Ψηφίδες για την ελληνική γλώσσα

Το ποίημα ανήκει στις Επαναλήψεις. Σειρά πρώτη (1963–1965). Στις Επαναλήψεις το μυθολογικό ή ιστορικό προσωπείο θα λειτουργήσει τριπλά: για την καταγγελία του αντιπάλου, για την έκφραση της κρίσης, για την κριτική στους οικείους. Έτσι, οι Επαναλήψεις, παρ' όλη την παραβολική τους μορφή —μάλλον ακριβώς χάρη σ’ αυτήν—, αναφέρονται πιο συγκεκριμένα σε «πρόσωπα και γεγονότα». Στις Επαναλήψεις, λοιπόν, έχουμε τη μυθολογική κάλυψη, την παραβολή, αλλά και την παρουσία του ιστορικού τοπίου πιο έντονη από ποτέ (Προκοπάκη, 1981: 60). Ο Γ. Ρίτσος επέγραψε τα ποιήματά του αυτά Επαναλήψεις για να υποδείξει ότι επαναλαβάνει με δικό του τρόπο θέματα και μοτίβα των ομηρικών επών της Ιλιάδας και κυρίως της Οδύσσειας (Μαρωνίτης, 2013: 50). Το συγκεκριμένο ποίημα αναφέρεται σε ένα επεισόδιο της Οδύσσειας που προέρχεται από τη ραψωδία θ (Ὀδυσσέως σύστασις πρὸς Φαίακας), σύμφωνα με το οποίο ο Aλκίνοος παρουσίασε τον ξένο-Οδυσσέα στους Φαίακες, ζήτησε να ετοιμαστεί καράβι για τον νόστο του και τους κάλεσε για επίσημο γεύμα στα ανάκτορα προς τιμήν του. Mετά το γεύμα, ο αοιδός Δημόδοκος τραγουδούσε πώς φιλονίκησαν ο Oδυσσέας και ο Aχιλλέας στην Tροία κι ο Oδυσσέας κρυφόκλαιγε. Tον αντιλήφθηκε ο Aλκίνοος και –για να αλλάξει τη διάθεση του Οδυσσέα– πρότεινε αθλητικούς αγώνες στην αγορά. Ο Γ. Ρίτσος δίνει άλλες, «πρισματικές» εκδοχές του επεισοδίου, παραμορφώνοντας την ποιητική σκηνοθεσία του αρχαιοελληνικού προτύπου και ερμηνεύοντας με διαφορετικό τρόπο τους λόγους της συγκίνησης του Οδυσσέα.