Ψηφίδες για την ελληνική γλώσσα

Ο Βασίλης Μπουντούρης στο έργο του Η άλλη Μήδεια (1990) απομακρύνεται από την ευριπίδεια τραγωδία και, υιοθετώντας μια φεμινιστική προοπτική, αναπτύσσει μια εκδοχή του μύθου της Μήδειας σύμφωνα με την οποία τα παιδιά της Μήδειας δολοφονήθηκαν από τον Κρέοντα, επειδή η Μήδεια, ως κόρη του Αιήτη, διεκδίκησε δικαιωματικά τον θρόνο της Κορίνθου. Ο συγγραφέας, με το έργο αυτό, επιχειρεί να αποκαταστήσει τη φήμη της Μήδειας, να ανασύρει από τη «στάχτη της» τη «θαμμένη κάτω απ' την ανασφάλεια του αρσενικού» μορφή της, και μαζί να ανασύρει όλο το ιδεώδες της απολεσθείσας «μητριαρχίας» και τη «φυσική εν τέλει δικαιοσύνη (Διαμαντάκου-Αγάθου, 2011: 547). Σύμφωνα με τον Γιώργο Φρέρη (2007: 109-110), «εδώ τα παιδιά σκοτώνονται στο όνομα της εξουσίας, της πολιτικής και της ανδροκρατικής αντίληψης. Ο Κρέων φονεύει τα παιδιά της Μήδειας για να κυβερνήσει ανενόχλητος. Ταυτόχρονα, ενσαρκώνει τον άντρα-σύζυγο, τον άντρα-δυνάστη, που δεν αποδέχεται την κυριαρχία της γυναίκας και την καταρρίπτει. Γι' αυτό σφετερίζεται την εξουσία, λεηλατεί την περιουσία της αντιπάλου του και εξαφανίζει ό,τι δημιούργησε: τη ζωή, τα παιδιά της. Στο συγκεκριμένο έργο ο Κρέων δεν είναι μόνο ο εκφραστής που διεκδικεί την πολιτική εξουσία αλλά κι ο εκπρόσωπος που συντρίβει τη μητριαρχία […] Αντιμετωπίζοντας τον μύθο της Μήδειας σαν μια διαμάχη μητριαρχίας-πατριαρχίας, ο Βασίλης Μπουντούρης ασπάζεται κι αποδίδει στον Ευριπίδη —παρά τον θαυμασμό που έχει προς την ποιητική του δημιουργία και πρωτοτυπία— την ετικέτα του μισογύνη, γνώμη που πολλοί κριτικοί συμμερίστηκαν άλλωστε για την αντιμετώπιση των ηρωίδων στο σύνολο των τραγωδιών του. Όμως η Μήδεια, σύμβολο ήττας της μητριαρχίας, φαίνεται να ξαναπαίρνει την εκδίκησή της, γιατί αν το θηλυκό στοιχείο […] ηττήθηκε από τον άντρα, σαν γεγονός ξαναεπιστρέφει στο ασυνείδητό του με δύο μορφές: του ερωτικού ιδανικού και του καταστροφικού "μαγικού" στοιχείου, ιδιότητες που η Μήδεια ενσαρκώνει ως μάγισσα και ως ερωμένη».
Σύμφωνα με ένα μικρό σημείωμα του συγγραφέα: «Η άλλη Μήδεια δεν είναι διασκευή της Μήδειας του Ευριπίδη. Κρατάει το δικαίωμα ν' αφηγηθεί τον μύθο της Μήδειας όπως σώζονταν προτού ακόμα η λογική της πατριαρχίας τον διαστρεβλώσει, προτού τον θέσει εκτός των τειχών και τον ρίξει στη λησμονιά των αιώνων.
Και για να μην πολυλογούμε, η Μήδεια δεν υπήρξε ποτέ φόνισσα των παιδιών της. Μαζί με την Κλυταιμνήστρα, αποτελεί την τελευταία τεκμηριωμένη αναλαμπή της μητριαρχίας. Σκότωσε τον Κρέοντα και την κόρη του όχι για να εκδικηθεί τον Ιάσονα, αλλά για να πάρει τον θρόνο της Κορίνθου, που δικαιούνταν. Δεν πήρε εν τέλει τον θρόνο. Ή, καθώς άλλοι ισχυρίζονται, τον πήρε και τον παρέδωσε στον Σίσυφο. Η μητριαρχία και το σχήμα ιέρεια-βασίλισσα είχε περάσει στο παρελθόν τελεσίδικα.
Όμως η Μήδεια φόνισσα των παιδιών της δεν υπήρξε ποτέ. Τα ντοκουμέντα του Παυσανία στα Κορινθιακά του, καθώς και οι άλλες εκδοχές που διασώθηκαν, δεν αφήνουν περιθώρια αμφισβήτησης. Το γιατί ο Ευριπίδης παραλλάζει τον μύθο και τη βάζει να σκοτώνει τα παιδιά της, αυτό είν' ένα άλλο θέμα, που αφορά την ερμηνεία ολόκληρου του λόγου του Ευριπίδη.[…]
Η λογική της εξουσίας δεν είχε ποτέ αισθήματα. Η λογική της πατριαρχίας δεν δίστασε, όταν ακόμα η μητριαρχία ήταν νωπή στη μνήμη, ν' αλλοιώσει και να παραδώσει στις μελλούμενες γενεές πρόσωπα παραμορφωμένα. Τα πρότυπα, αφού δεν μπορούσαν να εξαφανιστούν, έπρεπε να διαστρεβλωθούν. […]
Παρ' όλ' αυτά, Η άλλη Μήδεια δεν γράφτηκε μόνο για ν' αποκαταστήσει την πρώτη μορφή του μύθου της Μήδειας, που ταξίδεψε απ' τη μακρινή Κολχίδα για να πάρει πίσω τον θρόνο του πατέρα της.
Γράφτηκε για ν' ανοίξει διάλογο με την ιστορία, διάλογο με την εποχή μας. Γράφτηκε για να καταθέσει αισθήματα περήφανων γυναικών, για να εκθέσει την εξουσιαστική λογική των αντρών, που είναι καταδικασμένη να συντριβεί στις συμπληγάδες της ίδιας της εξουσίας» (Μπουντούρης: 1990: 7-8).