Ψηφίδες για την ελληνική γλώσσα

Το ποίημα ανήκει στις Επαναλήψεις. Σειρά δεύτερη (1968), που γράφτηκαν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης πολιτικών κρατουμένων στο Παρθένι της Λέρου. Στις Επαναλήψεις το μυθολογικό ή ιστορικό προσωπείο θα λειτουργήσει τριπλά: για την καταγγελία του αντιπάλου, για την έκφραση της κρίσης, για την κριτική στους οικείους. Έτσι, οι Επαναλήψεις, παρ' όλη την παραβολική τους μορφή —μάλλον ακριβώς χάρη σ’ αυτήν—, αναφέρονται πιο συγκεκριμένα σε «πρόσωπα και γεγονότα». Στις Επαναλήψεις, λοιπόν, έχουμε τη μυθολογική κάλυψη, την παραβολή, αλλά και την παρουσία του ιστορικού τοπίου πιο έντονη από ποτέ (Προκοπάκη, 1981: 60). Το συγκεκριμένο ποίημα αναφέρεται στον μύθο σύμφωνα με τον οποίο ο Ορέστης, μετά τον θάνατό του, ετάφη στην Τεγέα, όπου έδειχναν τον τάφο του και του απέδιδαν όλες τις τιμές. Τα οστά του όμως τα έκλεψε και τα μετέφερε στη Σπάρτη ο Λακεδαιμόνιος Λίχας, εκπληρώνοντας την προφητεία σύμφωνα με την οποία οι Σπαρτιάτες θα νικούσαν τους Τεγεάτες μόνο εάν τα οστά του Ορέστη μεταφέρονταν στη Σπάρτη. Με παραβολικό τρόπο ο Γ. Ρίτσος αναφέρεται στο τραγικό παρόν: οι τάφοι των προγόνων παραπέμπουν στους τάφους των αγωνιστών, των οποίων η μνήμη θα πρέπει να τιμάται και η υστεροφημία να προστατεύεται από τους εχθρούς. Όμως, σύμφωνα με τον ποιητή, «πώς θα μπορούσαμε ποτέ να ξέρουμε ποιοί ’ναι οι εχθροί μας ή πότε κι από πού θα εμφανιστούν;».