Ψηφίδες για την ελληνική γλώσσα

Ο Σινόπουλος χρησιμοποιεί τη μυθική μέθοδο με τον τρόπο του Γ. Σεφέρη, ανάγοντας την ιστορία σε μύθο όπου το προσωπικό βίωμα ανάγεται σε καθολικό βίωμα. Η ποιητική σκηνοθεσία τοποθετείται σε έναν μυθικό χώρο και χρόνο, όπου τα ίχνη της ιστορίας χάνονται ή μόλις φαίνονται. Η πιο χαρακτηριστική μυθική μορφή, που επανέρχεται στην ποίηση του Σινόπουλου είτε αυτούσια είτε μεταμφιεσμένη, είναι ο Ελπήνωρ. «Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά της προσέγγισης στον μύθο του Ελπήνορα […]», παρατηρεί ο Γ. Π. Σαββίδης, «είναι η βαθμιαία διεύρυνση της σκοπιάς του από ατομική σε συλλογική εμπειρία, έτσι ώστε ο δικός του Ελπήνωρ να μην αλλάζει μόνο όνομα, μορφή, φύλο και σκηνικό, αλλά να διαμελίζεται βακχικά και να μετουσιώνεται σε μια πολυάριθμη Νέκυια "αφανών"» (Σαββίδης, 1981: 31-32). Έτσι, σύμφωνα με τον Πλατανίτη (1989: 58), ο μυθικός Ελπήνορας, αλλάζοντας «όνομα, μορφή [και] φύλο, εμφανίζεται ως Ιάκωβος, Φίλιππος, Μπίλιας, Ελένη, Λεωνόρα, Σκίλα, Άλμα, Λάουρα, αλλά και Πάρνελ-Νάρκισσος κ.ά.» Το συγκεκριμένο ποίημα ανήκει στην πρώτη συλλογή του Σινόπουλου Μεταίχμιο και πρωτοδημοσιεύτηκε τον Αύγουστο του 1947. Το σύμβολο του Ελπήνορα απαντάται ρητά σε δύο ποιήματα αυτής της πρώτης συλλογής («Ελπήνωρ», «Νεκρόδειπνος για τον Ελπήνορα») και θα εμφανιστεί και στην αμέσως επόμενη συλλογή του, τα Άσματα του 1953, ακόμη και με τη μορφή αναγραμματισμού (Πάρνελ).
Στο ποίημα, ο μυθικός Ελπήνωρ, χαμένος σύντροφος του Οδυσσέα και πρώτο πρόσωπο που συναντά ο ομηρικός ήρωας στην κατάβασή του στον Άδη (τη γνωστή «Νέκυια»), παραπονιέται πως οι φίλοι του τον έχουν λησμονήσει και πως ακόμη περιμένει ένα μνημόσυνο ή ένα νεκρόδειπνο. Ζητά δακρυσμένος από τον επιφανή σύντροφό του να μην τον ξεχάσει και να φροντίσει για την ταφή του, όταν επανέλθει στον κόσμο των ζωντανών. Αιώνες αργότερα από τον Όμηρο, αλλά και αρκετά χρόνια μετά τον Έζρα Πάουντ, που πρώτος ανέστησε τον ομηρικό ήρωα στη σύγχρονη παγκόσμια λογοτεχνία με το πρώτο του «Canto» —το οποίο δημοσιεύτηκε το 1917 και μεταφράστηκε στα ελληνικά από τον Γιώργο Σεφέρη το 1939 στο περιοδικό Τα Νέα Γράμματα—, ο Τάκης Σινόπουλος, νωρίτερα από κάθε άλλον Νεοέλληνα ποιητή, επιλέγει τη χρησιμοποίηση του ίδιου μυθικού προσώπου για τις ανάγκες της δικής του «Νέκυιας». Στον Σινόπουλο όμως ο Ελπήνορας δεν είναι ένα απλό μυθικό πρόσωπο. Αντίθετα, η παρουσία του γίνεται αισθητή και αποκτά βαθύτερο νόημα κυρίως μέσα από τον συσχετισμό της με τα άλλα πρόσωπα που απαντώνται στο σινοπουλικό έργο, με τα οποία συνυπάρχει και συνδιαλέγεται. Στην πραγματικότητα, ο Ελπήνορας δεν είναι παρά μια αφορμή, ένα σημείο εκκίνησης, ένα πρόσωπο-τόπος στο οποίο διασταυρώνονται και διαθλώνται όλα τα άλλα πρόσωπα που συναντώνται στα ποιήματα του Σινόπουλου: ο Λουκάς, ο Ισαάκ, ο Μάρκελλος, ο Αλέξαντρος, ο Μπίλιας, αλλά και ο Ιάκωβος, ο Φίλιππος κ.ο.κ. Σε τελική ανάλυση, στην ποίηση του Σινόπουλου ο χαμένος στις απέραντες παράγραφους της ιστορίας Ελπήνορας γίνεται ένα σύμβολο κάτω από το οποίο συγκεντρώνονται όλοι οι νεκροί φίλοι και τα θύματα του πολέμου, οι αφανείς ήρωες της Ιστορίας, στους οποίους ο ποιητής δίνει βήμα, φωτίζοντας τα σκοτεινά πρόσωπά τους (Γαραντούδης, 2005: 4-9). Πίσω από τους επώνυμους νεκρούς σαλεύει ένας ολόκληρος λαός από ανώνυμους, που συνωθούνται στα κράσπεδα του ποιητικού χώρου για να αποκτήσουν ποιητικό πρόσωπο. Όλο το πλήθος των νεκρών βρίσκει το βασίλειό του σ' ένα προσκλητήριο που φιλοδοξεί να εξοφλήσει τις οφειλές του ποιητή και να τον απαλλάξει από την τυραννική τους παρουσία (Πλατανίτης, 1989: 58-59). Τα ποιήματά του θα μπορούσαν να θεωρηθούν ένα είδος μνημόσυνου για τους νεκρούς, με αποκορύφωμα το μεγάλο του ποίημα «Νεκρόδειπνος» (1972).