Ψηφίδες για την ελληνική γλώσσα

Το ποίημα «Σάββατο» ανήκει στη συλλογή Τετράδιο Γυμνασμάτων, Α΄ (1928-1937) (1940). Η συλλογή, σύμφωνα με σημείωση του ποιητή στην πρώτη έκδοση, περιλαμβάνει ποιήματα της περιόδου 1928-1937 που δεν ανήκαν σε καμιά ποιητική συλλογή απ' όσες είχε δημοσιεύσει, ποιήματα που γράφτηκαν με αφορμή διάφορες περιστάσεις και χαρίστηκαν σε φίλους, και ποιήματα-ασκήσεις, όπου παρατηρείται η συνειδητή μίμηση του ύφους ή της θεματολογίας ενός ποιητή. Με τη μεγάλη μετρική ποικιλία των ποιημάτων που περιλαμβάνει, η συλλογή αυτή φανερώνει τη μετάβαση από την πρώτη μορφολογική περίοδο του Σεφέρη στη δεύτερη περίοδο, η οποία είχε ως αφετηριακό σημείο τον ελεύθερο στίχο του Μυθιστορήματος. Ενοποιητικός παράγοντας όλων των ποιημάτων, παρά τις διαφορετικές εκφραστικές τους τάσεις, είναι ο διάλογος με τη μακραίωνη ελληνική παράδοση (Γαραντούδης & Καγιαλής, 2008: 80-81).
Το συγκεκριμένο ποίημα, γραμμένο στα 1933, ανήκει στις «Σημειώσεις για μια εβδομάδα», όπου ο ποιητής χρησιμοποιεί το λογοτεχνικό προσωπείο του Στράτη Θαλασσινού, προσωπείο που εξυπηρετεί τη διάθεση φυγής του (Γαραντούδης, 2000: 669). Το ποίημα μας μεταφέρει στα παρασκήνια της ανέφικτης δραματουργίας του ποιητή. Ο λόγος του επίδοξου σκηνοθέτη παραπέμπει στη διδασκαλία μιας ιδεατής αρχαίας τραγωδίας και απευθύνεται σε έναν μάλλον απρόθυμο πρωταγωνιστή. Η επαναλαμβανόμενη αναφορά σε πέμπτη πράξη του έργου σηματοδοτεί ότι πρόκειται για μετα-Αναγεννησιακή μίμηση αρχαίου δράματος (Σαββίδης, 1986: 276-277). Ο λόγος του επίδοξου σκηνοθέτη βρίθει από αναφορές σε αρχαία ελληνικά δράματα. Πιο συγκεκριμένα, γίνεται αναφορά στα σκοτωμένα παιδιά της Μήδειας, στο πουκάμισο του Νέσσου, στις Ερινύες/Ευμενίδες, στη βασίλισσα της ανομίας Κλυταιμνήστρα, ενώ ακούγονται και τα λόγια που απηύθυνε στον χορό η Κασσάνδρα, λίγο πριν το τραγικό της τέλος: «Ἀρκείτω βίος! Ἰώ! Ἰώ!» (Αισχύλου Αγαμέμνων, 1314-1315). Σύμφωνα με τον Νάνο Βαλαωρίτη (1986: 420-421), «μια τέτοια γραφή ειρωνική, σαρκαστική, αντι-συναισθηματική, παράδοξη, πειραματική, έχει ένα παράλογο χιούμορ» και σηματοδοτεί τη χρησιμοποίηση εκ μέρους του Σεφέρη μια νέας γραφής, «για να ειπωθούν πράματα με άλλο τρόπο».