Αποτελέσματα για: "δεῖ"
Βρέθηκαν 66 λήμματα [1 - 20]
-
δεῖ, υποτ. δέῃ, συνηρ. δῇ, ευκτ. δέοι, απαρ. δεῖν, μτχ. δέον, συνηρ. δεῖν, παρατ. ἔδει, Ιων. ἔδεε, μέλ. δεήσει, αόρ. αʹ ἐδέησε· — απρόσ. (από το δέω Α, δένω): I. 1. με αιτ. προσ. και απαρ., δεῖτινὰ ποιῆσαι, είναι δεσμευτικό για κάποιον να κάνει ένα πράγμα, κάποιος πρέπει, κάποιος οφείλει να κάνει κάτι, Λατ. oportet, σε Όμηρ. κ.λπ.· σπανίως, δεῖ σε ὅπως δείξεις = δεῖ σε δεῖξαι, σε Σοφ.· — σπανίως επίσης, με δοτ. προσ. και απαρ., υπάρχει ανάγκη να κάνει κάποιος· δεῖ τινι ποιῆσαι, σε Ευρ., Ξεν. 2. με αιτ. πράγμ. και απαρ., δεῖ τι γενέσθαι, σε Θουκ. κ.λπ.· για τη φράση οἴομαι δεῖν, βλ. οἴομαι· όταν χρησιμ. ως απόλ, ένα απαρ. μπορεί να εννοηθεί, μὴ πεῖθ' ἃ μὴ δεῖ (ενν. πείθειν), σε Σοφ. κ.λπ. II. 1. (από το δέω Β, θέλω, επιθυμώ) με γεν. πράγμ., υπάρχει ανάγκη από..., υπάρχει έλλειψη, Λατ. opus est re, οὐδὲν δεῖ τινος, σε Ηρόδ., Αττ.· εκφράσεις, πολλοῦ δεῖ, πολύ λείπει, απέχει μακριά· ὀλίγου δεῖ, λίγο λείπει, σχεδόν· σε απαντήσεις, πολλοῦ γε δεῖ, πολλοῦ γε καὶ δεῖ, μακριά απ' αυτό, χρειάζονται πολλά, σε Αριστοφ., Δημ.· πλεῦνος δεῖ, απέχει ακόμα πολύ απ' αυτό, σε Ηρόδ.· ὀλίγου δεῖν, απόλ., με την ίδια σημασία, σε Πλάτ.· μικροῦ δεῖν, σε Δημ. 2. με δοτ. προσ. προστιθέμενη, δεῖ μοί τινος, Λατ. opus est mihi re, σε Αισχύλ., Θουκ. κ.λπ. 3. με αιτ. προσ. προστιθέμενη, δεῖ σε προμηθέως, σε Αισχύλ. III. 1. ουδ. μτχ. δέον, συνηρ. δεῖν, απόλ., όπως το ἐξόν, παρόν, είναι αναγκαίο, είναι πρέπον, quum oporteret, σε Πλάτ.· οὐκ ἀπήντα, δέον, δεν παρέστη στο δικαστήριο, παρόλο που όφειλε να παραστεί, σε Δημ.· ομοίως, οὐδὲν δέον, δεν υπάρχει καμιά ανάγκη, σε Ηρόδ. 2. αντί δέον, τό, ως ουσ., βλ. αυτ.
-
δεῖγμα, -ατος, τό (δείκνυμι), 1. υπόδειγμα, πρότυπο, παράδειγμα, απόδειξη, δείγμα, Λατ. documentum, σε Ευρ., Αριστοφ. κ.λπ.· δείγματος ἕνεκα, με τη μέθοδο του δείγματος, σε Δημ. 2. τοποθεσία του Πειραιά, όπου οι έμποροι εξέθεταν τα εμπορεύματά τους για πώληση, παζάρι, σε Ξεν., Δημ.
-
δειγματίζω, μέλ. -σω (δεῖγμα), κάνω επίδειξη κάποιου πράγματος, σε Κ.Δ.
-
δείδεκτο, γʹ ενικ. υπερσ. του δείκνυμι (σημασία II)· — δειδέχᾰται, δειδέχᾰτο, Επικ. γʹ πληθ. παρακ. και υπερσ.
-
δειδήμων, -ον, γεν. -ονος (δείδω), δειλός, μικρόψυχος, φοβιτσιάρης, σε Ομήρ. Ιλ.
-
δείδια, Επικ. αντί δέδια, παρακ. του δείδω· αʹ πληθ. δείδιμεν· Επικ. απαρ. δειδέμεν (με διαφορετική προφορά).
