Ψηφίδες για την ελληνική γλώσσα

Το έργο ανήκει στην έμμετρη τριλογία Προμηθέας, την οποία συναποτελούν τα έργα «Προμηθέας Πυρφόρος»,«Προμηθέας Δεσμώτης» και «Προμηθέας Λυόμενος». Συνολικά, το έργο αποτελείται από 4.800 περίπου ενδεκασύλλαβους στίχους. Η ιδέα ενός έργου με τον Προμηθέα πρωταγωνιστή βασάνιζε τον Νίκο Καζαντζάκη ήδη από το 1922. Τελικά, η συγγραφή της τριλογίας ξεκίνησε στα 1943, αλλά απασχόλησε ιδιαίτερα τον συγγραφέα. Μαρτυρούνται τρεις γραφές της, με την τρίτη να ολοκληρώνεται το 1948. Η τριλογία μεταφράστηκε στα γαλλικά από τον ίδιο τον συγγραφέα. Το έργο έχει φιλοσοφικές προεκτάσεις, ενώ παρατηρούνται σε αυτό σε σχέση με τον αρχαιοελληνικό μύθο διαφορές που οριοθετούν την ιδεολογική τοποθέτηση του Νίκου Καζαντζάκη (Χασάπη-Χριστοδούλου, 2002: 679). Ενώ στον Ησίοδο και τον Αισχύλο ο Προμηθέας είναι ο ευεργέτης των ανθρώπων που, μολονότι σέβεται τον Δία, παραβιάζει τις θεϊκές διαταγές για χάρη της ανθρωπότητας, στον Καζαντζάκη είναι ο αντάρτης που μάχεται εναντίον των θεών για να λυτρώσει το ανθρώπινο γένος από την υποταγή (Σταματίου, 1983: 213-214). Ο Προμηθέας είναι η έκφραση της ελεύθερης βούλησης του ανθρώπου και του αγωνιστικού πνεύματος, το σύμβολο της Άρνησης απέναντι σε κάθε είδους εξουσία. Στο έργο «Προμηθέας Λυόμενος», ο γερασμένος Προμηθέας ανακοινώνει ότι αναμένει την έλευση του «Λυτρωτή» γιου του. Στο κεφάλι του έχει ανθίσει ένα ακάνθινο στεφάνι, γεγονός που προκαλεί μεγάλη αναταραχή. Οι Ωκεανίδες τού φέρνουν μήνυμα συμφιλίωσης από τον Δία, αλλά ο Προμηθέας δηλώνει πως λυτρώθηκε μόνος του και ότι θα λυτρώσει και τον Δία. Στη σκηνή εμφανίζονται ο Σιληνός, ο Βάκχος, ένα πλήθος Γερόντων και ο Επιμηθέας. Τελικά, κάνει την εμφάνισή του και ο Ηρακλής ως «Λυτρωτής» γιος του Προμηθέα. Απελευθερώνει τον Προμηθέα, και η Αθηνά τον καλεί να ανέβει πάνω στον Όλυμπο. Ο Προμηθέας όμως τον αγκαλιάζει και χάνεται μέσα του, ζώντας ως πνεύμα στο σώμα του. Τελικά, ο Ηρακλής αποφασίζει να μείνει στη γη και να συνεχίσει το έργο του πατέρα του, βοηθώντας το ανθρώπινο γένος στον αγώνα του.