Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ

Νικίας (20.1-20.8)


[20.1] Οἱ δ᾽ Ἀθηναῖοι καὶ πρότερον μὲν ὥρμηντο πέμπειν ἑτέραν δύναμιν εἰς Σικελίαν, φθόνῳ δὲ τῶν πρώτων, ταραττομένων πρὸς εὐτυχίαν τοῦ Νικίου τοσαύτην, πολλὰς διατριβὰς ἐμβαλόντων, τότε γοῦν ἔσπευδον βοηθεῖν. [20.2] καὶ Δημοσθένης μὲν ἔμελλε μεγάλῳ στόλῳ πλεῖν ἐκ χειμῶνος, Εὐρυμέδων δὲ διὰ χειμῶνος προεξέπλευσε, χρήματα κομίζων καὶ συστρατήγους ἀποφαίνων ᾑρημένους τῷ Νικίᾳ τῶν αὐτόθι στρατευομένων Εὐθύδημον καὶ Μένανδρον.
[20.3] Ἐν τούτῳ δὲ καὶ κατὰ γῆν καὶ κατὰ θάλατταν ἐξαίφνης ἐπιχειρούμενος ὁ Νικίας, ταῖς μὲν ναυσὶν ἡττώμενος τὸ πρῶτον, ὅμως ἐξέωσε καὶ κατέδυσε πολλὰς τῶν πολεμίων, πρὸς δὲ τὸ πεζὸν οὐκ ἔφθασε βοηθῶν, ἀλλ᾽ ἄφνω προσπεσὼν ὁ Γύλιππος εἷλε τὸ Πλημμύριον, ἐν ᾧ σκευῶν τριηρικῶν καὶ χρημάτων πολλῶν ἀποκειμένων, ἐκράτησε πάντων καὶ διέφθειρεν ἄνδρας οὐκ ὀλίγους καὶ ζῶντας ἔλαβε· τὸ δὲ μέγιστον, ἀφείλετο τοῦ Νικίου τῆς ἀγορᾶς τὴν εὐπέτειαν. ἦν γὰρ ἡ κομιδὴ παρὰ τὸ Πλημμύριον ἀσφαλὴς καὶ ταχεῖα τῶν Ἀθηναίων κρατούντων, ἐκπεσόντων δὲ χαλεπὴ καὶ μετὰ μάχης ἐγίνετο πρὸς τοὺς πολεμίους, ἐκεῖ ναυλοχοῦντας. [20.4] ἔτι δὲ καὶ τὸ ναυτικὸν τοῖς Συρακουσίοις οὐκ ἀπὸ κράτους ἐφαίνετο νενικημένον, ἀλλ᾽ ἀταξίᾳ περὶ τὴν δίωξιν. αὖθις οὖν ἐπεχείρουν παρασκευαζόμενοι λαμπρότερον. [20.5] ὁ δὲ Νικίας οὐκ ἐβούλετο ναυμαχεῖν, ἀλλὰ πολλὴν ἀβελτερίαν ἔλεγεν εἶναι, στόλου τοσούτου προσπλέοντος αὐτοῖς καὶ δυνάμεως ἀκραιφνοῦς ἣν ἦγε Δημοσθένης σπεύδων, ἀπ᾽ ἐλαττόνων καὶ χορηγουμένων φαύλως διαγωνίσασθαι. [20.6] τοῖς δὲ περὶ τὸν Μένανδρον καὶ τὸν Εὐθύδημον ἀρτίως εἰς τὴν ἀρχὴν καθισταμένοις φιλοτιμία καὶ ζῆλος ἦν πρὸς ἀμφοτέρους τοὺς στρατηγούς, τὸν μὲν Δημοσθένην φθῆναι πράξαντάς τι λαμπρόν, ὑπερβαλέσθαι δὲ τὸν Νικίαν. [20.7] πρόσχημα δ᾽ ἦν ἡ δόξα τῆς πόλεως, ἣν ἀπόλλυσθαι καὶ καταλύεσθαι παντάπασι φάσκοντες, εἰ φοβηθήσονται Συρακουσίους ἐπιπλέοντας, ἐξεβιάσαντο ναυμαχῆσαι, [20.8] καὶ καταστρατηγηθέντες ὑπ᾽ Ἀρίστωνος τοῦ Κορινθίων κυβερνήτου τοῖς περὶ τὸ ἄριστον, ὡς εἴρηκε Θουκυδίδης, κατὰ κράτος ἡττήθησαν καὶ πολλοὺς ἀπέβαλον· καὶ ἀθυμία πολλὴ περιεστήκει τὸν Νικίαν, τῇ τε μοναρχίᾳ κακοπαθοῦντα, καὶ σφαλλόμενον αὖθις ὑπὸ τῶν συναρχόντων.


