Γραφικό

Πυξίς

Ψηφιακή Αρχαιοθήκη

Επιμ. Τριανταφυλλιά Γιάννου

Θηβαΐς

Η Θηβαΐδα είναι μια τραγωδία σε πέντε πράξεις σε στίχους, που παρουσιάστηκε για πρώτη φορά την 20η Ιουνίου 1664 στο Petit-Bourbon χωρίς επιτυχία. Πρόκειται για ένα θεατρικό έργο σχετικά με τους αγώνες και τον θάνατο των γιων του Οιδίποδα, καθώς και της Αντιγόνης. Το θέμα αυτό είχε ήδη απασχολήσει πολλούς συγγραφείς πριν από τον Ρακίνα. Έτσι, ο νεαρός συγγραφέας, ακόμη χωρίς μεγάλη συγγραφική εμπειρία, βασίστηκε κατά κύριο λόγο στην Αντιγόνη του Σοφοκλή, στις Φοίνισσες του Ευριπίδη, αλλά κυρίως στην Αντιγόνη του Jean Rotrou και στις τραγωδίες του Pierre Corneille. Η πλοκή είναι η ίδια με τα υπόλοιπα έργα και ποιήματα του Θηβαϊκού κύκλου, όπου ο Ετεοκλής και ο Πολυνείκης, τα δύο αδέλφια, μάχονται μεταξύ τους, παρά τις εκκλήσεις της μητέρας τους Ιοκάστης, της αδερφής τους Αντιγόνης και των δύο εξαδέλφων τους, των Μενοικέα και Αίμονα, γιους του Κρέοντα. Όλοι οι χαρακτήρες αυτοί σκοτώνονται στο έργο, χωρίς εξαίρεση. Κάποιοι αυτοκτονούν ή πεθαίνουν από τη στεναχώρια τους. Οι χαρακτήρες αναπτύσσονται αδύναμα, οι Ετεοκλής και Πολυνείκης είναι μονότονα βίαιοι, η Ιοκάστη κουράζεται από τις δημηγορίες τους, και ο Κρέων είναι προδότης και πολύ κυνικός.

«Το La Thébaïde του Ρακίνα δεν είναι έργο μεγάλων αξιώσεων. Πρόκειται για έργο πρωτόλειο, βαθιά επηρεασμένο από τον Ροτρού. Αισθανόμαστε, όμως, να ανατέλλει η μαγεία της ωριμότητας. Ο Hémon έχοντας στερηθεί την παρουσία της Antigone για να αποδείξει τη σταθερότητα της αγάπης του (ardente amitié), σταλμένος από εκείνη πηγαίνει να αγωνισθεί στο πλευρό του Polynice. Ο Hémon σταλμένος από την Antigone να χωρίσει τους δύο αλληλοσπαρασσόμενους αδελφούς της, φονεύεται από την παράλογη μανία τους. Πεθαίνει στα χέρια του Créon, χαρούμενος (trop heureux) που γνωρίζει ότι ο θάνατός του επέρχεται για χάρη της αγαπημένης του. Η θυσία του οδηγεί σε μια μπαρόκ περιπλοκή. Ο Créon καταθέτει το διάδημα και τον έρωτά του στα πόδια της Antigone. Η απάντηση της Antigone απλώς συγκαλύπτει και κερδίζει χρόνο για τη μοιραία απόφασή της — και πάλι καθαρός Ρακίνας: «Αντίο, το μόνο που κάνουμε είναι να ενοχλούμε ο ένας τον άλλον,/ εγώ θέλω να κλάψω, Κρέοντα, κι εσύ να κυβερνήσεις.» Ωστόσο, η υπόθεση τελειώνει με μια μετάπτωση του ύφους αντάξια του Σενέκα. Ο Créon απειλεί να καταδιώξει την Αντιγόνη ώς τον Άδη, όπου «αιώνιο αντικείμενο του μίσους της», θα παραμένει αντίζηλος του γιου του.» (Steiner 2001)

Στοιχεία Έκδοσης:

  • Ρακίνας, Ι. 1867. Η Θηβαΐς ή Οι δύο αδελφοί εχθροί, Ετεοκλής και Πολυνείκης. Μετ. Δημήτριος Μ. Ξενάκης. Ερμούπολη: Τύποις Νικολάου Βαρβαρέσου. Τίτλος πρωτοτύπου: La Thébaïde ou Les Frères ennemis (1664).

Βιβλιογραφία-Δικτυογραφία:

  • Racine, Jean Baptiste. 1953. "La Thébaïde ou Les frères ennemis." Στο: Théâtre de 1664 à 1667 : La Thébaïde, Alexandre, Andromaque. Paris : Société Les Belles Lettres.
  • Steiner, George. 2001. Οι Αντιγόνες. Μετ. Βασίλης Μάστορης & Πάρις Μπουρλάκης. Αθήνα: Καλέντης.