Ψηφίδες για την ελληνική γλώσσα

Στην ποιητική σύνθεση Όπως ο Ενδυμίων (1970) βασική μυθική μορφή και ποιητικός άξονας είναι ο Ενδυμίων. Το πρώτο ποίημα «Όπως ο Ενδυμίων», που δίνει και το όνομά του στην όλη συλλογή, βασίζεται στην αναλογία του μυθικού προσώπου του Ενδυμίωνα και του ποιητικού υποκειμένου. Η ταύτιση τελικά μυθικού προσώπου και ποιητικού υποκειμένου, που επισφραγίζεται με τη χρήση του α΄ ενικού προσώπου, δίνει τη δυνατότητα στον ποιητή να αναζητήσει την υπέρτατη αρχή όλων, το Ον. Ο Δ. Π. Παπαδίτσας υιοθετεί εκείνη την παραλλαγή του μύθου σύμφωνα με την οποία τον Ενδυμίωνα τον ερωτεύτηκε η Σελήνη, όταν τον είδε να βόσκει το κοπάδι του. Ύστερα από παράκλησή της, ο Δίας υποσχέθηκε στον Ενδυμίωνα να του πραγματοποιήσει μια ευχή. Ο Ενδυμίων τότε επέλεξε να κοιμηθεί έναν αιώνιο ύπνο με τα μάτια ανοιχτά, διατηρώντας για πάντα τη νεότητά του. Την τελευταία αυτή εκδοχή του μύθου υιοθετεί και ο Δ. Π. Παπαδίτσας, όπως γίνεται φανερό από τα δύο χωρία της αρχαίας ελληνικής γραμματείας που προτάσσονται στην αρχή του ποιήματος. Το πρώτο από αυτά είναι ένα σχόλιο του Απολλώνιου του Ρόδιου (Σχ. Απ. Ροδ. 4.57-58): «παρά Διός εἰληφότα δῶρον, αὐτόν [Ἐνδυμίωνα] ταμίαν εἶναι θανάτου,/ ὅτε θέλοι ὀλέσθαι», σύμφωνα με το οποίο ο Ενδυμίων έλαβε ως δώρο από τον Δία την ιδιότητα να είναι διαχειριστής του θανάτου του και το προνόμιο της επιλογής να πεθάνει όποτε θέλει. Το δεύτερο χωρίο προέρχεται από τη ραψωδία τ της Οδύσσειας (στ. 547): «οὐκ ὂναρ, ἂλλ΄ ὓπαρ ἐσθλόν (= όχι όνειρο αλλά ισχυρό όραμα)» και μας οδηγεί, από την αρχή του ποιήματος, στην υπόθεση πως ο ποιητής θα μιλήσει για μια δική του οραματική πραγματικότητα.
Η δυνατότητα του Ενδυμίωνα να είναι ταμίας θανάτου, να ορίζει δηλαδή τον θάνατό του από μόνος του, είναι το στοιχείο που γοήτευσε κυρίως τον Παπαδίτσα σε αυτόν το μύθο. Το ποιητικό υποκείμενο, δηλαδή, θα ήθελε να έχει το προνόμιο του Ενδυμίωνα, και γι' αυτόν τον λόγο «μεταμορφώνεται» σε Ενδυμίωνα και λειτουργεί όπως αυτός, με στόχο να έρθει σε επαφή με την αιωνιότητα και να βρει εκεί απαντήσεις στις αναζητήσεις του γύρω από το Ον. Επιπλέον, η κατάσταση της ύπνωσης στην οποία βρίσκεται ο μυθικός Ενδυμίων δίνει τη δυνατότητα στον ποιητή να προχωρήσει στα δικά του προσωπικά οράματα, τα οποία στη συνέχεια παρουσιάζονται μέσα από μια σειρά υπερρεαλιστικών εικόνων (Γιαννοπούλου, 2014: 20). Τον Ενδυμίωνα πλαισιώνουν και άλλες μυθικές μορφές, όπως η Εκάτη, ενώ εμφυτεύονται διάσπαρτα μυθολογικά στοιχεία. Στο έβδομο μέρος της σύνθεσης ο ποιητής πραγματεύεται το θέμα της φθοράς του ανθρώπινου σώματος. Ο ποιητής-Ενδυμίων εξυμνεί το ανθρώπινο σώμα και περιγράφει την ομορφιά του μέσα από εικόνες που σφύζουν από ζωή. Ο ποιητής, γνωρίζοντας καλά τη φθορά του ωραίου κορμιού και την αέναη αλλαγή που κυριαρχεί στη ζωή, εκμεταλλεύεται τη δύναμη που του προσφέρει ο συσχετισμός του με τον μυθικό Ενδυμίωνα προκειμένου να δείξει την περιφρόνησή του για τον θάνατο.