Ψηφίδες για την ελληνική γλώσσα

Ο πρόλογος του έργου, Η δαιμόνια μηχανή, παρέχει, κατά το ευριπίδειο πρότυπο, πληροφορίες για την προϊστορία του δράματος· πρόκειται εν πολλοίς για συρραφή των εκδοχών του μύθου που συναντούμε στον Οιδίποδα τύραννο του Σοφοκλή και στις Φοίνισσες του Ευριπίδη. Για να ενισχυθεί το αίσθημα της αποστασιοποίησης από τα δρώμενα, ο πρόλογος δεν εκφωνείται από πρόσωπο του έργου, αλλά από μιαν απρόσωπη μαγνητοφωνημένη Φωνή (στην πρώτη παράσταση χρησιμοποιήθηκε ηχογράφηση με τη φωνή του ίδιου του Κοκτώ), η οποία, εξηγώντας προεξαγγελτικά τον τίτλο του έργου, επισημαίνει ότι ο οιδιπόδειος μύθος συνιστά παράδειγμα μιας «από τις τελειότερες μηχανές που κατασκεύασαν οι καταχθόνιοι θεοί για τον μαθηματικό εκμηδενισμό ενός θνητού». Στην πρώτη πράξη εμφανίζεται το φάντασμα του νεκρού βασιλιά Λαΐου στις επάλξεις της Θήβας και με κόπο προσπαθεί να αρθρώσει μια προειδοποίηση για την Ιοκάστη, τα γνωστά σε μας από τον μύθο φοβερά γεγονότα. Το άμεσο πρότυπο του Κοκτώ για τη σκηνή αυτή φαίνεται να είναι το Φάντασμα του πατέρα του Άμλετ από την ομώνυμη σαιξπηρική τραγωδία, το οποίο εμφανίζεται επίσης σε δυο φρουρούς πάνω στα τείχη και, στη συνέχεια, αποκαλύπτει στον γιο του τα πραγματικά αίτια του θανάτου του (Πράξη 1, σκηνές 1, 4 και 5). Στη δεύτερη πράξη του έργου, σε έναν ερημότοπο της Θήβας, ο Οιδίποδας φαινομενικά νικά τη Σφίγγα. Ακολουθεί η τρίτη πράξη με τους γάμους του Οιδίποδα και της Ιοκάστης και τέλος, η τέταρτη πράξη, με την τιμωρία, όπως στον Οιδίποδα τύραννο του Σοφοκλή, αλλά εμπλουτισμένη με θαυμάσιες επινοήσεις: όπως το να οδηγηθεί ο τυφλός Οιδίποδας όχι μόνο από τη μικρή Αντιγόνη, αλλά και το φάντασμα της Ιοκάστης που εξαγνισμένο τώρα πια με το θάνατο, ξαναγίνεται μητρικό. […] Ο Οιδίποδας και η Ιοκάστη ίσως να περίμεναν κάποια χάρη, όμως το απόλυτο θεϊκό δικαστήριο δεν έδειξε καμιά κατανόηση. Τι είναι όμως αυτοί οι θεοί που αποτελούν αυτό το απόλυτο δικαστήριο; Ο θεός είναι μια ιεραρχία χωρίς τέλος. Ο ποιητής στο έργο αυτό εκφράζει την πίστη του στο εξωτερικό πεπρωμένο. Το πεπρωμένο πάντα ακολουθεί τον δρόμο του και δεν είναι δυνατόν ο Οιδίποδας να το αποφύγει, αφού ο ίδιος το προκάλεσε. (Προσαρμοσμένο από τον πρόλογο της ελληνικής μετάφρασης).