Ψηφίδες για την ελληνική γλώσσα

Το τρίπρακτο έργο της Μαρίας Κέκκου Αντιγόνη ή το τέλος της αυταπάτης δημοσιεύτηκε το 1992. Η διάζευξη στον τίτλο («ή το τέλος της αυταπάτης») υποδηλώνει μια διαφορετική ερμηνεία της θυσίας της Αντιγόνης, στο πλαίσιο ενός σύγχρονου κόσμου. Ο σοφόκλειος μύθος της Αντιγόνης αναπλάθεται σε μεγάλο βαθμό: ο Κρέων παρουσιάζεται ως ένας αδύναμος γέρος που απαγορεύει διά λιθοβολισμού την ταφή του Πολυνείκη, για να προστατεύσει το νεκρό του, επικαλούμενος την οργή του πλήθους εναντίον αυτού που εξεστράτευσε ως εχθρός της πόλης. Ο ίδιος δηλώνει ότι αγαπούσε πολύ τον Πολυνείκη και ότι τον προόριζε για διάδοχο του θρόνου του. Ο Αίμων, αν και επιχειρεί να αυτοκτονήσει, στο τέλος σώζεται από την Ισμήνη, με την οποία παντρεύεται και αποκτά και μια κόρη. Ονομάζεται Αντιγόνη και αυτή, έχει χάσει τα λογικά της και είναι υπό περιορισμό. Η πρόθεση της Αντιγόνης να θάψει τον αδελφό της αποκαλύπτεται από τον ίδιο τον Αίμονα, στο τέλος του έργου. Η Αντιγόνη είχε ερωτικές σχέσεις με τον Πολυνείκη και αυτοκτόνησε γιατί ήθελε να απαλλαγεί από έναν έρωτα ήδη πεθαμένο (Χασάπη, 2002: 1092-1093). Η εκδοχή της Αντιγόνης της Μαρίας Κέκκου αναιρεί την καθοριστική σύγκρουση ηθικού χρέους και νόμου του σοφόκλειου μύθου. Ο θάνατος της ηρωίδας οφείλεται αποκλειστικά στο αδιέξοδο της παράνομης σχέσης της με τον αδερφό της και στο ανέφικτο του έρωτα μετά την απώλεια και της φυσικής παρουσίας του λατρεμένου προσώπου (Χασάπη, 2002: 1096). Σύμφωνα με τον Μπάμπη Δερμιτζάκη (1994: 29-30), «η Αντιγόνη αποτελεί ένα θετικό αρχέτυπο γυναικείας απελευθέρωσης, τόσο στη σοφόκλειο όσο και στη δική της εκδοχή. Η Αντιγόνη του Σοφοκλή απελευθερώνεται από την καταπίεση μιας εγκόσμιας εξουσίας, που απαιτεί υποταγή στα πολιτικά της θεσπίσματα. Η Αντιγόνη της Μαρίας Κέκκου απελευθερώνεται από την καταπίεση του φαλλοκρατικού αρσενικού, ενσαρκωμένου από τον Αίμονα.»
Σύμφωνα με την Ιωάννα Ζερβού (1992: 9-11), «η Αντιγόνη της Μ. Κέκκου θέλει να δείξει αυτό το ακατόρθωτο του έρωτα, που η Αντιγόνη μάς δείχνει με τον ίδιο της τον θάνατο. Η Αντιγόνη της Κέκκου πεθαίνει, όχι γιατί έθαψε τον αδελφό της (εξάλλου αυτό το έχει ήδη κάνει ο Κρέων), αλλά γιατί η επιθυμία της είναι τόσο ανέφικτη, ώστε συντρίβεται η ίδια πάνω στα όρια της συμβατικότητας. […] Έχουμε εδώ έναν αρχαίο μύθο που αλλάζει δημιουργικά, για να ερευνήσει τα σκοτάδια του γυναικείου υποσυνείδητου. Αυτά τα σκοτάδια μάς πηγαίνουν πίσω, προς την εποχή που η μάνα, ο αδερφός, η αδερφή και όλη η γραμμή του μητρικού γένους έκλειναν μέσα στην αύρα της κοινής (μητρικής) καταγωγής όλο το πεδίο της ζωής, όλο το κοινωνικό σώμα σε μια άλλη αντίληψη για το δίκαιο, μια άλλη διευθέτηση του έρωτα. Ο έρωτας της Αντιγόνης και του Αίμονα δεν μπορεί παρά —μεταφερμένος σ'ένα άλλο κοινωνικό πεδίο— να αποτύχει. […]
Με την Αντιγόνη τεντώνεται η γυναικεία ψυχή, έτσι ώστε να ξεπεράσει τα όρια του πατριαρχικού Νόμου. Αν οι δεσμοί του αίματος με τον Πολυνείκη μάς πηγαίνουν σε μια ολοένα απωθούμενη αδελφική αιμομιξία, ο θάνατος του Πολυνείκη κάνει τον έρωτα της Αντιγόνης διπλά ανέφικτο: χάνει συγχρόνως και την αγάπη του αδελφού, αλλά και το αδελφικό (μητριαρχικό) στήριγμα ενάντια στην υποταγή της στον νόμο του πατριαρχικού άντρα (Κρέοντας-Αίμονας). Η Αντιγόνη, όσο και να αγάπησε τον Αίμονα, έχει πάντα μέσα της το ακρότατο όριο της σχέσης της με τον αδερφό της. […] Με την Αντιγόνη καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι ο έρωτας μέσα στον πατρικό νόμο παραμένει στη σφαίρα του ανέφικτου.»