[20.1] Οι Αθηναίοι είχαν και προηγουμένως τη διάθεση να στείλουν στη Σικελία και άλλη στρατιωτική δύναμη, αλλά οι πρώτοι πολίτες, που από φθόνο ανησυχούσαν για τις τόσο μεγάλες επιτυχίες του Νικία, προκάλεσαν πολλές καθυστερήσεις. Μετά την επιστολή όμως του Νικία έσπευδαν επιτέλους να στείλουν βοήθεια. [20.2] Ως εκ τούτου ήταν προγραμματισμένο να πλεύσει στη Σικελία μετά τον χειμώνα ο Δημοσθένης με μεγάλη προετοιμασία, ενώ μέσα στον χειμώνα είχε ήδη ξεκινήσει ο Ευρυμέδων φέρνοντας χρήματα και την απόφαση των Αθηναίων ότι είχαν εκλέξει και στρατηγούς, μαζί με τον Νικία, τους Ευθύδημο και Μένανδρο, που βρίσκονταν ήδη στο εκστρατευτικό σώμα στη Σικελία.
[20.3] Στο μεταξύ ο Νικίας δέχτηκε ξαφνικά επίθεση από στεριά και θάλασσα. Στην αρχή νικιόταν από το ναυτικό των Συρακοσίων· στη συνέχεια όμως το απέκρουσε και βύθισε πολλά σκάφη των εχθρών. Δεν πρόλαβε όμως να βοηθήσει το πεζικό· ο Γύλιππος επιτέθηκε ξαφνικά και κατέλαβε το Πλημμύριο, όπου βρίσκονταν αποθηκευμένα εξαρτήματα των τριήρων και πολλά χρήματα· όλα αυτά έπεσαν στα χέρια του, σκότωσε αρκετούς άνδρες και έπιασε και αιχμαλώτους· αλλά το πιο σημαντικό, στέρησε τον Νικία από τη δυνατότητα ανεφοδιασμού. Γιατί η μεταφορά από το Πλημμύριο, όσο το κρατούσαν οι Αθηναίοι, γινόταν με ασφάλεια και γρήγορα· αφότου όμως διώχτηκαν από εκεί, γινόταν με δυσκολία και ύστερα από μάχη με τους εχθρούς, που ναυλοχούσαν εκεί. [20.4] Επίσης, ήταν φανερό ότι και το ναυτικό των Συρακοσίων δεν είχε ηττηθεί εξαιτίας της υπεροχής του εχθρικού στόλου, αλλά λόγω αταξίας κατά την καταδίωξη. Γι᾽ αυτό άρχισαν πάλι να ετοιμάζονται καλύτερα για επίθεση. [20.5] Ο Νικίας όμως δεν επιθυμούσε να ναυμαχήσει, αλλά έλεγε ότι είναι μεγάλη ανοησία, τη στιγμή που έρχονταν να τους ενισχύσουν τόσος πολύς στόλος και δυνάμεις ακμαίες, που έσπευδε να φέρει ο Δημοσθένης, να δώσει αποφασιστική ναυμαχία με μικρότερη δύναμη και ανεπαρκώς εφοδιασμένη. [20.6] Ο Μένανδρος όμως και ο Ευθύδημος, που πρόσφατα είχαν αναλάβει το αξίωμα του στρατηγού, είχαν φιλοδοξίες και συναγωνισμό απέναντι τους δυο στρατηγούς· από τη μια να προλάβουν να κάνουν κάτι σημαντικό πριν έρθει ο Δημοσθένης, από την άλλη να ξεπεράσουν τον Νικία. [20.7] Ως πρόσχημα έφερναν τη φήμη της Αθήνας που θα χανόταν, έλεγαν, και θα έσβηνε εντελώς, εάν θα φοβούνταν την επίθεση του στόλου των Συρακοσίων. Έτσι εκβιαστικά ανάγκασαν τον Νικία να ναυμαχήσει. [20.8] Αλλά ξεγελάστηκαν με το τέχνασμα του Αρίστωνα, κυβερνήτη των Κορινθίων, σχετικά με το γεύμα, όπως έχει πει ο Θουκυδίδης, και ηττήθηκαν κατά κράτος και έχασαν πολλούς άνδρες. Τον Νικία τον έζωσε μεγάλη στενοχώρια, γιατί, και όταν ήταν μόνος του, ταλαιπωρούνταν και τώρα πάλι παρασυρόταν σε λάθη από τους συνάρχοντές του.