-
δειδίσκομαι, αποθ., μόνο στον ενεστ. και παρατ., (δείκνυμι II)· 1. συναντώ με απλωμένο χέρι, χαιρετώ, καλωσορίζω· δεξιτερῇ δειδίσκετο χειρί, σε Ομήρ. Οδ.· δέπαϊ δειδίσκετο, έκανε πρόποση για εκείνον σηκώνοντας την κούπα (του), στο ίδ.· επίσης δεδισκόμενος, στο ίδ. 2. = δείκνυμι I, επιδεικνύω, δείχνω, σε Ομηρ. Ύμν.
-
δειδίσσομαι, Αττ. δεδίττομαι, μέλλ. -ίξομαι, αόρ. αʹ ἐδειδιξάμην, αποθ., Ενεργ. του δείδω, τρομάζω, φοβερίζω, κινητοποιώ, ειδοποιώ, αφυπνίζω, μὴ δειδίσσεο λαὸν Ἀχαιῶν, σε Ομήρ. Ιλ.· Ἕκτορα ἀπὸ νεκροῦ δειδίξασθαι, τον τρομάζει από το πτώμα του νεκρού, στο ίδ.· οὔ σε ἔοικε δειδίσσεσθαι, δεν φαίνεται να προσπαθεί να σε τρομάξει, στο ίδ.· με απαρ., φευγέμεν δειδίσσετο, σε Θεόκρ.· στον Αττ. τύπο, σε Πλάτ., Δημ.
-
δείδω, ενεστ. μόνο στο πρώτο πρόσ., δέδοικα ή δέδια που χρησιμ. πάντοτε ως ενεστ. στην Αττ.· μέλ. δείσομαι, αόρ. αʹ ἔδεισα, Επικ. ἔδδεισα, παρακ. με ενεστ. σημασία δέδοικα, Επικ. δείδοικα· επίσης δέδια, Επικ. δείδια I, προστ. δέδῐθι, Επικ. δείδιθι, απαρ. δεδιέναι, Επικ. δειδίμεν (πρέπει να διαχωρίζεται από το αʹ πληθ. οριστ. δείδιμεν)· μτχ. δεδιώς, Επικ. πληθ. δειδιότες· υπερσ. (με σημασία παρατ.) ἐδεδοίκειν, επίσης ἐδεδίειν, Επικ. πληθ. ἐδείδιμεν, ἐδείδισαν, δείδισαν (για τη ρίζα, βλ. δίω), Φοβάμαι, απόλ., σε Όμηρ. κ.λπ.· 1. ακολουθ. από πρόθ., δ. περί τινι, είμαι αναστατωμένος, ανήσυχος για, σχετικά με..., σε Ομήρ. Ιλ., Αττ.· ἀμφί τινι, περί τινος, ὑπέρ τινος, στους ίδ.· συνοδευόμενο από δευτερεύουσα πρόταση με το μή..., Λατ. vereor ne..., φοβάμαι μήπως..., ακολουθ. από υποτ.· σπανίως με οριστ., δείδω μὴ νημερτέα εἶπεν, σε Ομήρ. Οδ.· δ. μὴ οὐ..., Λατ. vereor ut..., φοβάμαι μήπως δεν..., ακολουθ. από υποτ., σε Ηρόδ. κ.λπ. 2. με απαρ., φοβάμαι να κάνω κάτι, σε Ομήρ. Ιλ., Θουκ. 3. με αιτ., φοβάμαι, τρέμω, σε Όμηρ. κ.λπ. 4. τὸ δεδιός, το αντικείμενο φόβου κάποιου, ο φόβος του, =δέος, σε Θουκ.
-
δειελιάω, μέλ. -ήσω (δείελος), περιμένω ως το δειλινό, σὺ δ' ἔρχεο δειελιήσας, σε Ομήρ. Οδ.
-
δειελινός, -ή, -όν, = δείελος, εσπερινός, σε Θεόκρ.
-
δείελος, -ον (δείλη), I. αυτός που χαρακτηρίζει ή ανήκει στο δειλινό· δείελον ἦμαρ, το μέρος της ημέρας που πλησιάζει στο βράδυ, δειλινό, δείλι, βράδυ, σε Ομήρ. Οδ., Θεόκρ. II. ως ουσ. (ενν. χρόνος), το προχωρημένο απόγευμα· εἰσόκεν ἔλθῃ δείελος, σε Ομήρ. Ιλ.
