Γιώργος Σκούρτης

Η δίκη του Ορφέα και της Ευρυδίκης

(αποσπάσματα)

ΕΡΜΗΣ

Η δίκη συνεχίζεται. Να προσαχθεί ο κατηγορούμενος. (Η ΕΡΙΝΥΑ φέρνει τον ΟΡΦΕΑ. Δείχνει ακόμα πιο ταλαιπωρημένος, χτυπημένος. Τον πάει στη θέση του... Μπαίνουν οι ΔΙΚΑΣΤΕΣ).

ΕΡΜΗΣ

Μίνως ο δίκαιος, Ραδάμανθυς ο σκληρός, Αιακός ο συνήγορος.

(Ο Μίνως κάτι λέει στον ΕΡΜΗ).

ΕΡΜΗΣ

Να προσαχθεί η κατηγορουμένη Ευρυδίκη. (Ο ΟΡΦΕΑΣ χαίρεται. Οι ΘΕΑΤΕΣ αναταράζονται).

ΕΡΜΗΣ

Ο κατηγορούμενος να στραφεί προς τα οπίσω. Κατά διαταγήν του άρχοντος Πλούτωνος, απαγορεύεται να κοιτάξει την κατηγορουμένη.

ΟΡΦΕΑΣ

Θα την κοιτάξω.

ΜΙΝΩΣ

Την ίδια στιγμή θα την χάσεις για πάντα.

ΡΑΔΑΜΑΝΘΥΣ

Διάλεξε.

(Τελικά, ο ΟΡΦΕΑΣ στρέφει. Μπαίνει η ΕΡΙΝΥΑ που οδηγεί την ΕΥΡΥΔΙΚΗ. Μόλις φτάσει στη θέση της, βλέπει τον ΟΡΦΕΑ).

ΕΥΡΥΔΙΚΗ

Ορφέα!

ΟΡΦΕΑΣ

Ευρυδίκη!

(Γίνεται σιωπή. Η ΕΥΡΥΔΙΚΗ κοιτάζει τον ΟΡΦΕΑ έντονα. Αυτός, με την πλάτη του προς αυτή, κοιτάζει μ’ ένταση μπροστά του. Απ’ τα μεγάφωνα ακούγονται οι φωνές τους).

ΕΥΡΥΔΙΚΗ

Ήρθες;

ΟΡΦΕΑΣ

Είσαι καλά;

ΕΥΡΥΔΙΚΗ

Εσύ;

ΟΡΦΕΑΣ

Άκουγα τις φωνές σου στον Τάρταρο.

ΕΥΡΥΔΙΚΗ

Φώναζα για να μ’ ακούσεις. Σε περίμενα.

ΟΡΦΕΑΣ

Ήρθε η στιγμή.

ΕΥΡΥΔΙΚΗ

Ναι. (Τα μεγάφωνα σταματούν. Ο ΕΡΜΗΣ αναγγέλλει).

ΕΡΜΗΣ

Τον λόγον έχει ο Μίνως ο δίκαιος.

[...]

ΟΡΦΕΑΣ

Ευρυδίκη.

ΕΥΡΥΔΙΚΗ

Ναι.

ΟΡΦΕΑΣ

Γιατί δεν μιλάς; Γιατί δεν φωνάζεις;

ΕΥΡΥΔΙΚΗ

Το ψέμα και το μίσος μού πνίγουν τη φωνή.

ΟΡΦΕΑΣ

Φοβάσαι;

ΕΥΡΥΔΙΚΗ

Όχι.

ΟΡΦΕΑΣ

Θέλω να σε δω.

ΕΥΡΥΔΙΚΗ

Κι αν με ξέχασες, δεν πειράζει. Το πρόσωπο που ήξερες το έχω χάσει.

ΟΡΦΕΑΣ

Κρατήσου. Θά ’ρθουν καλύτερες μέρες. Θα το ξανάβρεις. (Τέλος).

ΕΡΜΗΣ

Καλείται ο μάρτυς Πόλεμος.

(Μπαίνει ο ΠΟΛΕΜΟΣ, μουσική μαρς κ.λπ. Πάει στη θέση του).

ΑΙΑΚΟΣ

Μάρτυ Πόλεμε, εις ποίον σημείον συνέλαβες τον κατηγορούμενο;

ΠΟΛΕΜΟΣ

Μόλις είχε περάσει τον ποταμό Πυριφλεγέθοντα.

