[21.1] Στο μεταξύ έκανε την εμφάνισή του πέρα από τα λιμάνια ο Δημοσθένης με λαμπρή προετοιμασία, εμπνέοντας πολύ μεγάλο φόβο στους εχθρούς. Έφερνε επάνω σε εβδομήντα τρία πολεμικά σκάφη πέντε χιλιάδες οπλίτες και όχι λιγότερους από τρεις χιλιάδες ακοντιστές, τοξότες και σφενδονήτες. Είχε προετοιμαστεί να προκαλέσει με θεαματική εμφάνιση τρόμο στους εχθρούς με τα στολίδια των όπλων, τα διακριτικά των τριήρων και με το πλήθος των κελευστών και των αυλητών. [21.2] Όπως ήταν φυσικό λοιπόν, μεγάλος φόβος κατέλαβε πάλι τους Συρακοσίους, καθώς έβλεπαν ότι ταλαιπωρούνταν άσκοπα χωρίς καμιάν ελπίδα να τελειώσει ο πόλεμος και να απαλλαγούν από αυτόν, αλλά σκοτώνονταν χωρίς λόγο. [21.3] Όσο για τον Νικία, δεν τον ευχαρίστησε για πολύ η παρουσία της νέας δύναμης, αλλά στο πρώτο κιόλας πολεμικό συμβούλιο, όταν ο Δημοσθένης πρότεινε να κινηθούν αμέσως εναντίον των εχθρών και, αφού δώσουν όσο το δυνατόν γρηγορότερα τον υπέρ πάντων αγώνα, να καταλάβουν τις Συρακούσες, διαφορετικά να αποπλεύσουν για την πατρίδα, ο Νικίας φοβήθηκε και σαστισμένος από τη σφοδρότητα και την τόλμη του τον παρακαλούσε να μην προβούν σε καμιάν απεγνωσμένη ή απερίσκεπτη ενέργεια. [21.4] Η παράταση του πολέμου, έλεγε, είναι σε βάρος των εχθρών, που ούτε είχαν πια στη διάθεσή τους χρήματα ούτε ο σύμμαχοι θα τους έμεναν πιστοί για πολύν καιρό· αν μάλιστα πιέζονταν ασφυκτικά από τις διάφορες δυσκολίες, γρήγορα θα στρέφονταν πάλι σ᾽ αυτόν για συμφωνία, όπως και πριν. [21.5] Άλλωστε, δεν ήταν λίγοι αυτοί που μέσα στις Συρακούσες βρίσκονταν σε μυστικές συνομιλίες με τον Νικία και τον συμβούλευαν να περιμένει· γιατί οι Συρακόσιοι και τώρα είναι πολύ ταλαιπωρημένοι από τον πόλεμο και δυσαρεστημένοι με τον Γύλιππο και, εάν αυξηθούν έστω και λίγο οι ανάγκες τους, θα κουραστούν εντελώς. [21.6] Από αυτές τις δικαιολογίες άλλες υπαινισσόταν ο Νικίας, άλλες δεν ήθελε να τις πει φανερά· γι᾽ αυτό έδωσε στους συναδέλφους του την εντύπωση ότι ήταν άτολμος· υποστήριζαν μάλιστα ότι του είχαν παρουσιαστεί πάλι τα γνωστά συμπτώματα, όπως αναβολές, καθυστερήσεις και σχολαστικότητες, εξαιτίας των οποίων έχασε την καλύτερη ευκαιρία, που δεν επιτέθηκε αμέσως εναντίον των εχθρών, αλλά ήταν αναβλητικός και άξιος περιφρόνησης. Γι᾽ αυτό οι στρατηγοί τάσσονταν με τις απόψεις του Δημοσθένη· έτσι ο Νικίας ύστερα από μεγάλη πίεση μόλις και μετά βίας συμφώνησε. [21.7] Έτσι λοιπόν ανέλαβε τη διοίκηση του πεζικού ο Δημοσθένης και τη νύχτα πραγματοποίησε επίθεση στις Επιπολές· άλλους από τους εχθρούς πρόφτασε και σκότωσε πριν να τον αντιληφθούν, άλλους πάλι, που προσπάθησαν να του αντισταθούν, τους έτρεψε σε φυγή. Και καθώς ήταν νικητής, δεν συγκρατιόταν, αλλά προχωρούσε όλο και περισσότερο μέχρι που συνάντησε τους Βοιωτούς. [21.8] Γιατί αυτοί πρώτοι συσπειρώθηκαν και σύσσωμοι όρμησαν εναντίον των Αθηναίων με προτεταμένα τα δόρατα και με κραυγές, τους απώθησαν και σκότωσαν εδώ πολλούς. Αμέσως όλος ο στρατός των Αθηναίων καταλήφθηκε από τρομάρα και πανικό, αφού ακόμη και εκείνοι που νικούσαν είχαν ήδη πλημμυρίσει από τους αποχωρούντες και όσοι ανέβαιναν και ορμούσαν ανακόπτονταν από τους τρομαγμένους και έπεφταν ο ένας πάνω στον άλλον, νομίζοντας οι μεν ότι τους καταδίωκαν οι υποχωρούντες δικοί τους, αντιμετωπίζοντας έτσι τους φίλους ως εχθρούς. [21.9] Το άτακτο δηλαδή ανακάτωμα σε συνδυασμό με τον φόβο και την άγνοια αλλά και η έλλειψη εμπιστοσύνης σε ό,τι έβλεπαν μέσα στη νύχτα, καθόσον δεν επικρατούσε βέβαια απόλυτο σκοτάδι αλλά ούτε και έφεγγε καλά καλά, αλλά, όπως ήταν φυσικό, μια κατάσταση τέτοια, όταν το φεγγάρι πηγαίνει ήδη προς τη δύση του και σκιάζεται από πολλά όπλα και σώματα, των οποίων οι κινήσεις διαγράφονταν μέσα στο φως, που δεν άφηνε να φανούν τα διάφορα είδη από τον φόβο των εχθρών, πράγμα που έκανε ύποπτο ακόμη και τον φίλο, όλα αυτά έβαζαν τους Αθηναίους σε φοβερές δυσκολίες και περιπέτειες. [21.10] Έτυχε μάλιστα να έχουν και το φεγγάρι πίσω τους· έτσι, ρίχνοντας οι ίδιοι σκιά επάνω τους, έκρυβαν το πλήθος και τη λαμπρότητα των όπλων τους, ενώ η αντανάκλαση του φεγγαριού πάνω στις ασπίδες των εχθρών τούς έκανε να φαίνονται πολύ περισσότεροι και πιο λαμπρά οπλισμένοι. [21.11] Τελικά, μόλις υποχώρησαν, έπεσαν επάνω τους οι εχθροί από όλες τις μεριές και, καθώς το έβαλαν στα πόδια, εύρισκαν τον θάνατο άλλοι από τους εχθρούς, άλλοι μεταξύ τους και άλλοι γλιστρώντας στους γκρεμούς. Τέλος, αυτούς που σκορπίστηκαν και περιπλανιόνταν, όταν ξημέρωσε, τους πετύχαινε το ιππικό και τους εξόντωνε. Οι νεκροί ανήλθαν στους δυο χιλιάδες, αλλά και από αυτούς που διέφυγαν λίγοι σώθηκαν με τον οπλισμό τους.