-
δεικανάω, = δείκνυμι, I. δείχνω, επιδεικνύω, Ιων. παρατ. δεικανάασκεν, σε Θεόκρ. II. ο Όμηρ. το χρησιμ. μόνο στη Μέσ. = δειδίσκομαι, χαιρετώ, ασπάζομαι, υποδέχομαι, δεικανόωντ' ἐπέεσσιν, σε Ομήρ. Οδ.· δεικανόωντο δέπασσι, έκαναν πρόποση υπέρ του.
-
δεικηλίκτας, ὁ, Λακων. αντί ὑποκριτής, Λατ. mimus, υποκριτής, ηθοποιός που υποδύεται χυδαίους και ταπεινούς κωμικούς ρόλους, σε Πλούτ.
-
δείκηλον, τό, αναπαράσταση, επίδειξη, έκθεση, σε Ηρόδ.· επίσης δείκελον, σε Ανθ.
-
δείκνυμι και -ύω (√ΔΕΙΚ), προστ. δεῖκνυε, δεικνύτω, παρατ. ἐδείκνυν και -υον, μέλ. δείξω, Ιων. δέξω, αόρ. αʹ ἔδειξα, Ιων. ἔδεξα, παρακ. δέδειχα — Μέσ. με Παθ. παρακ. (βλ. κατωτ. II) — Παθ. μέλ. δειχθήσομαι και δεδείξομαι, αόρ. αʹ ἐδείχθην, Ιων. ἐδέχθην I. φέρνω στο φως, εκθέτω, παρουσιάζω, σε Ομήρ. Οδ. κ.λπ. 1. Μέσ., παριστάνω ενώπιον κάποιου, σε Ομήρ. Ιλ. 2. υποδεικνύω, φανερώνω, στο ίδ., σε Σοφ.· απόλ., αὐτὸδείξει, η πείρα θα αποκαλύψει, θα αποδείξει, σε Πλάτ.· ομοίως, το δείξει μόνο του, σε Αριστοφ. 3. εκφράζω, διατυπώνω, κάνω γνωστό με λέξεις, εξηγώ, λέω, διδάσκω, Λατ. indicare ὁδόν, σε Ομήρ. Οδ., κ.λπ· φανερώνω, αποδεικνύω, με μτχ., ἔδειξαν ἕτοιμοι ὄντες, απέδειξαν ότι είναι έτοιμοι, σε Θουκ. 4. λέγεται για τους κατηγόρους, καταγγέλω, μηνύω τινα, σε Αριστοφ. 5. προσφέρω, παρουσιάζω, τὰ πιστά, σε Αισχύλ.· προξενώ, επιφέρω, πήματα, στον ίδ.· II. στη Μέσ., όπως το δειδίσκομαι, δεξιόομαι, καλωσορίζω, υποδέχομαι, χαιρετίζω, χαιρετώ· τὼ καὶ δεικνύμενος προσέφη, σε Όμηρ.· ομοίως επίσης στον Παθ. παρακ. και υπερσ., δείδεκτ' Ἀχιλῆα, τον χαιρέτησε, ήπιε στην υγειά του, σε Ομήρ. Ιλ.· τοὺς μὲν κυπέλλοις δειδέχατο, στο ίδ.· δειδέχαται μύθοισι, σε Ομήρ. Οδ.
-
δεικτέος, -α, -ον, ρημ. επίθ. του δείκνυμι, I. αυτός που πρέπει να δειχτεί, να υποδειχτεί, σε Ξεν. II. δεικτέον μοι, είναι καθήκον μου, πρέπει να δείξω, σε Δημ.
-
δειλαίνω (δείλος), είμαι δειλός ή άνανδρος, μικρόψυχος, δειλιάζω, λιποψυχώ, σε Αριστ.
-
δείλαιος, -α, -ον, εκτεταμ. τύπος του δειλός, ταλαίπωρος, θλιμμένος, δυστυχής, μηδαμινός, κυρίως λέγεται για πρόσωπα, σε Τραγ.· επίσης, δ. χάρις, θλιβερή αγαθότητα, σε Αισχύλ.· δ. σποδός, μηδαμινή τέφρα, σε Σοφ. κ.λπ. (η παραλήγουσα είναι συχνά βραχεία στους Αττ. ποιητές).
-
δειλακρίων, -ωνος, ὁ (δειλός), φοβιτσιάρης, άνανδρος· συνήθως όμως με σημασία συμπάθειας, παρηγορίας και κολακείας, καϋμένε φίλε! σε Αριστοφ.
