Τα νέα μεγάλα αστικά κέντρα της Ανατολής
- 8.2. Η ελληνιστική αρχιτεκτονική: Μνημειακά οικοδομήματα και τεχνητά τοπία
- 8.3. Η γλυπτική της ελληνιστικής εποχής: Έργα που τραβούν την προσοχή ζωντανεύοντας την αρχιτεκτονική και το φυσικό περιβάλλον
- 8.3.1. Η γλυπτική στην υπηρεσία των ηγεμόνων: Η «σαρκοφάγος του Μεγάλου Αλεξάνδρου»
- 8.3.2. Τα αγάλματα του Μενάνδρου και του Δημοσθένη στην Αθήνα
- 8.3.3. Η Νίκη της Σαμοθράκης
- 8.3.4. Ο «Ηγεμόνας του Μουσείου των Θερμών»
- 8.3.5. Μεγάλα μυθολογικά συμπλέγματα: Ο Μαρσύας και ο Σκύθης, ο Λαοκόων και τα γλυπτά της Sperlonga
- 8.3.6. Το τέλος της ελληνιστικής τέχνης και η επιστροφή στα κλασικά πρότυπα
9. Αναγέννηση και αρχαία ελληνική τέχνη
- 9.1. Η Αρχαιότητα στον Μεσαίωνα
- 9.2. Τι ήξεραν για την αρχαία τέχνη στην Αναγέννηση;
- 9.2.1. Η πραγματεία Περί ζωγραφικής του Αλμπέρτι (1435)
- 9.2.2. Φλωρεντία: Η νέα Αθήνα
- 9.2.3. Μπρουνελέσκι και Ντονατέλο
- 9.2.4. Μαντέλια και Μποτιτσέλι
- 9.2.5. Συλλέκτες αρχαίων στην Αναγέννηση
- 9.2.6. Ρώμη και αρχαιότητες
- 9.2.7. Λεονάρντο: «Να μιμείστε όσο μπορείτε τους Έλληνες και τους Λατίνους.»
- 9.2.8. Μιχαήλ Άγγελος: «Χρωστάω τα πάντα στην Αρχαιότητα!»
- 9.2.9. Ραφαήλ: «Σκέπτεται, ενεργεί, αισθάνεται πέρα για πέρα σαν Έλληνας»
10. Μανιερισμός και αρχαία τέχνη
11. Μπαρόκ (τέλη 16ου - μέσα 18ου αιώνα) και αρχαία τέχνη
12. Κλασικισμός (18ος-19ος αιώνας)
- 12.1. Πομπηία - Ερκουλάνεουμ
- 12.2. Ντιλετάντι - Βίνκελμαν - Πιρανέζι
- 12.3. Αρχαιοφιλία - ελληνομανία
- 12.4. Κλασικισμός - ελληνική αναβίωση
- 12.5. Αρχιτεκτονική: "Διορθώνουν" τον Παλάντιο
- 12.6. Γλυπτική: Θαυμασμός για τον Παρθενώνα
- 12.7. Ζωγραφική: «Έλληνες ή Ρωμαίοι ξαναγεννημένοι»
- 12.8. Ρομαντισμός και αρχαία τέχνη
- 12.9. Η αρχαία τέχνη μετά τα μέσα του 19ου αιώνα
- 12.10. Ρεαλισμός - ιμπρεσιονισμός
- 12.11. Ιδεαλιστικά ρεύματα - ακαδημαϊσμός - συμβολισμός
- 12.12. Ροντέν και Αρχαιότητα
- 12.13. Νέο στιλ