ΑΙΑΚΟΣ

Είχε βάρκα;

ΠΟΛΕΜΟΣ

Όχι.

ΡΑΔΑΜΑΝΘΥΣ

Τότε τι είχε;

ΠΟΛΕΜΟΣ

Τίποτα. Περπατούσε στην επιφάνεια των υδάτων.

ΡΑΔΑΜΑΝΘΥΣ

Τ’ είν’ αυτά που λες!... Βλάκα!

ΟΡΦΕΑΣ

Λέει την αλήθεια.

ΜΙΝΩΣ

Σιωπή. (Στον ΠΟΛΕΜΟ). Δηλαδή, πώς περπατούσε;

ΠΟΛΕΜΟΣ

Παίζοντας μουσική.

ΡΑΔΑΜΑΝΘΥΣ

Είναι ηλίθιος. Υποβάλλω ένστασιν. Να μη ληφθεί στα σοβαρά η μαρτυρία του, λόγω βλακείας.

ΑΙΑΚΟΣ

Ας τον αφήσουμε να τελειώσει... Τι είδους μουσική;

ΠΟΛΕΜΟΣ

Δεν ξέρω. Περίεργη. Ύποπτη. Οι πληροφορίες μας λένε πως η μουσική του κατηγορουμένου δίνει ψυχή στα άψυχα, ακόμα και στις πέτρες.

ΡΑΔΑΜΑΝΘΥΣ

Έξω! (Οι ΝΕΚΡΟΙ κινούνται σαν διαμαρτυρία).

[...]

ΑΙΑΚΟΣ

Μάρτυ Θάνατε, τι έχεις να πεις για την κατηγορουμένη Ευρυδίκη.

ΘΑΝΑΤΟΣ

Από την πρώτη στιγμή που μου την έφερε ο Χάρος, άρχισε να μου κάνει νούμερα.

ΜΙΝΩΣ

Εξηγήσου καλύτερα.

ΘΑΝΑΤΟΣ

Πρώτα πρώτα, αρνήθηκε κι αυτή, όπως κι αυτός, να πιει απ’ το νερό της Λήθης.

ΕΥΡΥΔΙΚΗ

Εγώ δεν θέλω να ξεχάσω.

ΘΑΝΑΤΟΣ

Έτσι μου είπε. Βρε αποδώ σ’ έχω, βρε αποκεί σ’ έχω, βρε όλοι οι νεκροί πίνουνε, αυτή τίποτα. Ε, στο τέλος, μπαίνει στη μέση ο άρχοντας Πλούτωνας, άσ’ την μου λέει, την άφησα. Αλλ’ αυτή πού να ησυχάσει. Βάλθηκε να γυρίζει από μπουντρούμι σε μπουντρούμι, από Καθαρτήριο μέχρι Τάρταρο και Ηλύσια πεδία, και να φωνάζει στους νεκρούς.

ΕΥΡΥΔΙΚΗ

Ε, εσείς!... Μην ξεχνάτε!... Κρατήστε τα όνειρα. Κρατήστε τις μνήμες... Έρχεται ο Ορφέας.

[...]

ΡΑΔΑΜΑΝΘΥΣ

Σιωπή!... (Η ΕΡΙΝΥΑ κλείνει το στόμα του ΟΡΦΕΑ). Κύριοι, όλα τα στοιχεία δεικνύουν σαφώς πως ο κατηγορούμενος και το αισχρόν αυτό νυμφίδιο συνωμότησαν κατά του Άδου. Οι νεκροί που ανεκρίθησαν εμαρτύρησαν την αλήθειαν διά τας διαφόρους επαφάς της κατηγορουμένης. Άλλωστε τα ομολόγησε και η ιδία, κατά την γενομένην εις τον Τάρταρον ανάκρισιν. Προσέξτε: ο κατηγορούμενος κατήλθε πάνοπλος ίνα εξολοθρεύσει τον Άδην και το βασίλειον των νεκρών.

ΜΙΝΩΣ

Τι όπλα ευρέθησαν κατά την έρευναν επί του κατηγορουμένου;

ΡΑΔΑΜΑΝΘΥΣ

Κύτταρα ζωής και μόρια ήλιου...

ΑΙΑΚΟΣ

Το μουσικό του όργανο δεν ευρέθη;

ΡΑΔΑΜΑΝΘΥΣ

Βεβαίως. Το φυλάει ο Κέρβερος.

