Εξώφυλλο

Αριάδνη

Μορφές και Θέματα της Αρχαίας Ελληνικής Μυθολογίας

της Δήμητρας Μήττα

ΑΡΕΘΟΥΣΑ

    (πηγή)

     

    Ο Αλφειός, σύμφωνα με μια εκδοχή, ήταν κυνηγός, ερωτευμένος με τη Νύμφη της Αχαΐας Αρέθουσα από τη στιγμή που είδε την ορκισμένη παρθένα της Άρτεμης να κολυμπά στα νερά του ύστερα από ένα έντονο κυνήγι. Εκείνη, όμως, δεν ανταποκρίθηκε στο ερωτικό του κάλεσμα και για να γλιτώσει από τις οχλήσεις του επίμονου εραστή και την καταδίωξή του, ζήτησε τη βοήθεια της Άρτεμης. Η θεά την τύλιξε σε σύννεφο και, καθώς ο Αλφειός αρνούνταν να φύγει από το μέρος όπου η νύμφη είχε χαθεί, χώρισε τη γη στα δύο, ώστε τα νερά της πηγής, στην οποία μεταμόρφωσε τη νύμφη της η θεά, να μην ενωθούν με τα νερά του ποταμού, στον οποίο μεταμόρφωσε τον νεαρό κυνηγό ο Δίας, επειδή λυπήθηκε την απελπισία του. Ύστερα, η Άρτεμη έδειξε στην Αρέθουσα υπόγειους δρόμους μέχρι την Ορτυγία, νησάκι απέναντι από τις Συρακούσες, αφιερωμένο στην Άρτεμη (μια εκδοχή του μύθου λέει ότι εκεί έγινε η μεταμόρφωση της κόρης σε πηγή). Ο Αλφειός, ποταμός πια, διέσχισε το πέλαγος και έφθασε στη Σικελία, όπου και ενώθηκε με τα νερά της «καλλίρροης» Αρέθουσας.

    Παραλλαγή της ερωτικής ιστορίας αναφέρει στη θέση της Αρέθουσας την ίδια την Άρτεμη. Επειδή η θεά αντιστεκόταν στον έρωτά του, ο Αλφειός αποφάσισε να την κλέψει. Την πλησίασε μια μέρα που η Άρτεμη και οι Νύμφες γιόρταζαν κάποια γιορτή στις εκβολές του ποταμού στους Λετρινούς της Ηλείας· όμως η θεά πασάλειψε το πρόσωπό της με λάσπη και ο Αλφειός δεν την αναγνώρισε. Ύστερα την καταδίωξε ως την Ορτυγία, όπου όμως ερωτεύτηκε και μία από τις ακόλουθες της θεάς, την Αρέθουσα -έτσι εξηγείται το γεγονός ότι η Άρτεμη-Αρέθουσα αποτυπωνόταν στα νομίσματα των Συρακουσών. Η Αρέθουσα, υποκατάστατο της θεάς παρθένου, μεταμορφώθηκε σε πηγή και ο Αλφειός από έρωτα ανακάτεψε τα νερά του με τα δικά της. Ο μύθος, στις παραλλαγές του, διαφυλάσσει την παρθενία της Άρτεμης. (Εικ. 258, 259, 260, 261, 262, 263, 264, 265, 266, 267, 268, 269, 270, 271, 272, 273, 274, 275, 276, 277, 278, 279, 280, 281)

    Με το ερωτικό κυνηγητό της Νύμφης ή της ίδιας της θεάς του κυνηγιού από τον κυνηγό Αλφειό οι μυθογράφοι αιτιολόγησαν την ομωνυμία των πηγών στην Ήλιδα και τη Σικελία.

    Υπάρχει και μια άλλη Αρέθουσα, για την οποία ο σχολιαστής του Ομήρου (ν 408) αναφέρει ότι, όταν ο γιος της Κόρακας γκρεμίστηκε από βράχο σε κυνήγι, παραλυμένη η μάνα από τον πόνο μεταμορφώθηκε σε πηγή. Κοντά σε αυτή την πηγή ο Εύμαιος είχε κατασκευάσει μια ευρύχωρη πέτρινη στάνη, όπου φύλαγε ένα μεγάλο κοπάδι χοίρων. Εκεί έφτασε ο Οδυσσέας. (Στέφ. Β., λ. «Αρέθουσα»)