Γραφικό

Πυξίς

Ψηφιακή Αρχαιοθήκη

Επιμ. Τριανταφυλλιά Γιάννου

Κούρος

Το έργο γράφτηκε στα 1949, αλλά πρωτοδημοσιεύτηκε σε συνέχειες στη Νέα Εστία το 1955. Ο πρωτότυπος τίτλος του είναι Θησέας και αντλεί την υπόθεσή του από τον Θησέα του Πλούταρχου. Είναι σε πεζό λόγο και χωρίζεται με αλφαβητική αρίθμηση σε τρία άνισα μέρη. Η υπόθεσή του αναφέρεται στον γνωστό μύθο του Θησέα, όταν αυτός επισκέπτεται τη μινωική Κρήτη για να ελευθερώσει την πατρίδα του από την καταβολή του αιματηρού φόρου. Στο έργο όμως παρατηρούμε την ανατροπή των μυθολογικών δεδομένων (Χασάπη-Χριστοδούλου, 2002: 1138). Πιο συγκεκριμένα, η Αριάδνη ομολογεί τον έρωτά της προς τον Θησέα, αυτός όμως αδιαφορεί γι' αυτήν. Ο βασιλιάς Μίνωας εμφανίζεται συμφιλιωμένος με την ιδέα της καταστροφής, αντιμετωπίζει φιλικά τον Θησέα και του δίνει την ευχή του για ένα αίσιο αποτέλεσμα. Ακολουθεί η μονομαχία Θησέα-Μινώταυρου και η νίκη του Θησέα. Στη συνέχεια, ο Θησέας δίνει το σύνθημα της αναχώρησης και αποκρούει για άλλη μια φορά την Αριάδνη, που τον παρακαλάει να φύγει μαζί του. Ο Μίνωας εμφανίζεται και πάλι, χωρίς τα διακριτικά της βασιλικής του εξουσίας, ονομάζει τον Θησέα «βασιλόπουλο της Κρήτης» και του ζητά να πάρει μαζί του την Αριάδνη. Ο Θησέας αρνείται, και τότε η Αριάδνη παρακινεί τον πατέρα της να σκοτώσει τον Θησέα. Όταν ο Μίνωας καλεί τους φρουρούς, γκρεμίζεται η πόρτα του Λαβύρινθου και εμφανίζεται ο Μινώταυρος με τη μορφή Κούρου. Ο Μίνωας τον αναγνωρίζει ως τον Λυτρωτή που λυτρώθηκε από τη μορφή του Ταύρου, αποχαιρετά την κόρη του και πεθαίνει, ενώ ο Θησέας φεύγει μαζί με τον Κούρο.
Πρόκειται για έργο αλληγορικό. Η μετατροπή του μυθικού τέρατος σε Κούρο παραπέμπει στα δύο άκρα που δομούν την ανθρώπινη προσωπικότητα, στα ζωώδη ένστικτα και στην πνευματική υπόσταση. Ο Μινώταυρος εκπροσωπεί τον αλλοτριωμένο άνθρωπο, που περιορίζει την υπόστασή του στην υλικότητα και τις εξωτερικές δεσμεύσεις. Ο Θησέας είναι ο «αρχετυπικός ήρωας-Ιδέα», που αγωνίζεται για την υπέρβαση των ακροτήτων, για τη μετατροπή του τέρατος σε κούρο, του άμορφου ενστίκτου σε πειθαρχημένο λόγο. Για να το πετύχει, πρέπει να περάσει μέσα από τον λαβύρινθο της γνωστικής διαδικασίας (Χασάπη-Χριστοδούλου, 2002: 1138). Το έργο μεταφράστηκε στα γαλλικά από τον ίδιο τον συγγραφέα, αλλά και από άλλους στα αγγλικά και τα σουηδικά. Μάλιστα, μεταδόθηκε και από το σουηδικό ραδιόφωνο. Παρουσιάστηκε στη σκηνή τέσσερις φορές, ενώ το 1971 «ανέβηκε» στη Νέα Υόρκη από τον θίασο Spencer Stage Company.

Στοιχεία Έκδοσης:

  • Καζαντζάκης, Νίκος. 1964. Θέατρο. Τόμ. Α΄: Τραγωδίες με αρχαία θέματα. «Προμηθέας Πυρφόρος», «Προμηθέας Δεσμώτης», «Προμηθέας Λυόμενος», «Κούρος», «Οδυσσέας», «Μέλισσα». 2η έκδ. Αθήνα: Ελ. Καζαντζάκη. [1η έκδ. 1955, Αθήνα: Δίφρος.]

Βιβλιογραφία-Δικτυογραφία:

  • Καζαντζάκης, Νίκος. 1964. Θέατρο. Τόμ. Α΄: Τραγωδίες με αρχαία θέματα. «Προμηθέας Πυρφόρος», «Προμηθέας Δεσμώτης», «Προμηθέας Λυόμενος», «Κούρος», «Οδυσσέας», «Μέλισσα». 2η έκδ. Αθήνα: Ελ. Καζαντζάκη. [1η έκδ. 1955, Αθήνα: Δίφρος.]
  • Μουσείο Νίκου Καζαντζάκη «Κούρος ή Θησέας».
  • Χασάπη-Χριστοδούλου, Ευσεβία. 2002. Η ελληνική μυθολογία στο νεοελληνικό δράμα. Από την εποχή του Κρητικού θεάτρου έως το τέλος του 20ού αιώνα. Τόμοι Α΄ & Β΄. Πρόλογος: Βάλτερ Πούχνερ. Θεσσαλονίκη: University Studio Press. 687-692, 1138.