Ψηφίδες για την ελληνική γλώσσα

Ο συγκεκριμένος μονόλογος αποτελεί το ένα από τα τρία έργα (τα άλλα δύο είναι η Πάροδος Θηβών και Ο δείπνος) που παραστάθηκαν από τη Νέα Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου την περίοδο 1992–1993 κάτω από τον γενικό τίτλο Ο δείπνος. Όπως σημειώνει ο ίδιος ο Ιάκωβος Καμπανέλλης, «αφορμή [για τη συγγραφή του μονολόγου] ήταν το ότι κάθε φορά που έβλεπα παραστάσεις της Ορέστειας, της Ηλέκτρας ήμουνα πάντα με το μέρος της Κλυταιμνήστρας. Αυτήν κατανοούσα, αυτήν εδικαίωνα, την ένιωθα σαν τη μεγάλη αδικημένη, έγινε ένα απ' τα πιο αγαπημένα μου και κοντινά "θεατρικά" πρόσωπα. Η λατρεία που είχα για τους γονιούς μου, το πιστεύω μου για το πατρικό σπίτι, η ψυχροπολεμική εποχή στην οποία ζήσαμε, σίγουρα αιμοδότησαν με προσωπικά μου συναισθήματα αυτά που η Κλυταιμνήστρα νιώθει και προσπαθεί να γράψει στον Ορέστη […]» (Καμπανέλλης, 1993: 7). Η συγγραφή του έργου ολοκληρώθηκε το 1991 και η υπόθεσή του έχει ως εξής: η Κλυταιμνήστρα, μετά τη δολοφονία του Αγαμέμνονα, γράφει ένα γράμμα στον Ορέστη, στην προσπάθειά της να δικαιολογηθεί για τη δολοφονία του πατέρα του. Η Κλυταιµνήστρα πιστεύει πως θα δολοφονηθεί από την Ηλέκτρα και στο γράµµα της απευθύνεται προς τον Ορέστη, ελπίζοντας πως αυτός θα τη σώσει. Το δυνατότερο συναίσθηµα που διακατέχει την Κλυταιµνήστρα είναι η αγάπη της για όλους, καθώς µόνο και µόνο για να αγαπά θα ήθελε να συνεχίσει να ζει. Η Κλυταιµνήστρα ανακαλεί στη µνήµη της και καταγράφει στο γράµµα της όλη τη ζωή της, σαν ένα άτοµο που έχει επίγνωση του επικείµενου θανάτου του και «είναι πια πέρα από αυταπάτες, εγωπάθειες και µαταιότητες». Πρόκειται, επομένως, για έναν μονόλογο κατά τον οποίο ξεδιπλώνει τις ανησυχίες της, ζητάει δικαιοσύνη και αγάπη, ζητάει τα παιδιά της και τον αγαπημένο της. Με λίγα λόγια, αναζητά την εξιλέωση μέσα από ένα σπαραχτικό κείμενο στο οποίο υφαίνονται τέτοιες συναισθηματικές διακυμάνσεις, που με τη σειρά τους οδηγούν τη γυναικεία ψυχοσύνθεση στο κέντρο της θεατρικής αφήγησης.
Ο Ιάκωβος Καμπανέλλης στο έργο του «Γράμμα στον Ορέστη» καταπιάνεται με άνεση και διεισδυτικότητα με τον μύθο και την κατάρα των Ατρειδών και μέσα από τον αφόρητα πονεμένο μονόλογο της Κλυταιμνήστρας παρουσιάζει το δράμα της ζωής. Η Βασίλισσα είναι πολυδιάστατη. Έχει ρόλους πολλούς: της γυναίκας, της συζύγου, της μάνας, της ερωμένης, της απατημένης, της κακούργας και, τελικά, του θύματος.
Το «Γράμμα στον Ορέστη» συνδέει τον Ιάκωβο Καμπανέλλη με την παράδοση των συγγραφέων, από τον O' Neill και τον Giraudoux ώς τη Yourcenar και τον Ρίτσο, που θέλησαν να αποκαταστήσουν την Κλυταιμνήστρα, να της αποδώσουν δικαιοσύνη. Το κείμενό του, που το χαρακτηρίζει ένας διακριτικός φεμινιστικός τόνος, είναι γεμάτο τρυφερότητα και κατανόηση για την αηδιασμένη σύζυγο και την ερωτευμένη μοιχαλίδα· είναι το παλλόμενο κύκνειο άσμα μιας καταδικασμένης που ζητάει να σταματήσουν πια οι καταδίκες (Παπανδρέου, 1993: 23). Ο συγγραφέας αποκαθιστά το παρεξηγημένο θεατρικό πρόσωπο της Κλυταιμνήστρας δικαιολογώντας την πράξη της, χωρίς όμως να αναιρεί τη λύση των τραγικών, αφού τελικά θα πεθάνει από το χέρι του γιου της (Χασάπη, 2002: 853-854). Η Κλυταιμνήστρα του Καμπανέλλη είναι εντελώς διαφορετική από αυτήν τηςΗλέκτρας του Σοφοκλή και παρουσιάζεται στις διαστάσεις της ανθρωπιάς που της έδωσε ο Ευριπίδης στη δική του Ηλέκτρα.