Γραφικό

Πυξίς

Ψηφιακή Αρχαιοθήκη

Επιμ. Τριανταφυλλιά Γιάννου

«Στο παλάτι του Πρωτέα»

Το ποίημα ανήκει στην ποιητική συλλογή Δοκίμιν, που διαιρείται σε δώδεκα ενότητες προκειμένου ο ποιητής να εκφράσει την ύπαρξη ενός ολόκληρου Κόσμου, που περιλαμβάνει αναρίθμητες όψεις της εξωτερικής ιστορίας και της εσωτερικής ανθρωπογεωγραφίας. Το συγκεκριμένο ποίημα ανήκει στην πρώτη ενότητα της συλλογής, η οποία περιλαμβάνει τα ποιήματα «Παλινωδία», «Η Πηνελόπη αναγνωρίζει τον Οδυσσέα» και «Στο παλάτι του Πρωτέα». Σε αυτήν την ενότητα ο Κυριάκος Χαραλαμπίδης συνομιλεί με την αρχαιότητα και ιδιαίτερα με τον Όμηρο, τον Στησίχορο και τον Ευριπίδη. «Στο παλάτι του Πρωτέα» ο ποιητής διαλέγεται με την Ελένη του Ευριπίδη και με τη μυθολογική παράδοση που εισήγαγε ο λυρικός ποιητής Στησίχορος στο ποίημά του Παλινωδία, σύμφωνα με την οποία η Ελένη δεν πήγε ποτέ στην Τροία, αλλά οι θεοί την πήγαν στο παλάτι του Πρωτέα, όπου και τέθηκε υπό την προστασία του. Στη θέση της οι θεοί έπλασαν ένα είδωλο, που ο Πάρης απήγαγε νομίζοντας ότι είναι η Ελένη. Οι Έλληνες, λοιπόν, και οι Τρώες πολεμούσαν για δέκα χρόνια όχι για την πραγματική Ελένη αλλά για το είδωλό της. Το συγκεκριμένο ποίημα παραπέμπει στην προλογική σκηνή της Ελένης, όταν στο παλάτι του Πρωτέα καταφτάνει ο Τεύκρος, ο αδερφός του Αίαντα. Στη σκηνή αυτή η πραγματική Ελένη ζητάει πληροφορίες για τη μοίρα του ειδώλου της. Ο Τεύκρος την πληροφορεί ότι την Ελένη την έσυρε ο Μενέλαος από την κόμη, θεωρώντας την ένοχη. Όταν η πραγματική Ελένη υποβάλλει την ιδέα ότι ίσως το θέαμα αυτό ήταν θεόσταλτη πλάνη, ο Τεύκρος εκφράζει την ακλόνητη πεποίθησή του για όσα είδε, λέγοντας «αὐτός γὰρ ὄσσοις εἰδόμην· καὶ νοῦς ὁρᾷ», τονίζοντας δηλαδή ότι είδε την Ελένη µε τα ίδια του τα µάτια και ότι η λογική του επιβεβαιώνει την αλήθεια αυτών που είδε. Στο ποίημα του Κυριάκου Χαραλαμπίδη το νόημα των παραπάνω στίχων παραλλάσσεται. Ο Τεύκρος δηλώνει μάρτυρας της βίας που άσκησε ο Μενέλαος πάνω στην Ελένη, και όταν η Ελένη εκφράζει τις αμφιβολίες της για τη μαρτυρία του, παραλλάσσει τους ευριπιδικούς στίχους, δηλώνοντας πως είδε και άκουσε τα τεκταινόμενα με την επιφύλαξη «πως άλλα βλέπει ο νους κι ακούει».

Στοιχεία Έκδοσης:

  • Χαραλαμπίδης, Κυριάκος. 2000. Δοκίμιν. Αθήνα: Άγρα.