Εξώφυλλο

Ανθολογία Επιγραφών

Όψεις του δημόσιου και ιδιωτικού βίου των αρχαίων Ελλήνων

του Άγγελου Π. Ματθαίου

34. Στήλη.

Βρέθηκε στην πόλη Χερσόνησο (σημ. Σεβαστούπολη) της Ταυρικής Χερσονήσου (Κριμαία). Φυλάσσεται στο Chersonese Museum της Σεβαστούπολης.

Έκδ. Β. Latyschev, Inscriptiones antiquae orae septentrionalis Ponti Euxini Graecae et Latinae, I2, Petersburg 1916 401. Syll.3 360.

Αρχές του 3ου αι π.Χ.

Ὀμνύω Δία, Γᾶν, Ἅλιον, Παρθένον,

[θ]εοὺς Ὀλυμπίους καὶ Ὀλυμπίας

[κ]αὶ ἥρωας ὅσοι πόλιν καὶ χώραν

καὶ τείχη ἔχοντι τὰ Χερσονασι-

τᾶν· ὁμονοησῶ ὑπὲρ σωτηρίας [5]

καὶ ἐλευθερίας πόλεος καὶ πολι-

τᾶν καὶ οὐ προδωσῶ Χερσόνασον

οὐδὲ Κερκινῖτιν οὐδὲ Καλὸν λιμέ-

να οὐδὲ τἆλλα τείχη οὐδὲ τᾶς ἄλ-

λας χώρας ἃν Χερσονασῖται νέμον- [10]

ται ἢ ἐνέμοντο οὐθενὶ οὐθὲν οὔτε Ἕλ-

λανι οὔτε βαρβάρωι, ἀλλὰ διαφυλα-

ξῶ τῶι δάμωι τῶι Χερσονασιτᾶν· οὐ-

δὲ καταλυσῶ τὰν δαμοκρατίαν, οὐ-

δὲ τῶι προδιδόντι καὶ καταλύοντι ἐ- [15]

πιτρεψῶ οὐδὲ συγκρυψῶ, ἀλλὰ ἐ-

ξαγγελῶ τοῖς δαμιοργοῖς τοῖς κα-

τὰ πόλιν· καὶ πολέμιος ἐσσοῦμαι τῶ‹ι›

ἐπιβουλεύοντι καὶ προδιδόντι ἢ ἀφι-

στάντι Χερσόνασον ἢ Κερκινῖτιν ἢ [20]

Καλὸν λιμένα ἢ τὰ τείχη καὶ χώραν

τὰν Χερσονασιτᾶν· καὶ δαμιοργησῶ

καὶ βουλευσῶ τὰ ἄριστα καὶ δικαιότα-

τα πόλει καὶ πολίταις καὶ τὸν σαστῆ-

ρα τῶι δάμωι διαφυλαξῶ καὶ οὐκ ἐ- [25]

χφερομυθησῶ τῶν ἀπορρήτων οὐ-

θὲν οὔτε ποτὶ Ἕλλανα οὔτε ποτὶ βά[ρ]-

βαρον, ὃ μέλλει τὰμ πόλιν βλάπτειν·

οὐδὲ δωρεὰν δωσῶ οὐδὲ δεξοῦμαι

ἐπὶ βλάβαι πόλεος καὶ πολιτᾶν· οὐδὲ [30]

ἐπιβουλευσῶ ἄδικον πρᾶγμα οὐθε-

νὶ οὐθὲν τῶμ πολιτᾶν τῶμ μὴ ἀφε-

στακότων, οὐδὲ τῶι ἐπιβουλεύον̣[τι]

[ἐπιτρεψῶ οὐδὲ συγκρυψῶ οὐθὲν οὐθε]-

νί, ἀλλʼ εἰσαγγελ[ῶ] καὶ κρινῶ ψά[φωι] [35]

κατὰ τοὺς νόμους· οὐδὲ συνωμο[σί]-

αν συνομοῦμαι οὔτε κατὰ τοῦ κοιν[οῦ]

τοῦ Χερσονασιτᾶν οὔτε κατὰ τῶμ [πο]-

λιτᾶν οὐδενός, ὃς μὴ ἀποδέδεικτα̣[ι]

[π]ολέμιος τῶι δάμωι· εἰ δέ τινι συνώ- [40]

[μο]σα καὶ εἴ τινι καταλέλαμμαι ὅρ[κωι]

[ἢ ἐ]πευχᾶι, δια̣λυσαμένωι μὲν ἄμ̣[ει]-

ν̣ον εἴη καὶ ἐμοὶ καὶ τοῖς ἐμοῖς, ἐμμέ̣-

ν̣οντι δὲ τὰ ἐναντία· καὶ εἴ τινά κα̣

σ̣υνωμοσίαν αἴσ[θ]ωμαι ἐοῦσαν ἢ̣ [γι]- [45]

νομέναν, ἐξα̣γγελῶ τοῖς δαμ[ιορ]-

γ̣οῖς· οὐδὲ σῖτον ἀπὸ τοῦ πεδίου ἀ[πα]-

γώγιμον ἀποδωσοῦμαι οὐδὲ ἐξ[α]-

ξῶ ἄλλαι ἀπὸ τοῦ πεδίου, ἀλλʼ ἢ̣ [εἰς]

Χερσόνασον. Ζεῦ καὶ Γᾶ καὶ Ἅλιε [καὶ] [50]