ΜΙΝΩΣ

Ν’ αποχωρήσουν οι μάρτυρες. (Ο ΠΟΛΕΜΟΣ κι ο ΘΑΝΑΤΟΣ φεύγουν. Ο ΠΟΛΕΜΟΣ έξω, ο ΘΑΝΑΤΟΣ παίρνει τη θέση του σαν σωματοφύλακας... Οι ΔΙΚΑΣΤΕΣ κάτι λένε μεταξύ τους).

ΑΙΑΚΟΣ

Προτείνω ν’ ακούσουμε την μουσικήν του κατηγορουμένου.

ΡΑΔΑΜΑΝΘΥΣ

Αρνούμαι. Κινδυνεύουμε να τιναχτούμε στον αέρα. (Σάλος στους θεατές).

ΕΡΜΗΣ

Τον λόγον έχει ο Μίνως ο δίκαιος.

ΜΙΝΩΣ

(Όλοι κρέμονται από τα χείλη του). Μαέστρο, λα μούζικα. (Απ’ τα μεγάφωνα οι φωνές ΟΡΦΕΑ κι ΕΥΡΥΔΙΚΗΣ).

ΕΥΡΥΔΙΚΗ

Είσ’ έτοιμος;

ΟΡΦΕΑΣ

Ναι, είμ’ έτοιμος.

ΕΥΡΥΔΙΚΗ

Παίξε με δύναμη. Οι νεκροί θα σ’ ακούσουν.

ΟΡΦΕΑΣ

Θα παίξω με δύναμη. Για τους νεκρούς.

(Μπαίνει μια ΕΡΙΝΥΑ κρατώντας μια κιθάρα... Τη δίνει στον ΕΡΜΗ. Αυτός τη δείχνει στους δικαστές και μετά τη δίνει στον ΟΡΦΕΑ. Οι νεκροί τεντώνονται για να δούνε και ν’ ακούσουν... Ο ΟΡΦΕΑΣ χαϊδεύει την κιθάρα. Κοιτάζει δυο στιγμές μπροστά του, και μετά αρχίζει να παίζει και να τραγουδάει... αλλά χωρίς να βγάζει κανέναν ήχο. Αυτοσχεδιάζει συνέχεια, ανεβαίνοντας σ’ ένταση. Οι δικαστές τα χάνουν. Αλλά οι νεκροί παρακολουθούν το πάθος του ΟΡΦΕΑ, συμμετέχουν, ανεβαίνουν μαζί του σε κίνηση και σε κραυγή. Ο μόνος ήχος που ακούγεται είναι η ανάσα των νεκρών, που σιγά σιγά γίνεται κραυγή διαμαρτυρίας. Στο τέλος, θα σηκωθούν όρθιοι και θα φωνάζουν, χειρονομώντας άγρια. Μαζί τους κι η ΕΥΡΥΔΙΚΗ).

ΡΑΔΑΜΑΝΘΥΣ

Στον Τάρταρο!

ΣΩΜΑΤΟΦΥΛΑΚΕΣ

Στον Τάρταρο! Στον Τάρταρο!

(Γίνεται πανδαιμόνιο. Οι ΕΡΙΝΥΕΣ σούρνουν έξω τον ΟΡΦΕΑ και την ΕΥΡΥΔΙΚΗ. Οι δικαστές την κοπανάνε στα γρήγορα. Κι οι ΣΩΜΑΤΟΦΥΛΑΚΕΣ χτυπάνε άγρια τους νεκρούς, τους διαλύουν, τους διώχνουν κακήν κακώς απ’ τη σκηνή... Η Σκηνή αδειάζει τελείως... Στιγμές μουσικής. Μπαίνει ο ΕΡΜΗΣ κρατώντας έναν πάπυρο... Διαβάζει).

ΕΡΜΗΣ

Οι κατηγορούμενοι, Ορφεύς και Ευρυδίκη, εκρίθησαν ένοχοι διά βίαν κι ανταρσίαν κατά του βασιλείου του ερέβους και κατεδικάσθησαν εις την εσχάτην των ποινών. Το ακροατήριον εξέσπασε εις επευφημίας διά την δικαίαν απόφασιν. Όμως, ο άρχων του Άδου, Πλούτων, επενέβη κι έδωσε χάριν εις τους δύο καταδικασθέντας, υπό τον όρον να εγκαταλείψουν πάραυτα τα χωρικά ύδατα του Κάτω Κόσμου.

