Εξώφυλλο

Αρχαιογνωσία και Αρχαιογλωσσία στη Μέση Εκπαίδευση

Ιστορία της αρχαίας ελληνικής γλώσσας

του Α.-Φ. Χριστίδη

9. Η συνάντηση της αρχαίας ελληνικής με άλλες γλώσσες

Τα μυστικά της γλωσσικής επαφής

Σκεφτείτε για λίγο τί είναι αυτό που έκανε τους Τούρκους να δανειστούν τις λέξεις για την έννοια «κλειδί» από τα ελληνικά. Κι αν αυτό σας δυσκολεύει, σκεφτείτε τους λόγους που έκαναν τους Έλληνες στα χρόνια της Τουρκοκρατίας να δανειστούν τη λέξη πασάς. Εύκολα θα απαντήσετε στο δεύτερο ερώτημα λέγοντας ότι χρειάζονταν τη λέξη αυτή, γιατί αναφερόταν σε τούρκους αξιωματούχους που τους κυβερνούσαν. Στην ίδια κατεύθυνση είναι και η απάντηση στο πρώτο ερώτημα, με τη διαφορά ότι πρέπει να ξέρει κανείς περισσότερα πράγματα για την ιστορία του τουρκικού λαού. Οι Τούρκοι ξεκίνησαν από την Κεντρική Ασία ως νομάδες   (δηλαδή ως πληθυσμοί μετακινούμενοι που ζούσαν κυρίως από την κτηνοτροφία) και κινήθηκαν προς τα δυτικά, για να αρχίσουν να εγκαθίστανται γύρω στον 10ο-11ο αιώνα μ.Χ. στη Μικρά Ασία, στις περιοχές της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Έτσι, συναντήθηκαν με την ελληνική γλώσσα. Οι Τούρκοι, ως νομάδες, δεν κατοικούσαν σε μόνιμα σπίτια αλλά σε σκηνές. Και για τις σκηνές δεν χρειάζονται, όπως ξέρουμε, κλειδιά! Όταν άρχισαν να αποκτούν μόνιμες εγκαταστάσεις, τότε χρειάστηκαν και τη λέξη για την έννοια «κλειδί». Και αυτή τη λέξη τη δανείστηκαν από τους Έλληνες. Οι γλώσσες λοιπόν δανείζονται για να ονομάσουν καινούργια πράγματα. Τα καινούργια πράγματα μπαίνουν στη ζωή ενός λαού κουβαλώντας και το όνομά τους. Αλλά το όνομα αυτό προσαρμόζεται στα χαρακτηριστικά της νέας του πατρίδας. Έτσι η λέξη κλειδί στα τουρκικά γίνεται kilit. Η λέξη βαλανεῖονστα λατινικά γίνεται balineum. Η γαλλική λέξη bordure στα ελληνικά γίνεται μπορντούρα. Η αγγλική λέξη partyστα ελληνικά γίνεται πάρτι, που προφέρεται με τους κανόνες της ελληνικής και είναι ουδέτερο, όπως το χέρι, το πόδι κλπ.· επιπλέον, μπορεί να αποκτήσει υποκοριστική   μορφή: παρτάκι.

Εικ. 1: Χάρτης μετακίνησης Τούρκων στην Ανατολία