Ψηφίδες για την ελληνική γλώσσα

Το ποίημα ανήκει στις Επαναλήψεις. Σειρά τρίτη (1969). Στις Επαναλήψεις το μυθολογικό ή ιστορικό προσωπείο θα λειτουργήσει τριπλά: για την καταγγελία του αντιπάλου, για την έκφραση της κρίσης, για την κριτική στους οικείους. Έτσι, οι Επαναλήψεις, παρ' όλη την παραβολική τους μορφή —μάλλον ακριβώς χάρη σ’ αυτήν—, αναφέρονται πιο συγκεκριμένα σε «πρόσωπα και γεγονότα». Στις Επαναλήψεις, λοιπόν, έχουμε τη μυθολογική κάλυψη, την παραβολή, αλλά και την παρουσία του ιστορικού τοπίου πιο έντονη από ποτέ (Προκοπάκη, 1981: 60). Το συγκεκριμένο ποίημα αναφέρεται στη μαντική τέχνη και συγκεκριμένα στην ίδρυση του μαντείου των Δελφών. Σύμφωνα με τον Ομηρικό ύμνο στον Πύθιο Απόλλωνα, ο Απόλλωνας παιδεύτηκε πολύ μέχρι να καταλήξει στους Δελφούς για να κτίσει το μαντείο του. Ξεκίνησε, λοιπόν, από τον Όλυμπο, κι αφού πέρασε από το Λέκτο και τα μέρη που κατοικούσαν οι Αινιάνες και οι Περραιβοί, φτάνει στην Ιωλκό. Από εκεί περνάει στην Εύβοια, στο ακρωτήριο Κηναίο, σταματάει στον κάμπο του Λήλαντα κι από τον Εύριπο περνάει και πάλι στη Στερεά. Αφήνοντας πίσω του το βουνό Μεσσάπιο, περνάει από τη Μυκαλησσό, την Τευμησσό και φτάνει στη Θήβα. Ούτε η Θήβα τον ικανοποιεί και κατευθύνεται στην Ογχηστό, διαβαίνει τον Κηφισό ποταμό, περνάει την Ωκαλέη, την Αλίαρτο και φτάνει στα νερά της Τελφούσας πηγής, κάτω από το ομώνυμο βουνό. Η νύμφη Τελφούσα τον πείθει να κατευθυνθεί προς την Κρίσα. Έτσι, αφήνοντας πίσω του τον Πανοπέα, την πολιτεία των άθεων Φλεγύων στην Κωπαΐδα, φτάνει στην Κρίσα. Στις πλαγιές του Παρνασσού θα βάλει τα θεμέλια του μαντείου. Ο Απόλλωνας συνειδητοποιεί ότι η νύμφη Τελφούσα τον είχε εξαπατήσει, αφού τον έστειλε σ' έναν βραχότοπο που δεν κατοικούνταν, γι' αυτό επιστρέφει στην πηγή, την παραχώνει με πέτρες και κτίζει δίπλα δικό του βωμό. Από τότε ονομάζεται Τελφούσιος. Στους Δελφούς τώρα, ο Απόλλωνας σκοτώνει με ένα βέλος του μια δράκαινα που έτρωγε ανθρώπους και ζώα. Το πρόβλημα που έπρεπε να αντιμετωπίσει ο Απόλλωνας, αφού έγινε κύριος του μαντείου, ήταν οι ιερείς. Σύμφωνα με τον Ομηρικό Ύμνο, στην περιοχή δεν υπήρχε ψυχή. Καθώς χάζευε από τις κορφές του Παρνασσού, είδε ένα καράβι που έπλεε στο Κρητικό πέλαγος. Τρέχει στο καράβι, μεταμορφώνεται σε δελφίνι και βρίσκεται ξαπλωμένος στο κατάστρωμα. Οι ναυτικοί τρομάζουν κι αφήνουν το καράβι να αρμενίζει μόνο του. Ο θεός τούς οδηγεί μέχρι το λιμάνι της Κρίσας. Εκεί μεταμορφώνεται σε άστρο που φεγγοβολάει στο φως της ημέρας και κατευθύνεται στο μαντείο. Οι γυναίκες και οι κόρες των Κρισαίων υψώνουν ιερή κραυγή. Ο Απόλλωνας μεταμορφώνεται και πάλι, σε νέο αυτή τη φορά, και πλησιάζει το καράβι με τους Κρήτες ναυτικούς. Τους παρουσιάζεται και τους δηλώνει πως θα γίνουν οι ιερείς του. Στη συνέχεια τούς οδηγεί στο μαντείο. Μπροστά προχωρούσε ο Απόλλωνας παίζοντας την κιθάρα του κι ακολουθούσαν οι Κρήτες χτυπώντας τα πόδια τους και τραγουδώντας τον παιάνα. Όταν έφτασαν στο μαντείο, ο θεός αντιμετωπίζει τα παράπονα των Κρητών που άφησαν την πολυάνθρωπη Κρήτη κι ήρθαν στην ερημιά με την υπόσχεση πως ο τόπος θα γεμίσει από ανθρώπους που θα έρχονται να του προσφέρουν θυσίες.