Γραφικό

Πυξίς

Ψηφιακή Αρχαιοθήκη

Επιμ. Τριανταφυλλιά Γιάννου

«Μονόλογος της Ηλέκτρας»

Το ποίημα γράφτηκε το 1958 και συμπεριελήφθη στη συλλογή Οι Ατρείδες της φωτιάς και της σιωπής. Τον Σταύρο Βαβούρη απασχολεί ιδιαίτερα ο μύθος των Ατρειδών. Όπως επεξηγεί σε ένα σημείωμά του, «τα ποιήματα αυτά κλείνουν την προσπάθειά μου να διεισδύσω στο άγριο δράμα της οικογένειας Ατρείδη, που οι παράφορες κι άγριες μορφές της είναι περισσότερο ανεξιχνίαστες απ' όσο φαντάστηκαν όσοι ασχολήθηκαν μαζί τους». Έχουμε, λοιπόν, να κάνουμε με μια προσπάθεια του ποιητή να διεισδύσει στο τραγικό πεδίο των Ατρειδών, γνωρίζοντας εκ των προτέρων πως πρόκειται για ένα πεδίο ανεξιχνίαστο. Ιδιαίτερα τον ενδιαφέρουν οι γυναικείες μορφές της οικογένειας των Ατρειδών. Πιο συγκεκριμένα, ο ποιητής ανασκευάζει τα στερεότυπα που μας παραδίδονται από τον μύθο για αρχετυπικές γυναικείες μορφές, όπως η Ιφιγένεια, η Κλυταιμνήστρα, η Ηλέκτρα. Στο πλαίσιο αυτό, δίνει τον λόγο στις γυναίκες της οικογένειας των Ατρειδών, για να δώσουν μια νέα ερμηνεία στις πράξεις τους, προσεγγίζοντας τες με βάση το ιδεολογικό υπόβαθρο της σύγχρονης εποχής. Το πρόσωπο στο οποίο έχει αφιερώσει τα περισσότερα ποιήματα ο ποιητής είναι η Ηλέκτρα. Στο συγκεκριμένο ποίημα, η πριγκίπισσα–δούλη Ηλέκτρα παρουσιάζεται στο παλάτι των Ατρειδών να διατηρεί τη μνήμη του πατέρα της, έχοντας άσβεστο μίσος για τη συζυγοκτόνο Κλυταιμνήστρα και τον εραστή της Αίγισθο. Σύμφωνα με τον Brunel (1992: 156–157), «μεγαλώνει μέσα στην εξέγερση και φτάνει μάλιστα στο σημείο να αποκτήσει χαρακτηριστικά κολασμένης ηρωίδας». Στο συγκεκριμένο ποίημα, ουσιαστικά, η Ηλέκτρα διακηρύσσει το αυτεξούσιό της, καθώς ως κίνητρο της πράξης της δεν προβάλλει την αγάπη προς τον πατέρα ή τους ηθικούς νόμους αλλά την αμφισβήτηση. Η ιδέα ότι θα πάει κόντρα σε όλους και η επιθυμία της να μη συμβιβαστεί οδηγούν την Ηλέκτρα στις συγκεκριμένες επιλογές. Ο τρόπος αυτός ερμηνείας των πράξεων της μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η βαβουρική Ηλέκτρα ανασκευάζει την αρχετυπική μυθική μορφή της ηρωίδας αμφισβητώντας τα στερεότυπα της πατριαρχικά δομημένης κοινωνίας, που έθεταν στο επίκεντρο της δράσης της τον πατέρα της και όχι τον εαυτό της και τις επιθυμίες της. Γενικά, το πρόσωπο που μονολογεί εκφράζει τη δυνατότητα της επιρροής και τη δύναμη της επιβολής (Νάσιου, 2014: 830).

Στοιχεία Έκδοσης:

  • Βαβούρης, Σταύρος. 1998. Πού πήγε, ώς πού πήγε αυτό το ποίημα. Αθήνα: Ερμής.

Βιβλιογραφία-Δικτυογραφία:

  • Βαβούρης, Σταύρος. 1990. Οι Ατρείδες της φωτιάς και της σιωπής (1950-1988). Αθήνα: Διάττων.
  • Brunel, Pierre. 1992. Ο μύθος της Ηλέκτρας. Μετ. Κλαίρη Μιτσοτάκη. Αθήνα: Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.
  • Νάσιου, Δέσποινα. 2014. «Ηλέκτρα και Χρυσόθεμις, αντανακλάσεις του μύθου στη νεοελληνική ποίηση: Από τον Σεφέρη ώς τον Λαμπρέλλη». Πρακτικά 7ου συνεδρίου μεταπτυχιακών φοιτητών και υποψηφίων διδακτόρων του τμήματος Φιλολογίας (16-18 Μαΐου 2013). Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. 824-834.