Γραφικό

Πυξίς

Ψηφιακή Αρχαιοθήκη

Επιμ. Τριανταφυλλιά Γιάννου

Τειρεσίας [1964-1971]

Γράφτηκε το χρονικό διάστημα 1964-1971 και πρωτοδημοσιεύτηκε στον συγκεντρωτικό Δ΄ τόμο Ποιημάτων (1938-1971), που κυκλοφόρησε στα 1975. Το 1983 εκδόθηκε και αυτοτελώς, με μικρές αλλαγές, από τις εκδόσεις Κέδρος. Χαρακτηριστικά του έργου είναι η διαχρονική υπόσταση των προσώπων, που αφηρωισμένα αποκτούν τη σημασία του συμβόλου, καθώς και η συναίρεση των τριών επιπέδων με τα οποία είναι «χτισμένος»: του μυθολογικού/ιστορικού υπόβαθρου, της προσωπικής μνήμης και των σύγχρονων κοινωνικών προβλημάτων (Προκοπάκη, 1980: 5-8). Στο έργο συμμετέχουν οκτώ γέροντες, οι εφτά μεταμορφώσεις του Τειρεσία, που είναι ο όγδοος γέροντας. Η μαντική τους ικανότητα συνίσταται στην απόκρυψη της αλήθειας μέσα στον αλληλοσφαγμό Ελλήνων με Έλληνες, χωρίς ο φταίχτης της αδελφοκτονίας να αποκαλύπτεται. Πρόκειται για μια ποιητική σύνθεση υπαρξιακής αναζήτησης. Μέσα από τις πολλαπλές μεταμορφώσεις του τυφλού και δίφυλου μάντη προβάλλονται διαφορετικές οπτικές για το μυστήριο της ζωής, για το άγνωστο της ύπαρξης, για τη γνώση του αναπότρεπτου τέλους, αλλά και της αιώνιας ανακύκλησης. Μέσα από το πρίσμα της ματαιότητας και του θανάτου, οι ανθρώπινες στιγμές —η γέννηση, ο έρωτας, η καθημερινότητα— προβάλλουν ως ένα τραγικό θαύμα.
Ο Τειρεσίας αποκλίνει από τον μονολογικό κανόνα των υπόλοιπων αρχαιόμυθων συνθέσεων της Τέταρτης διάστασης, καθώς η επώνυμη ταυτότητα του πρωταγωνιστή επιμερίζεται στις επτά μεταμορφώσεις της και μεταφέρεται στο παρόν, αναζητώντας την τέταρτη διάστασή της. Αυτό σημαίνει ότι αντί της μονοφωνίας των άλλων συνθέσεων στον Τειρεσία έχουμε πολυφωνία, ενώ το γνωστό σχήμα της Τέταρτης διάστασης «εκφορά-ακρόαση» εδώ καταργείται, καθώς ο λόγος επιστρέφει σ' αυτούς που τον εκφέρουν (Μαρωνίτης, 2013: 80-82). Οι οκτώ φωνές συμπλέκονται συνειρμικά, παράγοντας έναν λόγο, γνωμικό, αποφατικό, που ταιριάζει στους μάντεις.

Στοιχεία Έκδοσης:

  • Γιάννης Ρίτσος. [1975] 1992. Ποιήματα Δ΄ (1938-1971). 11η έκδ. Αθήνα: Κέδρος. [Αυτοτελής έκδοση με μικρές αλλαγές, 1983. Τειρεσίας. Αθήνα: Κέδρος.]

Βιβλιογραφία-Δικτυογραφία: