Εκπομπή: «Η μηχανή του χρόνου»: Αφιέρωμα «Οι αρχαίοι ολυμπιακοί αγώνες»

Επίπεδο: Γ1 Δεξιότητα: Κατανόηση Προφορικού Λόγου
Πηγή: ΝΕΤ: http://www.ert.gr/webtv/net/item/6339-Oi-archaioi-Olympiakoi-Agwnes-(Meros-B%CE%84) (29/7/2012)
Ηθοποιοί: Χρίστος Βασιλόπουλος [XB], Χρήστος Ματζανάς [XM], Ολυμπία Βικάτου [OB], Μενέλαος Χρόνης [MX], Κωνσταντίνα Γογγάκη [ΚΓ], Ελένη Βλαχογιάννη [ΕΒ], Δημήτρης Κυριακόπουλος [ΔΚ], Θωμάς Γιαννάκης [ΘΓ], Ευάγγελος Φιλίππου [ΕΦ]

Κείμενο

[ΧΒ]: Κάθε τέσσερα χρόνια, το καλοκαίρι, τελούνταν οι ολυμπιακοί κάτω από το φως της θερινής πανσελήνου. Στην ακμή τους οι ολυμπιακοί αγώνες διαρκούσαν πέντε ημέρες. Ξεκινούσαν με την τελετή έναρξης, τον όρκο των αθλητών για το «ευ αγωνίζεσθαι», τις κληρώσεις και το διαγωνισμό των κηρύκων. Στη δεύτερη ημέρα διεξάγονταν τα αγωνίσματα των αθλητών. Παρακολουθήστε, λοιπόν, μαζί μας τις άγνωστες λεπτομέρειες για τα αγωνίσματα των αρχαίων, που χάριζαν δόξα αλλά και υλικές απολαβές στους νικητές. …
Τη δεύτερη ημέρα διεξάγονταν τα αγωνίσματα των αθλητών… Βρισκόμαστε στην κρυπτή στοά. Από πάνω υπήρχε μια καμάρα και οι διαγωνιζόμενοι έπρεπε να διασχίσουν αυτόν τον διάδρομο, μήκους 32 μέτρων, για να εισέλθουν μέσα στο στάδιο. …
[ΧΜ]: …Μάλιστα, εκατέρωθεν της κρυπτής στοάς υπήρχανε εδώλια, έδρανα, τα οποία, στα οποία κάθονταν οι αθλητές περιμένοντας τη τη σειρά τους. Εε, πολλές φορές σε διάφορα στάδια βρίσκουμε γκράφιτι από τους αθλητές, οι οποίοι βρίσκονταν σε αυτό το στάδιο της αναμονής, στα τοιχώματα της της στοάς, και εμ εε αυτό αποτελεί μία άμεση ιστορική μαρτυρία του τι ένιωθε ο αθλητής περιμένοντας εεε να μπει. …
[ΟΒ]: Δεξιά κι αριστερά της εισόδου τοποθετήθηκαν δύο αγάλματα, ένα της Νέμεσις και ένα της Τύχης, προκειμένου αυτές οι δύο θεότητες να συνοδεύουν τους αθλητές στον καλό και αγαθό αγώνα που καλούνταν να συμμετέχουν εδώ στην Ολυμπία.
[ΧΒ]: Η αγωνιστική ημέρα ξεκινούσε με τον διαγωνισμό των παίδων, που μπορούσαν να συμμετάσχουν, εάν είχαν συμπληρώσει το δωδέκατο έτος της ηλικίας τους.
[ΜΧ]: Για πρώτη φορά μπήκαν στον πρόγραμμα το αγωνιστικό το 632 π.Χ. με το αγώνισμα του σταδίου δρόμου και της πάλης. Αργότερα, ακολούθησαν και η πυγμαχία και το παγκράτιο…
[ΚΓ]: Ο Μαυρογένης από τη Μαγνησία κέρδισε την πρώτη του νίκη στο παγκράτιο. Από σεβασμό στην επιστολή που έστειλε ο γυμναστής του προς τη μητέρα του, η οποία τον είχε αναθρέψει μόνη της. Η επιστολή μέσα έγραφε: «Αν ακούσεις ότι ο γιος σου πέθανε, να το πιστέψεις. Αν ακούσεις ότι ο γιος σου νικήθηκε στην Ολυμπία, να μην το πιστέψεις».
[ΧΒ]: Αν και αρχικά οι αθλητές διαγωνίζονταν με ρούχα, στην πορεία των αγώνων οι ολυμπιακοί έγιναν γυμνικοί.
[ΧΜ]: Σύμφωνα με τον Παυσανία, συγκεκριμένα, ο πρώτος ολυμπιονίκης στο στάδιο, ο Ιώσηπος ο Μεγαρεύς το 720 πέταξε το ζώμα του προκειμένου να διευκολύνει τη νίκη του. Κι έκτοτε καθιερώθηκε.