(Μπαίνει ο ΟΡΦΕΑΣ περπατώντας αργά προς την αντίθετη πλευρά. Πίσω του, σε τρία βήματα, ακολουθεί η ΕΥΡΥΔΙΚΗ).

ΟΡΦΕΑΣ

(Χωρίς να γυρίσει). Πού είσαι;

ΕΥΡΥΔΙΚΗ

Εδώ! Μη γυρίσεις!

(Προχωρούν και βγαίνουν... Τότε ο ΕΡΜΗΣ κάνει νόημα κι εμφανίζονται η ΔΙΧΟΝΟΙΑ κι ο ΘΑΝΑΤΟΣ κρυφά).

ΕΡΜΗΣ

Εσύ Διχόνοια, θα πας μπροστά.

ΔΙΧΟΝΟΙΑ

Έννοια σου.

(Πάνε πίσω από τους άλλους, με προφύλαξη. Τώρα, ο ΟΡΦΕΑΣ κι η ΕΥΡΥΔΙΚΗ εμφανίζονται στο μπροστινό μέρος της σκηνής, βαδίζοντας αντίθετα απ’ τη φορά που βγήκανε).

ΟΡΦΕΑΣ

(Πάντα μπροστά)

Ευρυδίκη...

ΕΥΡΥΔΙΚΗ

Μη γυρίσεις.

ΟΡΦΕΑΣ

Δεν έπρεπε να δεχτούμε τη χάρη.

ΕΥΡΥΔΙΚΗ

Προχώρει.

(Πίσω τους έρχονται η ΔΙΧΟΝΟΙΑ κι ο ΘΑΝΑΤΟΣ. Η ΔΙΧΟΝΟΙΑ πάει πιο γρήγορα, φτάνει πίσω από την ΕΥΡΥΔΙΚΗ, και ξαφνικά βγάζει κραυγή. Η ΕΥΡΥΔΙΚΗ, χωρίς να γυρίσει, φωνάζει στον ΟΡΦΕΑ).

ΕΥΡΥΔΙΚΗ

Μη!

(Αλλά ο ΟΡΦΕΑΣ γυρίζει τρομαγμένος από τη φωνή... Η ΕΥΡΥΔΙΚΗ πεθαίνει στη στιγμή και πέφτει στην αγκαλιά του ΘΑΝΑΤΟΥ, που είναι πίσω της. Η ΔΙΧΟΝΟΙΑ σαρκάζει με λύσσα... Ο ΟΡΦΕΑΣ, αφού μένει μια στιγμή άναυδος, αρχίζει να κραυγάζει σαν τρελός, βλέποντας τον ΘΑΝΑΤΟ να σέρνει σιγά σιγά την ΕΥΡΥΔΙΚΗ προς τα πίσω... Στο τέλος, τρέχει και βγαίνει αντίθετα, φωνάζοντας συνέχεια... Ο ΘΑΝΑΤΟΣ με την ΕΥΡΥΔΙΚΗ και τη ΔΙΧΟΝΟΙΑ βγαίνουν και στη συνέχεια ξαναμπαίνουν πιο μέσα. Ο ΘΑΝΑΤΟΣ κρατάει στην αγκαλιά του την ΕΥΡΥΔΙΚΗ και προχωρεί αντίθετα...

Τέλος, με την είσοδο του χορού των ΝΕΚΡΩΝ, που τραγουδάει το ίδιο τραγούδι της έναρξης... να μπει πάλι εδώ το τραγούδι).

ΧΟΡΟΣ ΝΕΚΡΩΝ

Η γύμνια έγινε κακό — η σάρκα ανομία

η λευτεριά θανατικό — ο έρωτας μανία

Κι ο ήλιος έγινε εχθρός — και η ζωή το λάθος

το σκότος έγινε θεός — κι ο θάνατος το πάθος

Μα τι, λοιπόν; Τι κάθεστε; — γκρεμίστε τον τον Άδη

όλοι ζητάμε λίγο φως — σκορπίστε το σκοτάδι

Γκρεμίστε, γκρεμίστε τον τον Άδη.

1973

Γιώργος Σκούρτης. 1980. 11 μονόπρακτα. Αθήνα: Κέδρος.