Εξώφυλλο

Ανεμόσκαλα
Συμφραστικοί Πίνακες Λέξεων για Μείζονες Νεοέλληνες Ποιητές

Σκαρφαλώνοντας λέξεις όπως μιαν ανεμόσκαλα. Γιώργος Σεφέρης, «“Νότες” για ένα ποίημα» (ΤΕΤΡΑΔΙΟ ΓΥΜΝΑΣΜΑΤΩΝ, Β΄)
Για τη ζωή και το έργο του Το ποιητικό του έργο
Μανόλης Αναγνωστάκης

Μανόλης Αναγνωστάκης (1925-2005)

© Νόρα Αναγνωστάκη & Ανέστης Αναγνωστάκης
Εκδ. Νεφέλη

Το ποιητικό έργο του Μανόλη Αναγνωστάκη βρίσκεται συγκεντρωμένο στην έκδοση Τα ποιήματα 1941-1971, Αθήνα: Νεφέλη, 2000 [1971], η οποία περιλαμβάνει τις παρακάτω συλλογές:

  • Εποχές (α΄ έκδ. 1945, εκτός εμπορίου)
  • Εποχές 2 (α΄ έκδ. 1948, εκτός εμπορίου)
  • Παρενθέσεις (γρ. 1948-1951, α΄ έκδ. 1956)
  • Εποχές 3 (α΄ έκδ. 1951)
  • Η Συνέχεια α΄ έκδ. 1954)
  • Η Συνέχεια 2 (α΄εκδ. 1956)
  • Η Συνέχεια 3 (α΄έκδ. 1962)
  • Ο Στόχος (α΄ έκδ. 1970).

Την ιστορία γραφής των ποιημάτων και της έκδοσης των συλλογών του Αναγνωστάκη διαβάζουμε στην παρακάτω εκδοτική σημείωση, στην πρώτη έκδοση του συγκεντρωτικού τόμου:

«Οι Εποχές γράφτηκαν από το 1941 μέχρι το 1944 και τυπώθηκαν τον Οκτώβριο του 1945 στη Θεσσαλονίκη. Οι Εποχές 2 γράφτηκαν τη διετία 1946-1948 και τυπώθηκαν τον Αύγουστο του 1948 στη Θεσσαλονίκη. Η χρονολογία 1943-1946 που είχε μπει κάτω από το τελευταίο ποίημα, για να υποδηλώσει έτσι ότι η σειρά αυτή των ποιημάτων ανήκει σε εκείνη την περίοδο, ήταν σκόπιμα λαθεμένη και υπαγορεύτηκε από ορισμένους λόγους. Τα ποιήματα της σειράς Εποχές 3 είναι γραμμένα στα 1949-1950 και τυπώθηκαν στη Θεσσαλονίκη τον Ιούλιο του 1951. Η Συνέχεια γράφτηκε στα 1953-1954 και τυπώθηκε στην Αθήνα τον Δεκέμβριο του 1954. Και τα τέσσερα παραπάνω φυλλάδια, που κυκλοφόρησαν σε περιορισμένο αριθμό αντιτύπων, εκτός εμπορίου, περιλαμβάνονται στον τόμο Τα ποιήματα 1941-1956 (Αθήνα, Απρίλιος 1956) μαζί με τη μικρή σειρά Παρενθέσεις και τη Συνέχεια 2, γραμμένη στα 1955, και ανέκδοτη ώς τότε. Η Συνέχεια 3 τυπώθηκε στη Θεσσαλονίκη τον Απρίλιο του 1962. Το μεγαλύτερο μέρος της σειράς του Στόχου δημοσιεύτηκε στην ομαδική αντιδικτατορική έκδοση Δεκαοχτώ Κείμενα («Κέδρος», 1970)».

Οι παραπάνω συλλογές αποτελούν το σώμα κειμένων για τη συγκρότηση του συμφραστικού πίνακα του ποιητικού έργου του Αναγνωστάκη, με μια ακόμα προσθήκη· το 1983 κυκλοφορεί σε 100 αντίτυπα εκτός εμπορίου το ΥΓ., 124 σύντομες φράσεις-εγγραφές, σπαράγματα που διαβάζονται αυτόνομα (στην έντυπη έκδοση τυπώνονται σε ξεχωριστές σελίδες, με συμμετρικά κενά μεταξύ τους ―στην ηλεκτρονική έκδοση για να αποδοθεί η αποσπασματικότητα και ταυτόχρονα η αυτονομία τους διαρθρώνονται ως αυτόνομα "ποιήματα", επιλογή που αναπόφευκτα επηρεάζει την αναγνωστική ανταπόκριση, όπως άλλωστε κάθε διαμεσική μεταφορά). Η συλλογή κυκλοφορεί στο εμπόριο το 1992 (Νεφέλη). Πρόδρομος της συλλογής ΥΓ. είναι το Το Περιθώριο '68-'69 (α΄  εκδ. 1979)· πρόκειται για σχόλια στην περιπέτεια της ποιητικής σύνθεσης, marginalia στο περιθώριο των ποιημάτων· κάποια αποτελούν την πρώτη ύλη για τα ποιητικά σπαράγματα του ΥΓ.

Στα ποιητικά άπαντα του Αναγνωστάκη θα πρέπει τέλος ο αναγνώστης να προσθέσει και όσα ποιήματα έμειναν ανένταχτα [1]: τα έξι δημοσιευμένα σε περιοδικά από το 1944 ώς το 1949, αλλά και ποιήματα όπως το «Μιλά η Μόσχα … Μιλά η Μόσχα» (δημοσιευμένο στο αφιέρωμα του περιοδικού Η Λέξη 11 ή το «Φοβάμαι», δημοσιευμένο το 1983 στην Αυγή, για τα 21 χρόνια του Πολυτεχνείου. Τέλος, μια γεύση των ποιητικών πονημάτων του Μανούσου Φάσση ―του σατιρικού alter ego του Αναγνωστάκη― μπορεί να πάρει ο αναγνώστης από τα ποιήματα που ανθολογούνται στην ενότητα «Εργοβιογραφικό» (βλ. "Για τη ζωή και το έργο του").

Το έργο του Μανόλη Αναγνωστάκη καλύπτεται από πνευματικά δικαιώματα και η άδεια δημοσίευσής του στο συγκεκριμένο ψηφιακό περιβάλλον παραχωρήθηκε από τους κατόχους τους. Απαγορεύεται η αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή του ποιητικού έργου του Μ. Αναγνωστάκη στο σύνολό του ή τμημάτων του με οποιονδήποτε τρόπο, χωρίς την άδεια των κατόχων των πνευματικών δικαιωμάτων.

Τελευταία ενημέρωση για τα συνοδευτικά κείμενα: Σεπτ. 2022. Τελευταία ενημέρωση για το ψηφιακό corpus: 2018 (υπό αναθεώρηση).

 


[1] Άντεια Φραντζή 2000. «Τα “ανένταχτα” του Μανόλη Αναγνωστάκη. Προϋποθέσεις, ιστορικά συμφραζόμενα και ένταξή τους στο σύνολο του έργου», Νέο Επίπεδο 32 (Νοέμ. 2000): 10-20.