Γραφικό

Πυξίς

Ψηφιακή Αρχαιοθήκη

Επιμ. Τριανταφυλλιά Γιάννου

«Μήδειας θέαμα»

«Τα ποιήματα του Μύλλερ δεν είναι απλώς πολυάριθμοι κρίκοι της ελληνικής-μυλλερικής αλυσίδας. Είναι βασικά το αίσθημα του τραγικού που μέσω των Ελλήνων τραγικών ανακαλείται και αναθερμαίνεται στον μυλλερικό λόγο.
Ο Μύλλερ μεταχειρίζεται τους αρχαίους ελληνικούς μύθους σαν πρώτη ύλη στο υπό κατασκευήν κείμενο. Με τον μύθο παλεύει, τον επανεγγράφει ως ποιητικό υλικό. Οι μύθοι «μοντάρονται» για να σχολιάσουν σημερινές εμπειρίες, να συμπαρασταθούν στην ανθρώπινη μνήμη, να συνεισφέρουν στην αποκάλυψη της σύγχρονης κρίσης. Η παραπεμπτική αξιοποίησή τους επιτυγχάνεται ενώ αυτοί παρεισφρέουν στις ιστορίες όπου συγχρόνως συντελείται μια «μυθοποίηση» των σύγχρονων καταστάσεων, γεγονότων, βιωμάτων. […]
Όσο η εικόνα του μύθου με τις επιστρώσεις και την πυκνή ματιέρα της γίνεται πιο αδιαφανής, τόσο ο μύθος προβάλλει απρόσιτος, δύσβατος, αινιγματικός. Ο μύθος συνιστά έναν «τόπο» όπου η καταστροφή παίρνει το νόημα κοσμογονίας και όπου το Εγώ χάνεται μέσα στο Αυτός και το Εμείς. Η «αιώνια επιστροφή» του μυλλερικού βλέμματος στους ελληνικούς μύθους δεν σημαίνει μόνο ανάπλαση του αρχικού μυθολογικού σχήματος με γνώμονα τη σύγχρονη πραγματικότητα. Αντλώντας μοτίβα, θέματα, σκηνές και σπαράγματα από έργα διαφόρων ποιητών και εποχών, ο Μύλλερ επιβεβαιώνει τόσο μιαν ηλιγγιώδη εποπτεία του λογοτεχνικού πεδίου όσο και την ετοιμότητα των μύθων να αποτελέσουν δοχεία για συγκοινωνία του ενός ποιητικού λόγου με τον άλλο.» (Ελένη Βαροπούλου, από την εισαγωγή του βιβλίου)

«Το κείμενο αυτοσυστήνεται ως σκηνοθεσία για μια παράσταση βουβής παντομίμας με θέμα τον μύθο της Μήδειας στην ευριπίδεια εκδοχή του. Η ‘σκηνοθεσία’ αυτή είναι στην πραγματικότητα αφήγηση μιας σειράς σκηνικών στιγμιοτύπων, τα οποία αναψηλαφούν τον παραδοσιακό μύθο από κραυγαλέα φεμινιστική σκοπιά.» (Λιαπής 2008).

Στο σύντομο αυτό διήγημα/θεατρικό δεν υπάρχουν άτομα. Μόνο ο τίτλος του μας παραπέμπει στον μύθο της Μήδειας. Ο Μύλλερ συρρικνώνει τη διαδικασία μόνο στη δομή της. Το θεατρικό απεικονίζει τους αγώνες μεταξύ άντρα και γυναίκας, αλλά ούτε ο άντρας ούτε η γυναίκα έχουν τη δυνατότητα να δράσουν αυτοπροσδιοριστικά. Και οι δύο οδηγούνται στους ρόλους τους από πρόσωπα που φορούν νεκρικές μάσκες και δρουν σύμφωνα με επιβληθέντα πρότυπα. Η μοναδική πράξη αυτοπροσδιορισμού στο έργο είναι η αντίδραση της γυναίκας στη βία και στην πολεμική προετοιμασία του άντρα: βγάζοντας τη μάσκα από το πρόσωπό της —και δείχνοντάς μας το «πραγματικό» της πρόσωπο;— δεν της έρχεται στο νου να κάνει τίποτε άλλο παρά μόνο μια πράξη βίας. Μια απελπισμένη μεν πράξη, αλλά ταυτόχρονα προσαρμογή στους μηχανισμούς βίας. Με τον τρόπο αυτό δεν μπορεί η γυναίκα να αποτρέψει την επανάληψη της διαδικασίας. Και ο άντρας και η γυναίκα ασκούν βία, αλλά είναι ανίσχυροι, διότι δεν μπορούν να διαμορφώσουν το μέλλον τους.

Στοιχεία Έκδοσης:

  • Müller, Heiner. 2001. Δύστηνος άγγελος. Επιλογή από κείμενα για το θέατρο, ποιήματα και πεζά. Εισαγωγή, επιλογή, μετ. Ελένη Βαροπούλου. Αθήνα: Άγρα. Τίτλος πρωτοτύπου: «Medeaspiel» (1974).

Βιβλιογραφία-Δικτυογραφία:

  • Λιαπής, Βάιος. 2008. «Η λογοτεχνική πρόσληψη της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας τον εικοστό (και τον εικοστό πρώτο) αιώνα». Στο: Αρχαία ελληνική τραγωδία: Θεωρία και πράξη, επιμ. Ανδρέας Μαρκαντωνάτος & Χρήστος Τσαγγάλης. Αθήνα: Gutenberg. 265-447.
  • Ullrich, Renate. 2008. "Die Macht der Frauen. Oder: Warum Medea ihre Kinder tötete". UTOPIEkreativ. H. 216 (Oktober 2008):869–882.