Εξώφυλλο

Αριάδνη

Μορφές και Θέματα της Αρχαίας Ελληνικής Μυθολογίας

της Δήμητρας Μήττα

Ποσειδώνας και Αμυμώνη

Ιδρυτικός, είπαμε, είναι και ο μύθος της Αμυμώνης, κόρης του Δαναού και της Ευρώπης. Ακολούθησε τον πατέρα της στο Άργος που υπέφερε από λειψυδρία εξαιτίας της οργής του Ποσειδώνα, γιατί η πόλη είχε δοθεί στην Ήρα ύστερα από την κρίση των ποταμών Ίναχου, Αστερίωνα και Κηφισού.[35] Ο Δαναός έστειλε τις πενήντα κόρες του σε αναζήτηση νερού. Ένας Σάτυρος (θεότητα της βλάστησης) προσπάθησε να βιάσει την Αμυμώνη κι εκείνη ζήτησε τη βοήθεια του Ποσειδώνα που μ' ένα χτύπημα της τρίαινας τον έδιωξε. Από το χτύπημα ανέβλυσε τριπλή πηγή. Σύμφωνα με άλλη παραλλαγή του μύθου ο Ποσειδώνας αποκάλυψε στην κόρη την ύπαρξη της πηγής Λέρνη, της μόνης στην οποία ο Ποσειδώνας είχε επιτρέψει να αναβλύζει νερό, και η οποία έκτοτε ονομαζόταν και πηγή της Αμυμώνης. Στην επιφάνεια ερυθρόμορφης πελίκης του ζωγράφου της Γέννησης της Αθηνάς (450 π.Χ.) η υδρία υποδηλώνει την αναζήτηση νερού από την Αμυμώνη, η παρουσία του Ποσειδώνα τον ρόλο του στο θέμα, ενώ της Αφροδίτης και του Έρωτα υπονοούν την τελική ένωση της κόρης με τον θεό, την αίσια δηλαδή έκβαση του θέματος με την ανεύρεση του νερού και τη γονιμότητα της γης από τη σχετική υγρασία -το ίδιο θέμα «διαβάζουμε» και σε αττική ερυθρόμορφη υδρία του 470 π.Χ. περίπου.[36] (Εικ. 121, 122, 123) Αντίθετα, η τιμωρία των Δαναΐδων να γεμίζουν στον Άδη ένα τρύπιο πιθάρι με νερό για τον φόνο των ανδρών τους, παρόλο που είχαν καθαρθεί από τον Ερμή και την Αθηνά, αντανακλά τις συνέπειες από τη στέρηση του νερού αλλά και από την παρέμβαση στον κύκλο της ζωής και στη συμφιλίωση των γυναικών με τον γάμο -οι Δαναΐδες, ύστερα από αίτημα του πατέρα τους, είχαν σκοτώσει τους συζύγους τους για να μην ενωθούν με αυτούς· ωστόσο, οι ισχυροί οίκοι τους αυτοκαταστρέφονται μέσα στην όλη στρέβλωση της γαμήλιας τελετουργίας[37]. Το πάθημα των Δαναΐδων «επικεντρώνει την προσοχή στην ιδέα της παραγωγικής γενετήσιας ένωσης με το να δίνει, παραδόξως, προσωρινά έμφαση στο αντίθετό της»[38]. Σε τοιχογραφία από σπίτι στον λόφο Esquilino στη Ρώμη, γύρω στο 40 π.Χ., οι Δαναΐδες εμφανίζονται μαζί με τους άλλους μεγάλους τιμωρημένους: τον Τιτυό, τον Ωρίωνα, τον Σίσυφο. (Εικ. 124)

 

35 Απολλόδ. ΙΙ, 1.4-5. Παυσ. 2.15.4-5, 37.1, 37.4.

36 Η αναβίωση του θέματος στα μέσα του 5ου αι. π.Χ δεν μπορεί να θεωρείται άσχετη με την παράσταση του σατυρικού δράματος Αμυμώνη του Σοφοκλή, που αναβίωσε τον μύθο.

37 Seaford 1987, σ. 115.

38 Parker 1983, σ. 83.