Γραφικό

Πυξίς

Ψηφιακή Αρχαιοθήκη

Επιμ. Τριανταφυλλιά Γιάννου

«Αίας για παράδειγμα»

«Τα ποιήματα του Μύλλερ δεν είναι απλώς πολυάριθμοι κρίκοι της ελληνικής-μυλλερικής αλυσίδας. Είναι βασικά το αίσθημα του τραγικού που μέσω των Ελλήνων τραγικών ανακαλείται και αναθερμαίνεται στον μυλλερικό λόγο.
Ο Μύλλερ μεταχειρίζεται τους αρχαίους ελληνικούς μύθους σαν πρώτη ύλη στο υπό κατασκευήν κείμενο. Με τον μύθο παλεύει, τον επανεγγράφει ως ποιητικό υλικό. Οι μύθοι «μοντάρονται» για να σχολιάσουν σημερινές εμπειρίες, να συμπαρασταθούν στην ανθρώπινη μνήμη, να συνεισφέρουν στην αποκάλυψη της σύγχρονης κρίσης. Η παραπεμπτική αξιοποίησή τους επιτυγχάνεται ενώ αυτοί παρεισφρέουν στις ιστορίες όπου συγχρόνως συντελείται μια «μυθοποίηση» των σύγχρονων καταστάσεων, γεγονότων, βιωμάτων. […]
Όσο η εικόνα του μύθου με τις επιστρώσεις και την πυκνή ματιέρα της γίνεται πιο αδιαφανής, τόσο ο μύθος προβάλλει απρόσιτος, δύσβατος, αινιγματικός. Ο μύθος συνιστά έναν «τόπο» όπου η καταστροφή παίρνει το νόημα κοσμογονίας και όπου το Εγώ χάνεται μέσα στο Αυτός και το Εμείς. Η «αιώνια επιστροφή» του μυλλερικού βλέμματος στους ελληνικούς μύθους δεν σημαίνει μόνο ανάπλαση του αρχικού μυθολογικού σχήματος με γνώμονα τη σύγχρονη πραγματικότητα. Αντλώντας μοτίβα, θέματα, σκηνές και σπαράγματα από έργα διαφόρων ποιητών και εποχών, ο Μύλλερ επιβεβαιώνει τόσο μιαν ηλιγγιώδη εποπτεία του λογοτεχνικού πεδίου όσο και την ετοιμότητα των μύθων να αποτελέσουν δοχεία για συγκοινωνία του ενός ποιητικού λόγου με τον άλλο.» (Ελένη Βαροπούλου, από την εισαγωγή του βιβλίου)

«Στο «Αίας για παράδειγμα» ο Μύλλερ αυτοχαρακτηρίζεται δεινόσαυρος, ένας εκτός χρόνου επιζών. Μολονότι έχει παρέλθει η εποχή που η τραγωδία ήταν λογοτεχνικό είδος εν δράσει, διερωτάται αν μπορεί να συλλάβει τη σύγχρονη πραγματικότητα με όρους τραγικούς και να συντάξει την τραγωδία του καιρού του.
Το Αίας για παράδειγμα ήταν ένα πρωτόκολλο γραφής: ένας ποιητικός αυτοστοχασμός.» (Ελένη Βαροπούλου, από την εισαγωγή του βιβλίου)

Στο ποίημα αυτό ο Μύλλερ πραγματεύεται τον μύθο της Ευρώπης, ξεκινώντας απο τη σκηνή της απαγωγής της από τον ταύρο-Δία. Εφόσον όμως ο ποιητής επιτρέπει τη σφαγή του ταύρου-Δία, γράφει τη συνέχεια των μυθικών χαρακτήρων, για να δημιουργήσει μια δυνατή εικόνα για την κατάσταση της ηπείρου Ευρώπης. Με τον θάνατο του ταύρου που ονομάζεται Δίας τελειώνει η εποχή των μυθικών θεών, αλλά ταυτόχρονα χάνει η ήπειρος την ικανότητα αναπαραγωγής. Το αποτέλεσμα: με την απουσία των θεών, η Ευρώπη μένει πίσω στείρα.
(Ostheimer 2000).

Στοιχεία Έκδοσης:

  • Müller, Heiner. 2001. Δύστηνος άγγελος. Επιλογή από κείμενα για το θέατρο, ποιήματα και πεζά. Εισαγωγή, επιλογή, μετ. Ελένη Βαροπούλου. Αθήνα: Άγρα. Τίτλος πρωτοτύπου: «Ajax zum Beispiel» (1994).

Βιβλιογραφία-Δικτυογραφία:

  • Ostheimer, Michael. 2000. "Götter werden dich nicht mehr besuchen". Zum Europa-Mythos in Heiner Müllers Langgedicht 'Ajax zum Beispiel'. In: Heiner Müller: Probleme und Perspektiven: Bath-Symposion 1998. Eds. Ian Wallace, Dennis Tate & Gerd Labroisse. Amsterdam and New York, NY: Rodopi.