Το ποίημα γράφτηκε στα χρόνια της Κατοχής και δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά το 1947 στο περιοδικό «Ο Αγώνας μας» (τχ. 3, Μάης 1947). Εντάσσεται στην ενότητα «Ελληνικοί Ύμνοι, 1942–1944». Σύμφωνα με τον Λάμπρο Βαρελά, τη δεκαετία 1947–1957 παρατηρείται συστηματική ενασχόληση των ποιητών της εποχής με το θέμα της Ελένης, ορίζοντας μια ποιητική περίοδο που μπορεί να ονομαστεί «δεκαετία της Ελένης». Ο ποιητής παρουσιάζει την Ελένη ως πρότυπο απόλυτης ομορφιάς («μα εσύ 'σαι / κι ο ανθός κ' η ρίζα, είσαι ο ήλιος, είσαι ο αιθέρας, / είσαι όλα, Ελένη»). Αναφέρεται στη θεϊκή της καταγωγή και στον μύθο της Λήδας και του κύκνου Δία, ενώ παραπέμπει και στο επεισόδιο σύμφωνα με το οποίο, όταν ο Μενέλαος μετά τη λήξη του τρωικού πολέμου οδήγησε την Ελένη στα πλοία των Αχαιών, αυτοί άρχισαν να τη λιθοβολούν, αλλά σταμάτησαν τον λιθοβολισμό θαμπωμένοι από την ομορφιά της. Σε ένα δεύτερο επίπεδο, η Ελένη ταυτίζεται με την Ελλάδα, που προσπαθεί να επουλώσει τις πληγές της μετά από μια δεκαετία εμφύλιου σπαραγμού.
«Ελένη»
ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ, 20ός αι. / 1947
Στοιχεία Έκδοσης:
- Δικταίος, Άρης. 1974. Τα ποιήματα (1934-1965). Αθήνα: Δωδώνη.
Βιβλιογραφία-Δικτυογραφία:
- Βαρελάς, Λάμπρος. 2001. «Ο μύθος της ωραίας Ελένης στη νεοελληνική ποίηση: Από τον Παλαμά έως τον Ρίτσο». Στον τόμο Μνήμη Γ. Π. Σαββίδη. Θέματα νεοελληνικής φιλολογίας: Γραμματολογικά, εκδοτικά, κριτικά. Πρακτικά της Η΄ Επιστημονικής Συνάντησης (11–14 Μαρτίου 1997). Αθήνα: Ερμής. 333-343. Και στην ηλεκτρονική διεύθυνση ΠΥΛΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ, Νεότερη Ευρωπαϊκή Λογοτεχνία: Αλμπέρ Σαμαίν, "Ελένη" [Α 25].
ΨΗΦΙΔΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ, Νόστος. Ο Αρχαιοελληνικός Μύθος στην Παγκόσμια Λογοτεχνία
