Εξώφυλλο

Αριάδνη

Μορφές και Θέματα της Αρχαίας Ελληνικής Μυθολογίας

της Δήμητρας Μήττα

Ποσειδών Αξιόκερσος

    Θεωρείται ως ένας, ο πρώτος, από τους Μεγάλους Θεούς της Σαμοθράκης, όπου λατρευόταν με το μυστηριακό όνομα Αξιόκερσος ήδη από τα προαρχαϊκά χρόνια και μέχρι τον 4ο αι. μ.Χ., όπως μαρτυρούν τα ονόματα των μυημένων στα Μυστήρια, τόσο από τον χώρο του θρύλου (Οδυσσέας, Κάδμος, Θάσος, Φιλοκτήτης, Ορφέας, Αγαμέμνονας, Ταλθύβιος, Επειός, Αινείας) όσο και της ιστορίας, και μάλιστα φορέων της εξουσίας (Όμηρος, Ηρόδοτος, Λύσανδρος, Ανταλκίδας, Ολυμπιάδα, Φίλιππος, Ουάρρων, Πείσων, Ρωμαίοι διοικητές). Αν, τέλος, λάβουμε υπόψη ότι τα νησιά Σαμοθράκη και Καλαυρία λειτουργούσαν και ως άσυλα, παρέχοντας ασφάλεια στους κυνηγημένους, αναδεικνύουν τον Ποσειδώνα σε προστάτη ικετών.

    Ωστόσο: Αν και θεός παντοδύναμος, όπως αυτό αναδύεται στον αφιερωμένο σε αυτόν ομηρικό ύμνο, αν και θεός παλαιός, όπως φαίνεται και από τη σχέση του με προολύμπιες θηλυκές θεότητες και την κυριαρχία του στη Σαμοθράκη, αν και συνεργάστηκε με τον Δία στην Τιτανομαχία, οπότε και απέκτησε την τρίαινα ως σύμβολο της εξουσίας του, αν και σαφώς στην Ιλιάδα (Ξ 187-193) αναφέρεται ότι στη μοιρασιά του κόσμου ανάμεσα σε εκείνον και τα άλλα δύο αδέλφια του, τον Δία και τον Άδη, του έτυχε η θάλασσα, όμως με κυριαρχία και στην ξηρά· παρ' όλ' αυτά ο Ποσειδώνας παραμένει κατώτερος από τον Δία, υποτάσσεται στις εντολές του και η λατρεία του, παλαιά αλλά προφανώς με άγρια, βίαια τελετουργικά, υποχωρεί, όπως αυτό μυθολογείται με την απώλεια από τον ίδιο τον θεό αγαπημένων του τόπων και με τη μη θεοποίηση ή και την εξόντωση παιδιών του. Από την πλευρά των Ολυμπίων θεών, η ιστορία του Ποσειδώνα αντανακλά τον αγώνα των νέων θεών να τον εντάξουν στην τάξη και το σύστημά τους, σε ηπιότερες μορφές λατρείας.