[ΕΒ]: Οι βάρβαροι ας πούμε είχαν μια αποστροφή προς το γυμνό, όπως επίσης και οι ρωμαίοι, οι οποίοι παρόλο που αγάπησαν τον ελληνικό πολιτισμό, πραγματικά αποστρέφονταν το γυμνό σώμα, γι’ αυτό και δεν αγωνίζονταν ποτέ γυμνοί. Αντίθετα, οι αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν το γυμνό αθλητικό σώμα σύμβολο συμμετρίας αλλά και ψυχικής και σωματικής υγείας.
[ΧΒ]: Η τρίτη ημέρα ήταν πολύ εντυπωσιακή. Στον ιππόδρομο διεξάγονταν οι θρυλικές αρματοδρομίες και τα ιππικά αγωνίσματα. …
[ΔΚ]: Ήταν οκτώ φορές σε διαστάσεις μεγαλύτερος από το συγκεκριμένο στάδιο, που σώζεται και σήμερα, ήταν 1538 μέτρα.
[ΘΓ]: Το πιο ευαίσθητο και επικίνδυνο σημείο των αρμάτων και των ίππων ήταν η στροφή, η καμπή αυτή και λεγόταν «ταράξιππος», επειδή κατά την αντίληψή του εκεί ήταν ο θεός, ένας δαίμονας, ο οποίος τάρασσε τους ίππους κατά τις θρησκευτικές αντιλήψεις αυτών, εξ ου και η λέξη «ταράσσω ίππους», «ταράξιππος».
[ΧΒ]: Στις αρματοδρομίες οι ηνίοχοι έτρεχαν δώδεκα γύρους. Τα αγωνίσματα χωρίζονταν σε κατηγορίες ανάλογα με τον αριθμό και την ηλικία των αλόγων. Πολύ μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει ο μηχανισμός που χρησιμοποιούσαν για να αποφεύγονται οι συγκρούσεις και τα ατυχήματα κατά τη διάρκεια της εκκίνησης. Σε μία ιπποδρομία ο αναβάτης έπεσε κατά την εκκίνηση, αλλά το άλογό του, η αύρα, ήταν τόσο εκπαιδευμένο που συνέχισε μέχρι την τελική νίκη.
[ΘΓ]: Η αύρα επιτάχυνε την ταχύτητά της, κατά μία έννοια, και τερμάτισε πρώτη. Μετά τον τερματισμό, ο ίππος χωρίς αναβάτη φεύγει από το χώρο και κατευθύνεται προς τους ελλανοδίκες, για να την στέψουν νικήτρια.
[ΧΒ]: Το πένταθλο διεξαγόταν το απόγευμα. Οι υπεραθλητές του αγωνίσματος έπρεπε να αναμετρηθούν στο δρόμο, τον ακοντισμό, τη δισκοβολία, το άλμα εις μήκος και την πάλη.
[ΕΦ]: Τον πιο ιδανικό σωματότυπο τον είχανε οι… πενταθλητές που αγωνίζονταν και σε δρομικά και σε βαρέα αθλήματα, όπως τους αντίστοιχους σύγχρονους δεκαθλητές.
[ΘΓ]: Νικητής του πεντάθλου ήτανε εκείνος που έπαιρνε από τις πέντε νίκες τις τρεις πρώτες.
[ΧΒ]: Η κλήρωση έβγαζε τα ζευγάρια που ανταγωνίζονταν μεταξύ τους και στα πέντε αγωνίσματα. Πρώτο άθλημα ήταν το μήκος.
[ΔΚ]: Και το χαρακτηριστικό στο άλμα ήταν ότι υπήρχαν οι αλτήρες. Ήταν δύο βαράκια, τα οποία κρατούσαν στα χέρια τους οι αθλητές, οι άλτες, τα οποία ζύγιζαν από από 1600 γραμμάρια έως 4600 και τη στιγμή της πτήσης, του άλματος, τα πετούσαν λίγο πριν την προσγείωση πίσω, έτσι ώστε να πάρουν μεγαλύτερη ώθηση για να κάνουν καλύτερο άλμα.
[ΧΜ]: Η έκφραση «υπερέβη τα εσκαμμένα» σημαίνει- εε προέρχεται από τον αθλητικό στίβο και συγκεκριμένα από το αγώνισμα του άλματος, το οποίο έχει συγκεκριμένες διαστάσεις, γύρω στα δεκαέξι μέτρα. Όταν, λοιπόν, ο αθλητής κατόρθωνε και περνούσε τα δεκαέξι αυτά μέτρα, δηλαδή τον χώρο όπου ήτανε σκαμμένος και μαλακός εεε κι όπου αναμενόταν να προσεδαφιστεί κατά τη διάρκεια του άλματος, γεννήθηκε τότε η έκφραση αυτή «υπερέβη τα εσκαμμένα» και απόκτησε τη μεταφορική έννοια, την οποία γνωρίζουμε και σήμερα.