Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΟΜΗΡΟΣ

Ἰλιάς (10.148-10.217)


Ὣς φάθ᾽, ὁ δὲ κλισίηνδε κιὼν πολύμητις Ὀδυσσεὺς
ποικίλον ἀμφ᾽ ὤμοισι σάκος θέτο, βῆ δὲ μετ᾽ αὐτούς.
150 βὰν δ᾽ ἐπὶ Τυδεΐδην Διομήδεα· τὸν δ᾽ ἐκίχανον
ἐκτὸς ἀπὸ κλισίης σὺν τεύχεσιν· ἀμφὶ δ᾽ ἑταῖροι
εὗδον, ὑπὸ κρασὶν δ᾽ ἔχον ἀσπίδας· ἔγχεα δέ σφιν
ὄρθ᾽ ἐπὶ σαυρωτῆρος ἐλήλατο, τῆλε δὲ χαλκὸς
λάμφ᾽ ὥς τε στεροπὴ πατρὸς Διός· αὐτὰρ ὅ γ᾽ ἥρως
155 εὗδ᾽, ὑπὸ δ᾽ ἔστρωτο ῥινὸν βοὸς ἀγραύλοιο,
αὐτὰρ ὑπὸ κράτεσφι τάπης τετάνυστο φαεινός.
τὸν παρστὰς ἀνέγειρε Γερήνιος ἱππότα Νέστωρ,
λὰξ ποδὶ κινήσας, ὄτρυνέ τε νείκεσέ τ᾽ ἄντην·
«ἔγρεο, Τυδέος υἱέ· τί πάννυχον ὕπνον ἀωτεῖς;
160 οὐκ ἀΐεις ὡς Τρῶες ἐπὶ θρωσμῷ πεδίοιο
ἥαται ἄγχι νεῶν, ὀλίγος δ᾽ ἔτι χῶρος ἐρύκει;»
Ὣς φάθ᾽, ὁ δ᾽ ἐξ ὕπνοιο μάλα κραιπνῶς ἀνόρουσε,
καί μιν φωνήσας ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·
«σχέτλιός ἐσσι, γεραιέ· σὺ μὲν πόνου οὔ ποτε λήγεις.
165 οὔ νυ καὶ ἄλλοι ἔασι νεώτεροι υἷες Ἀχαιῶν,
οἵ κεν ἔπειτα ἕκαστον ἐγείρειαν βασιλήων
πάντῃ ἐποιχόμενοι; σὺ δ᾽ ἀμήχανός ἐσσι, γεραιέ.»
Τὸν δ᾽ αὖτε προσέειπε Γερήνιος ἱππότα Νέστωρ·
«ναὶ δὴ ταῦτά γε πάντα, φίλος, κατὰ μοῖραν ἔειπες.
170 εἰσὶν μέν μοι παῖδες ἀμύμονες, εἰσὶ δὲ λαοὶ
καὶ πολέες, τῶν κέν τις ἐποιχόμενος καλέσειεν·
ἀλλὰ μάλα μεγάλη χρειὼ βεβίηκεν Ἀχαιούς.
νῦν γὰρ δὴ πάντεσσιν ἐπὶ ξυροῦ ἵσταται ἀκμῆς
ἢ μάλα λυγρὸς ὄλεθρος Ἀχαιοῖς ἠὲ βιῶναι.
175 ἀλλ᾽ ἴθι νῦν Αἴαντα ταχὺν καὶ Φυλέος υἱὸν
ἄνστησον —σὺ γάρ ἐσσι νεώτερος— εἴ μ᾽ ἐλεαίρεις.»
Ὣς φάθ᾽, ὁ δ᾽ ἀμφ᾽ ὤμοισιν ἑέσσατο δέρμα λέοντος
αἴθωνος μεγάλοιο ποδηνεκές, εἵλετο δ᾽ ἔγχος.
βῆ δ᾽ ἰέναι, τοὺς δ᾽ ἔνθεν ἀναστήσας ἄγεν ἥρως.
180Οἱ δ᾽ ὅτε δὴ φυλάκεσσιν ἐν ἀγρομένοισιν ἔμιχθεν,
