Ψηφίδες για την ελληνική γλώσσα

Το ποίημα ανήκει στις Επαναλήψεις. Σειρά τρίτη (1969). Στις Επαναλήψεις το μυθολογικό ή ιστορικό προσωπείο θα λειτουργήσει τριπλά: για την καταγγελία του αντιπάλου, για την έκφραση της κρίσης, για την κριτική στους οικείους. Έτσι, οι Επαναλήψεις, παρ' όλη την παραβολική τους μορφή —μάλλον ακριβώς χάρη σ’ αυτήν—, αναφέρονται πιο συγκεκριμένα σε «πρόσωπα και γεγονότα». Στις Επαναλήψεις, λοιπόν, έχουμε τη μυθολογική κάλυψη, την παραβολή, αλλά και την παρουσία του ιστορικού τοπίου πιο έντονη από ποτέ (Προκοπάκη, 1981: 60). Το συγκεκριμένο ποίημα αναφέρεται σε μύθους που σχετίζονται με τη θεά Άρτεμη, και συγκεκριμένα σε τιμωρίες που επέβαλε η θεά σε θνητούς. Ειδικότερα, η Καλλιστώ, η κόρη του Λυκάονα (και μία από τις συνοδούς της Άρτεμης στο κυνήγι), κόντεψε να χάσει τη ζωή της από τα βέλη της θεάς γιατί, αποπλανημένη από τον Δία, είχε χάσει την αγνότητά της και είχε μείνει έγκυος. Τον Αρκάδα Βουφάγο χτύπησε η Άρτεμη με τα βέλη της στο βουνό Φολόη επειδή τόλμησε πράξεις ανόσιες για τη θεά, είτε με τον ενοχλητικό έρωτά του είτε γιατί δεν τελούσε τη θυσία με τους κανόνες που είχαν κληροδοτηθεί. Τον Ακταίωνα τον σκότωσε επειδή την είδε να παίρνει το λουτρό της· άλλαξε τη μορφή του σε ελαφιού και τα πενήντα σκυλιά του που τον ακολουθούσαν στο κυνήγι τα έκανε να λυσσάξουν. Και αυτά τον κατασπάραξαν χωρίς να τον αναγνωρίσουν. Ο Ωρίων πέθανε στη Δήλο (γνωστή τότε ως Ορτυγία) από δάγκωμα σκορπιού που έστειλε η Άρτεμη, επειδή είχε φύγει από κοντά της εξαιτίας του έρωτά του με την Ηώ. Σύμφωνα με άλλες παραλλαγές, η Άρτεμη τον σκότωσε είτε γιατί ατίμασε μια άλλη ακόλουθό της, την Ώπιν, είτε γιατί την προκαλούσε σε αγώνες τοξοβολίας. Οι Αλωάδες, τα αδέλφια Ώτος και Εφιάλτης, πέθαναν εξαιτίας της αλαζονείας τους, καθώς περηφανεύονταν ότι θα μπορούσαν να φτάσουν μέχρι τον Όλυμπο και να πάρουν για γυναίκες τους ο μεν Ώτος την Ήρα, ο δε Εφιάλτης την Άρτεμη. Σύμφωνα με μια παραλλαγή του μύθου, τα δύο αδέλφια σκοτώθηκαν στη Νάξο μόνα τους με τα τόξα τους, καθώς η Άρτεμη σε κάποιο κυνήγι τους, για να τους εκδικηθεί για την ιταμή και αυθάδη καυχησιολογία τους να επιβουλευτούν την τιμή της, πήρε τη μορφή ελαφιού και πέρασε ανάμεσά τους, οπότε εκείνοι, προσπαθώντας να τη σκοτώσουν, εξοντώθηκαν μεταξύ τους. Σχετικά με τον θάνατο της Νιόβης, ο μύθος παραδίδει ότι, όταν κάποτε περηφανεύτηκε για την ευγονία και την ομορφιά των τέκνων της προσβάλλοντας τη Λητώ, αυτή αγανάκτησε και ζήτησε από τα παιδιά της να τιμωρήσουν την αλαζόνα αυτή θνητή. Έτσι, κατά τις παραδόσεις, οι δύο θεοί τόξευσαν με τα αλάθητα βέλη τους, η μεν Αρτεμη τις κόρες, ο δε Απόλλων τους γιους. Σχετικά με τον Άδωνη, σύμφωνα με παραλλαγή του μύθου του, η Άρτεμη, οργισμένη για άγνωστους σε μας λόγους, έστειλε εναντίον του κάπρο, που σε κυνήγι τραυμάτισε θανάσιμα τον ευνοούμενο δυο θεαινών, της Αφροδίτης και της Περσεφόνης.