Ψηφίδες για την ελληνική γλώσσα

Το ποίημα ανήκει στις Επαναλήψεις. Σειρά δεύτερη (1968), που γράφτηκαν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης πολιτικών κρατουμένων στο Παρθένι της Λέρου. Στις Επαναλήψεις το μυθολογικό ή ιστορικό προσωπείο θα λειτουργήσει τριπλά: για την καταγγελία του αντιπάλου, για την έκφραση της κρίσης, για την κριτική στους οικείους. Έτσι, οι Επαναλήψεις, παρ' όλη την παραβολική τους μορφή —μάλλον ακριβώς χάρη σ’ αυτήν—, αναφέρονται πιο συγκεκριμένα σε «πρόσωπα και γεγονότα». Στις Επαναλήψεις, λοιπόν, έχουμε τη μυθολογική κάλυψη, την παραβολή, αλλά και την παρουσία του ιστορικού τοπίου πιο έντονη από ποτέ (Προκοπάκη, 1981: 60). Το συγκεκριμένο ποίημα αναφέρεται στον Ασκληπιό. Ο Ασκληπιός ήταν ήρωας-θεραπευτής που έμαθε τη θεραπευτική τέχνη από τον κένταυρο Χείρωνα και έφερε πίσω στη ζωή τον Τυνδάρεω, τον Καπανέα, τον Λυκούργο, τον Ιππόλυτο, τον Ωρίωνα. Ο θάνατος του Ασκληπιού προήλθε είτε από τον Δία είτε από τον Πλούτωνα, κι αυτό γιατί διαταρασσόταν η κοσμική ισορροπία λόγω της παράτασης της ζωής των θνητών με τις διάφορες θεραπείες ή γιατί ο Πλούτωνας είδε τον πληθυσμό της χώρας κυριαρχίας του να μειώνεται. Τον θάνατό του εκδικήθηκε ο Απόλλωνας σκοτώνοντας τους Κύκλωπες, που είχαν ευεργετήσει τον Δία· με τη σειρά του ο Απόλλωνας τιμωρήθηκε από τον Δία για τον φόνο των αμέτοχων στον θάνατο του Ασκληπιού Κυκλώπων (Απολλόδωρος). Ύστερα από τον θάνατό του, ο Ασκληπιός μεταμορφώθηκε στον αστερισμό του Οφιούχου. Λατρευόταν σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, και στην Επίδαυρο οικοδομήθηκε ο γνωστός ναός του Ασκληπιού, όπου στεγαζόταν και το περίφημο χρυσελεφάντινο άγαλμά του, έργο του Πάριου Θρασυμήδη. Η μορφή του αγάλματος μας είναι γνωστή από την περιγραφή του περιηγητή Παυσανία, από νομίσματα της πόλης της Επιδαύρου και πιθανόν από δύο μαρμάρινα ανάγλυφα. Ο Θεός εικονιζόταν καθισμένος σε θρόνο με βακτηρία στο ένα χέρι και φίδι στο άλλο. Στο πλάι του καθόταν ένας σκύλος. Ο θρόνος ήταν διακοσμημένος με μυθολογικές παραστάσεις.