Παρθένε καὶ θεοὶ Ὀλύμπιοι, ἐμμένο[ν]-

τι μέμ μοι εὖ εἴη ἐν τούτοις καὶ αὐτ̣[ῶι]

καὶ γένει καὶ τοῖς ἐμοῖς, μὴ ἐμμέν[ον]-

τι δὲ κακῶς καὶ αὐτῶι καὶ γένει καὶ [τοῖς]

ἐμοῖς, καὶ μήτε γᾶ μοι μήτε θά[λασ]- [55]

σα καρπὸν φέροι, μήτε γυνα̣[ῖκες εὐτε]-

[κ]νοῖεν, μήτε [ - - - - - - - - ]θανα..[ - - ]

κενόν

Ορκίζομαι στον Δία, τη Γη, τον Ήλιο, την Παρθένο, τους θεούς και τις θεές του Ολύμπου και τους ήρωες, όσους έχουν υπό την προστασία τους τη χώρα και τα τείχη των Χερσονησιτών· θα ομονοήσω για τη σωτηρία και την ελευθερίας της πόλης και των πολιτών και δεν θα προδώσω σε Έλληνα ή βάρβαρο ούτε τη Χερσόνησο ούτε την Κερκινίτιδα ούτε τον Καλόν Λιμένα, ούτε τα άλλα φρούρια ούτε τίποτε άλλο από τη λοιπή χώρα που οι Χερσονασίτες κατέχουν ή κατείχαν, αλλά θα τα διαφυλάξω για τον δήμο των Χερσονισατών, και δεν θα καταλύσω τη δημοκρατία ούτε θα επιτρέψω εκείνον που θα επιχειρήσει να την προδώσει ή να την καταλύσει, ούτε θα αποκρύψω την απόπειρα, αλλά θα την καταγγείλω στους δημιουργούς της πόλης· και θα είμαι εχθρός σε αυτόν που θα επιβουλευθεί ή θα προδώσει ή θα επιχειρήσει να προκαλέσει την προσάρτηση και υποταγή σε εχθρική πόλη της Χερσονήσου ή της Κερκινίτιδος ή του Καλού Λιμένος ή των φρουρίων και της χώρας των Χερσονισατών· και όταν θα συμμετέχω στο σώμα των δημιουργών ή θα είμαι βουλευτής, θα παίρνω τις ορθότερες και δικαιότερες αποφάσεις για την πόλη και τους πολίτες· και τη σωτηρία του δήμου θα διαφυλάξω και δεν θα αποκαλύψω ούτε σε Έλληνα ούτε σε βάρβαρο κανένα από τα απόρρητα, τα οποία μπορεί να βλάψει την πόλη· ούτε θα θα δώσω ούτε θα δεχθώ δωρεά προς βλάβην της πόλης, ούτε θα σκεφθώ να βλάψω σε τίποτα κανέναν από τους πολίτες που δεν θα έχουν προσχωρήσει σε εχθρική πόλη, ούτε θα επιτρέψω εκείνον που θα επιχειρήσει να βλάψει ούτε θα συγκαλύψω κανέναν σε τίποτα, αλλά θα τον καταγγείλω και θα τον κρίνω με την ψήφο μου συμφώνως προς τους νόμους· ούτε θα συμμετέχω με όρκο σε συνωμοσία ούτε κατά του δήμου των Χερσονισατών ούτε κατά οποιουδήποτε από τους πολίτες ο οποίος δεν θα αποδειχθεί ότι είναι εχθρός του δήμου· και εάν έδωσα από κοινού όρκο με κάποιον άλλο και εάν έχω δεσμευθεί από κοινού με κάποιον άλλο από όρκο ή κατάρα, εάν λύσω τον όρκο, να βρουν εμένα και τους δικούς μου όλα τα καλά, εάν μείνω δεσμευμένος, να με βρουν τα αντίθετα· και εάν τυχόν αντιληφθώ ότι υπάρχει κάποια συνωμοσία ή ότι πρόκειται να γίνει, θα την καταγγείλω στους δημιουργούς· ούτε θα πωλήσω σιτάρι εξαγώγιμο από την πεδιάδα ούτε θα εξάγω από την πεδιάδα εγώ ο ίδιος πουθενά αλλού παρά στη Χερσόνησο. Δία και Γη και Ήλιε και Παρθένε και θεοί Ολύμπιοι, εάν μένω πιστός σε αυτά, να βρει εμένα και το γένος μου και τους δικούς μου κάθε καλό, εάν όχι, να βρει και μένα τον ίδιο και το γένος μου και τους δικούς μου κάθε κακό, και ούτε η ξηρά ούτε η θάλασσα να φέρει καρπό, ούτε οι γυναίκες να κάνουν πολλά και καλά παιδιά ούτε…

Το κείμενο είναι όρκος του δήμου των Χερσονιτών υπέρ της ομονοίας των πολιτών, της σωτηρίας και ελευθερίας της πόλης και της προστασίας της δημοκρατίας εναντίον πιθανής απόπειρας καταλύσεώς της. Ανήκει στη γνωστή σειρά των αντιτυραννικών νόμων-ψηφισμάτων που είχαν εγκριθεί από πολλές δημοκρατούμενες Ελληνικές πόλεις κατά τους Κλασικούς και πρώιμους Ελληνιστικούς χρόνους.

Η πόλη της Χερσονήσου ιδρύθηκε στην Ταυρική Χερσόνησο (Κριμαία) τον 6ο αι. π.Χ. από την Ηράκλεια του Πόντου.