Εξώφυλλο

Αρχαιογνωσία και Αρχαιογλωσσία στη Μέση Εκπαίδευση

Ιστορία της αρχαίας ελληνικής γλώσσας

του Α.-Φ. Χριστίδη

10. Πώς άλλαξε η αρχαία ελληνική γλώσσα

Μια παρένθεση για την εκμάθηση της γλώσσας από το παιδί

Θυμάστε που λέγαμε σε ένα προηγούμενο κεφάλαιο ότι το μικρό παιδί που μαθαίνει τη μητρική του γλώσσα στα πρώτα χρόνια της ζωής του (πριν πάει ακόμα σχολείο) έχει την τάση να εξομαλύνει τη γλώσσα. Πολύ συχνά π.χ. ακούει κανείς τα πολύ μικρά παιδιά να λένε έθελα αντί ήθελα. Γιατί το κάνουν αυτό; Το κάνουν γιατί έχουν «κατακτήσει», έχουν μάθει, τον κανόνα που λέει ότι η αύξηση έχει τη μορφή ε-. Έτσι, με βάση τον κανόνα αυτό (π.χ. παίζ-ω, έ-παιζ-α), εξομαλύνουν τον ανώμαλο παρατατικό του θέλω, δηλαδή ήθελα, σε έθελα. Ο κανόνας γενικεύεται - δεν έχει «ανώμαλες» εξαιρέσεις. Αυτή η παιδική παρέμβαση στη γλώσσα δεν είναι τυχαία: επιχειρεί να γενικεύσει έναν κανόνα για να διευκολύνει τη διαδικασία της εκμάθησης της γλώσσας. Πιο εύκολα μαθαίνει κανείς έναν κανόνα χωρίς εξαιρέσεις απ' ό,τι έναν κανόνα που έχει εξαιρέσεις. Όταν υπάρχουν εξαιρέσεις, αυτές πρέπει να τις μαθαίνει και να τις απομνημονεύει ξεχωριστά. Αυτό μπορείτε να το καταλάβετε χρησιμοποιώντας την εμπειρία σας από την εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας. Στα αγγλικά λ.χ. ο αόριστος σχηματίζεται με την προσθήκη της κατάληξης -ed:

answer 'απαντώ'

answer-ed 'απάντησα'

tremble 'τρέμω'

trembl-ed 'έτρεμα'

Αυτό μαθαίνεται εύκολα. Υπάρχουν όμως πολλές εξαιρέσεις και αυτές πρέπει να τις μάθουμε ξεχωριστά, μία μία, και να τις θυμόμαστε.

go 'πηγαίνω'

went 'πήγα'

bring 'φέρνω'

brought 'έφερα'

take 'παίρνω'

took 'πήρα'

Δεν είναι παράξενο λοιπόν που και το μικρό εγγλεζάκι σε κάποια φάση της εκμάθησης της μητρικής του γλώσσας, πολύ πριν πάει σχολείο, λέει goed αντί went, bringed αντί brought και taked αντί took, με τον ίδιο τρόπο, και για τους ίδιους λόγους, που το μικρό ελληνόπουλο λέει άθελα αντί ήθελα.