Ψηφίδες για την ελληνική γλώσσα

Η ιδιαίτερη θέση που κατέχουν το φως (βασικό στοιχείο στην ποίηση του Ελύτη) και η όραση (βασική αίσθηση στο έργο του) στη φιλοσοφία του Πλωτίνου είχε ως συνέπεια τις συχνές αναφορές του ποιητή στον νεοπλατωνικό φιλόσοφο (Ιακώβ, 2000: 64).
Το ποίημα παραπέμπει στο επεισόδιο της συνάντησης της Ναυσικάς με τον Οδυσσέα (Ιακώβ, 2000: 30), αλλά και στον Ηράκλειτο (παραλλαγή Ηράκλειτου τὰ δὲ πάντα οἰακίζει κεραυνός).
Επικρατεί έντονη η αίσθηση ότι ο παράδεισος έχει χαθεί, η Ατλαντίδα έχει βουλιάξει, γι' αυτό έχουμε επαναλαμβανόμενες αναφορές στους αρχαιολόγους και τα αρχαιολογικά ευρήματα που θυμίζουν τον κατεστραμμένο πολιτισμό της Σαντορίνης ( «ένα στήθος νέας γυναίκας είναι ήδη / άρθρο μελλοντικού συντάγματος») (Σταυροπούλου, 2000: 115).
Σύμφωνα με τον Δ .Ν. Μαρωνίτη (1982: 612), στη θέση της ιστορικής πραγματικότητας ο Οδυσσέας Ελύτης υπόσχεται μια άλλη πραγματικότητα, ποιητική, που ο πολιτισμός της εποχής είτε δεν ξέρει είτε δεν βλέπει. Ο ποιητής, ως γνώστης της πραγματικότητας αυτής, γεμάτος αισιοδοξία, αναποδογυρίζει τη σκάλα της ζωής όπως τη γνωρίζουμε: όχι πια ξύπνημα, ακμή, μαρασμός, αλλά μαρασμός, ακμή, ξύπνημα. Ουσιαστικά, ο ποιητής ευαγγελίζεται τον σωτήριο ρόλο της ποίησης, υπερασπιζόμενος την εγκόσμια τιμή της με μεταδραματική ηρεμία και σιγουριά (Μαρωνίτης, 1982: 619).
Ο έρωτας είτε ενσαρκώνεται σε διαφορετικές μορφές, είτε καθρεφτίζεται ως είδωλο της Ναυσικάς, είτε κυκλοφορεί και με άλλες χαρακτηριστικές μεταφορές, ως πολιτική μπροσούρα λ.χ. «ένα στήθος νέας γυναίκας είναι ήδη /άρθρο μελλοντικού συντάγματος». Ο έρωτας και τα σύνεργά του γίνονται στο αισιόδοξο σύμπαν του Ελύτη σύμβολα ή ακόμη και είδωλα (Μαρωνίτης, 1982: 616-617).