[Τεκμηρίωση: βλ. Πυξίς]
Γιάννης Ρίτσος
Η μάχη της Αμφίπολης
Εκεί ’ταν, στην Αμφίπολη, η αρχή του τέλους. Πολύ επάνω το πήραμε,
πολύ πιστέψαμε στο δίκιο μας και στη μεγάλη υπεροχή μας
πνευματική και υλική. Διαδοχικά, συφερτικές προσφορές αρνηθήκαμε,
με περιφρόνηση απορρίψαμε προτάσεις συνθήκης ευνοϊκότατες. Διόλου
δε λογαριάσαμε τις μυστικές προετοιμασίες της Σπάρτης και τα απρόοπτα
κι εκείνα, τα όποια, ποσοστά της Μοίρας, όπως λέμε.
Ο Κλέωνας,
αν κι είδε το Βρασίδα, από ψηλά, να κατεβαίνει απ’ τα Κερδύλλια, αν κι είδε
και μες στην πολιτεία να προσφέρουν σπονδές στο ναό της Αθηνάς, δεν κακόβαλε.
Κι όταν μαντατοφόροι τον προφτάσαν, λέγοντάς του πως είδαν με τα μάτια τους
χιλιάδες πόδια αλόγων και ανθρώπων κάτω απ’ τις θράκιες πύλες
που ετοιμάζονταν για έξοδο, — τίποτα πια δεν μπορούσε ν’ αποτρέψει.
Ήταν αργά για επίθεση, αργά και για υποχώρηση. Κι όπως κατέβαινε με βιάση,
ένας Μυρκίνιος πελταστής τον άφησε στον τόπο.
Μες στην σύγχυσή μας
μήτε και που τον κλάψαμε — τί να τον κλάψεις; (για δικούς τους λόγους,
για τις προσωπικές φιλοδοξίες τους, πάντα εμείς την πληρώνουμε).
Ο Βρασίδας,
πριν κλείσει τα μάτια του κι αυτός, πρόφτασε κι είδε απ’ το φορείο του, βαριά τραυματισμένος,
κάτω στο λιόλουστο κάμπο, το στρατό του να γυμνώνει τους νεκρούς μας,
κι εμπρός στις πύλες της Αμφίπολης, το τρόπαιο της νίκης του να στήνουν.
Λέρος, 21.III.68
Γιάννης Ρίτσος. 1972. Πέτρες. Επαναλήψεις. Κιγκλίδωμα. Αθήνα: Κέδρος. Και στον συγκεντρωτικό τόμο: Γιάννης Ρίτσος. [1989] 1998. Ποιήματα Ι΄ (1963-1972). 2η έκδ. Αθήνα: Κέδρος.
