Ψηφίδες για την ελληνική γλώσσα

Το ποίημα «Επί ασπαλάθων…» είναι το τελευταίο ποίημα του Γιώργου Σεφέρη, καβαφικής κατασκευής και ουσίας, που πρωτοδημοσιεύτηκε, σε γαλλική μετάφραση του ίδιου, στην εφημερίδα Le Monde στις 27 Αυγούστου '71, και ελληνικά στις εφημερίδες ΤΟ ΒΗΜΑ και ΤΑ ΝΕΑ στις 23 Σεπτεμβρίου 1971, τρεις μέρες μετά τον θάνατό του, στην περίοδο της δικτατορίας. Αργότερα συμπεριελήφθη στη μεταθανάτια συλλογή Τετράδιο Γυμνασμάτων, Β΄, στην τρίτη ενότητα, με τον τίτλο «Τελευταία ποιήματα (1968-1971)». Το ποίημα βασίζεται σε μια περικοπή του Πλάτωνα (Πολιτεία 614 κ.ε.) που αναφέρεται στη μεταθανάτια τιμωρία των αδίκων και ιδιαίτερα του Αρδιαίου. Ο Αρδιαίος, τύραννος σε μια πόλη της Παμφυλίας, ανάμεσα σε άλλες ανόσιες πράξεις, είχε σκοτώσει τον πατέρα του και τον μεγαλύτερο αδερφό του. Γι' αυτό και η τιμωρία του, καθώς και άλλων τυράννων, στον άλλο κόσμο στάθηκε φοβερή. 'Οταν εξέτισαν την καθιερωμένη ποινή που επιβαλλόταν στους αδίκους και ετοιμάζονταν να βγουν στο φως, το στόμιο δεν τους δεχόταν, αλλά έβγαζε ένα μουγκρητό. «Την ίδια ώρα, άντρες άγριοι και όλο φωτιά που βρίσκονταν εκεί και ήξεραν τι σημαίνει αυτό το μουγγρητό, τον Αρδιαίο και μερικούς άλλους, αφού τους έδεσαν τα χέρια και τα πόδια και το κεφάλι, αφού τους έριξαν κάτω και τους έγδαραν, άρχισαν να τους σέρνουν έξω από το δρόμο και να τους ξεσκίζουν επάνω στ' ασπαλάθια και σε όλους όσοι περνούσαν από εκεί εξηγούσαν τις αιτίες που τα παθαίνουν αυτά και έλεγαν πως τους πηγαίνουν να τους ρίξουν στα Τάρταρα». (Πλ. Πολιτεία 616). Αντλώντας, επομένως την έμπνευσή του από έναν άλλο συγγραφέα, με αλληγορικό τρόπο, ο ποιητής εκθέτει την πραγματικότητα που τον απασχολεί, που δεν είναι άλλη από την πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα (Δημάκης, 1972: 1445). Με τη φρικτή τιμωρία του μυθικού τυράννου Αρδιαίου της Παμφυλίας εύχεται ο ποιητής και προβλέπει την ανάλογη τιμωρία των δικτατόρων της επταετίας.