Γραφικό

Πυξίς

Ψηφιακή Αρχαιοθήκη

Επιμ. Τριανταφυλλιά Γιάννου

«[Η Περσεφόνη με την καταχθόνια συνοδεία της …]»

Το απόσπασμα ανήκει στη συλλογή Νήματα της Παρθένου και γράφτηκε τη χρονική περίοδο 1987-1988. Πρόκειται για μια συλλογή ποιημάτων με όλα τα τυπικά χαρακτηριστικά της ποίησης του Τάκη Βαρβιτσιώτη, όπως λυρισμός, ερωτισμός, εικονισμός, επιγραμματισμός κ.λπ. Ο τίτλος Νήματα της Παρθένου έχει διφορούμενη σημασία. Υποδηλώνει στίχους πολύ σύντομους, συμπυκνωμένους, επιγραμματικούς, σαν ανεπαίσθητα θραύσματα, που μοιάζουν με τις γνωστές εκείνες ανεμοκλωστές, αλλιώς «κλωστές της Παναγιάς», όταν αιωρούνται στον ουρανό κάποιες όμορφες φθινοπωρινές ημέρες, ή με τις πτυχές μιας σκοτεινής δαντέλας που «συγκρατεί το άπειρο», σύμφωνα με τη ρήση του Stéphane Mallarmé που χρησιμοποιείται ως προμετωπίδα της ποιητικής αυτής συλλογής («Ce pli de sombre dentelle qui retient l'infini» ). Ο τίτλος, δηλαδή, της συλλογής παραπέμπει σε μια σκοτεινή γραφή, που ταυτίζεται με το άρρητο και τη σιωπή.
Στα Νήματα της Παρθένου, όπως και σε όλη την ποίηση του Βαρβιτσιώτη, η κεντρική συνιστώσα του ποιητικού λόγου είναι η ανεύρεση και η προβολή της ομορφιάς, αυτής της διάχυτης και διαρκώς μεταβαλλόμενης ουσίας του κόσμου. Η καταγωγή των ποιημάτων αυτών φτάνει μέχρι τον αρχαιοελληνικό λυρικό λόγο, στη χαρά της αιγαιοπελαγίτικης ερωτικής ποίησης και, οπωσδήποτε, στην κομψότητα και υψηλή πυκνότητα του αρχαιοελληνικού επιγράμματος. Ο έρωτας και ο θάνατος επιλέγονται για να εναγκαλισθούν από το ποίημα. Ο ποιητής εμβολιάζει τον ιστορικό χρόνο με την αιωνιότητα της ομορφιάς, ονομάζει με τον δικό του τρόπο τα πράγματα, χαρίζοντάς τους την εντός του ποιήματος αθανασία. Η ποίησή του αναγνωρίζεται ως πράξη επικύρωσης της ζωής, αφού δεν είναι δυνατή η ακύρωση του θανάτου. Χαρακτηριστικά, στο συγκεκριμένο ποίημα, η Περσεφόνη με την καταχθόνια συνοδεία της, στολίζοντας «την άνοιξη με αποτρόπαιους σκελετούς», συμβολίζει την ενότητα της ζωής με τον θάνατο και την αλληλένδετη σχέση τους. Η συλλογή κυκλοφόρησε σε δίγλωσση έκδοση, στη φημισμένη σειρά των εκδόσεων της Παγκόσμιας Οργάνωσης των Ποιητών Les Ducats (No 24, Euroditor, Luxembourg), με κείμενο ελληνικό και μετάφραση του διακεκριμένου ελληνιστή και καθηγητή στο Πανεπιστήμιο του Παλέρμο Vincenzo Rotolo. Στα 1997 δημοσιεύτηκε από τις εκδόσεις Κέδρος με εκτενή εισαγωγή του Vincenzo Rotolo και επίλογο του ποιητή και κριτικού Ηλία Κεφάλα.

Στοιχεία Έκδοσης:

  • Βαρβιτσιώτης, Τάκης. 1997. Νήματα της Παρθένου. Αθήνα: Κέδρος. Και στον συγκεντρωτικό τόμο: Τάκης Βαρβιτσιώτης. 2003. Ποιήματα (1941-2002). 2η έκδ. Αθήνα: Καστανιώτης.