Εξώφυλλο

Ανεμόσκαλα
Συμφραστικοί Πίνακες Λέξεων για Μείζονες Νεοέλληνες Ποιητές

Σκαρφαλώνοντας λέξεις όπως μιαν ανεμόσκαλα. Γιώργος Σεφέρης, «“Νότες” για ένα ποίημα» (ΤΕΤΡΑΔΙΟ ΓΥΜΝΑΣΜΑΤΩΝ, Β΄)
Για τη ζωή και το έργο του Το ποιητικό του έργο
Γιώργος Σεφέρης

Γιώργος Σεφέρης (1900-1971)

© Άννα Λόντου
Εκδ. Ίκαρος

γ΄

ΤΟ ΝΑΥΑΓΙΟ ΤΗΣ «ΚΙΧΛΗΣ»

«Το ξύλο αυτό που δρόσιζε το μέτωπό μου τις ώρες που το μεσημέρι πύρωνε τις φλέβες σε ξένα χέρια θέλει ανθίσει. Πάρ’ το, σου το χαρίζω· δες, είναι ξύλο λεμονιάς…» Άκουσα τη φωνή 5 καθώς εκοίταζα στη θάλασσα να ξεχωρίσω ένα καράβι που το βούλιαξαν εδώ και χρόνια· το ’λεγαν «Κίχλη»· ένα μικρό ναυάγιο· τα κατάρτια, σπασμένα, κυματίζανε λοξά στο βάθος, σαν πλοκάμια ή μνήμη ονείρων, δείχνοντας το σκαρί του 10 στόμα θαμπό κάποιου μεγάλου κήτους νεκρού σβησμένο στο νερό. Μεγάλη απλώνουνταν γαλήνη.

Κι άλλες φωνές σιγά σιγά με τη σειρά τους ακολουθήσαν· ψίθυροι φτενοί και διψασμένοι που βγαίναν από του ήλιου τ’ άλλο μέρος, το σκοτεινό· 15 θα ’λεγες γύρευαν να πιουν αίμα μια στάλα· * ήτανε γνώριμες μα δεν μπορούσα να τις ξεχωρίσω. Κι ήρθε η φωνή του γέρου, αυτή την ένιωσα πέφτοντας στην καρδιά της μέρας ήσυχη, σαν ακίνητη: 20 «Κι α με δικάσετε να πιω φαρμάκι, ευχαριστώ· * το δίκιο σας θα ’ναι το δίκιο μου· πού να πηγαίνω γυρίζοντας σε ξένους τόπους, ένα στρογγυλό λιθάρι. Το θάνατο τον προτιμώ· ποιός πάει για το καλύτερο ο θεός το ξέρει». *

25 Χώρες του ήλιου και δεν μπορείτε ν’ αντικρίσετε τον ήλιο. Χώρες του ανθρώπου και δεν μπορείτε ν’ αντικρίσετε τον άνθρωπο.

ΤΟ ΦΩΣ

Καθώς περνούν τα χρόνια πληθαίνουν οι κριτές που σε καταδικάζουν· καθώς περνούν τα χρόνια και κουβεντιάζεις με λιγότερες φωνές, 30 βλέπεις τον ήλιο μ’ άλλα μάτια· ξέρεις πως εκείνοι που έμειναν, σε γελούσαν, το παραμίλημα της σάρκας, ο όμορφος χορός που τελειώνει στη γύμνια. Όπως, τη νύχτα στρίβοντας στην έρμη δημοσιά, 35 άξαφνα βλέπεις να γυαλίζουν τα μάτια ενός ζώου που έφυγαν κιόλας, έτσι νιώθεις τα μάτια σου· τον ήλιο τον κοιτάς, έπειτα χάνεσαι μες στο σκοτάδι· ο δωρικός χιτώνας που αγγίξανε τα δάχτυλά σου και λύγισε σαν τα βουνά, 40 είναι ένα μάρμαρο στο φως, μα το κεφάλι του είναι στο σκοτάδι. Κι αυτούς που αφήσαν την παλαίστρα για να πάρουν τα δοξάρια και χτύπησαν το θεληματικό μαραθωνοδρόμο κι εκείνος είδε τη σφενδόνη ν’ αρμενίζει στο αίμα ν’ αδειάζει ο κόσμος όπως το φεγγάρι 45 και να μαραίνουνται τα νικηφόρα περιβόλια· τους βλέπεις μες στον ήλιο, πίσω από τον ήλιο. Και τα παιδιά που κάναν μακροβούτια απ’ τα μπαστούνια * πηγαίνουν σαν αδράχτια γνέθοντας ακόμη, σώματα γυμνά βουλιάζοντας μέσα στο μαύρο φως 50 μ’ ένα νόμισμα στα δόντια, κολυμπώντας ακόμη, καθώς ο ήλιος ράβει με βελονιές μαλαματένιες πανιά και ξύλα υγρά και χρώματα πελαγίσια· ακόμη τώρα κατεβαίνουνε λοξά προς τα χαλίκια του βυθού 55 οι άσπρες λήκυθοι.

Αγγελικό και μαύρο, φως, γέλιο των κυμάτων στις δημοσιές του πόντου, δακρυσμένο γέλιο, * σε βλέπει ο γέροντας ικέτης 60 πηγαίνοντας να δρασκελίσει τις αόρατες πλάκες * καθρεφτισμένο στο αίμα του που γέννησε τον Ετεοκλή και τον Πολυνείκη. Αγγελική και μαύρη, μέρα· η γλυφή γέψη της γυναίκας που φαρμακώνει το φυλακισμένο 65 βγαίνει απ’ το κύμα δροσερό κλωνάρι * στολισμένο στάλες. Τραγούδησε μικρή Αντιγόνη, τραγούδησε, τραγούδησε… δε σου μιλώ για περασμένα, μιλώ για την αγάπη· στόλισε τα μαλλιά σου με τ’ αγκάθια του ήλιου, σκοτεινή κοπέλα· 70 η καρδιά του Σκορπιού βασίλεψε, * ο τύραννος μέσα απ’ τον άνθρωπο έχει φύγει, * κι όλες οι κόρες του πόντου, Νηρηίδες, Γραίες * τρέχουν στα λαμπυρίσματα της αναδυομένης· όποιος ποτέ του δεν αγάπησε θ’ αγαπήσει, στο φως· 75 και είσαι σ’ ένα μεγάλο σπίτι με πολλά παράθυρα ανοιχτά τρέχοντας από κάμαρα σε κάμαρα, δεν ξέροντας * από πού να κοιτάξεις πρώτα, γιατί θα φύγουν τα πεύκα και τα καθρεφτισμένα βουνά και το τιτίβισμα των πουλιών θ’ αδειάσει η θάλασσα, θρυμματισμένο γυαλί, από βοριά και νότο 80 θ’ αδειάσουν τα μάτια σου απ’ το φως της μέρας πως σταματούν ξαφνικά κι όλα μαζί τα τζιτζίκια.

Πόρος, «Γαλήνη», 31 του Οχτώβρη 1946