οὐδὲ μὲν εὕδοντας φυλάκων ἡγήτορας εὗρον,
ἀλλ᾽ ἐγρηγορτὶ σὺν τεύχεσιν ἥατο πάντες.
ὡς δὲ κύνες περὶ μῆλα δυσωρήσωνται ἐν αὐλῇ
θηρὸς ἀκούσαντες κρατερόφρονος, ὅς τε καθ᾽ ὕλην
185 ἔρχηται δι᾽ ὄρεσφι· πολὺς δ᾽ ὀρυμαγδὸς ἐπ᾽ αὐτῷ
ἀνδρῶν ἠδὲ κυνῶν, ἀπό τέ σφισιν ὕπνος ὄλωλεν·
ὣς τῶν νήδυμος ὕπνος ἀπὸ βλεφάροιιν ὀλώλει
νύκτα φυλασσομένοισι κακήν· πεδίονδε γὰρ αἰεὶ
τετράφαθ᾽, ὁππότ᾽ ἐπὶ Τρώων ἀΐοιεν ἰόντων.
190 τοὺς δ᾽ ὁ γέρων γήθησεν ἰδὼν θάρσυνέ τε μύθῳ
καί σφεας φωνήσας ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·
«οὕτω νῦν, φίλα τέκνα, φυλάσσετε· μηδέ τιν᾽ ὕπνος
αἱρείτω, μὴ χάρμα γενώμεθα δυσμενέεσσιν.»
Ὣς εἰπὼν τάφροιο διέσσυτο· τοὶ δ᾽ ἅμ᾽ ἕποντο
195 Ἀργείων βασιλῆες, ὅσοι κεκλήατο βουλήν.
τοῖς δ᾽ ἅμα Μηριόνης καὶ Νέστορος ἀγλαὸς υἱὸς
ἤϊσαν· αὐτοὶ γὰρ κάλεον συμμητιάασθαι.
τάφρον δ᾽ ἐκδιαβάντες ὀρυκτὴν ἑδριόωντο
ἐν καθαρῷ, ὅθι δὴ νεκύων διεφαίνετο χῶρος
200 πιπτόντων· ὅθεν αὖτις ἀπετράπετ᾽ ὄβριμος Ἕκτωρ
ὀλλὺς Ἀργείους, ὅτε δὴ περὶ νὺξ ἐκάλυψεν.
ἔνθα καθεζόμενοι ἔπε᾽ ἀλλήλοισι πίφαυσκον·
τοῖσι δὲ μύθων ἦρχε Γερήνιος ἱππότα Νέστωρ·
«ὦ φίλοι, οὐκ ἂν δή τις ἀνὴρ πεπίθοιθ᾽ ἑῷ αὐτοῦ
205 θυμῷ τολμήεντι μετὰ Τρῶας μεγαθύμους
ἐλθεῖν, εἴ τινά που δηΐων ἕλοι ἐσχατόωντα,
ἤ τινά που καὶ φῆμιν ἐνὶ Τρώεσσι πύθοιτο,
ἅσσα τε μητιόωσι μετὰ σφίσιν, ἢ μεμάασιν
αὖθι μένειν παρὰ νηυσὶν ἀπόπροθεν, ἦε πόλινδε
210 ἂψ ἀναχωρήσουσιν, ἐπεὶ δαμάσαντό γ᾽ Ἀχαιούς.
ταῦτά κε πάντα πύθοιτο, καὶ ἂψ εἰς ἡμέας ἔλθοι
ἀσκηθής· μέγα κέν οἱ ὑπουράνιον κλέος εἴη
πάντας ἐπ᾽ ἀνθρώπους, καί οἱ δόσις ἔσσεται ἐσθλή·
ὅσσοι γὰρ νήεσσιν ἐπικρατέουσιν ἄριστοι,
215 τῶν πάντων οἱ ἕκαστος ὄϊν δώσουσι μέλαιναν
θῆλυν ὑπόρρηνον· τῇ μὲν κτέρας οὐδὲν ὁμοῖον,
αἰεὶ δ᾽ ἐν δαίτῃσι καὶ εἰλαπίνῃσι παρέσται.»


Και τότ᾽ επήρε απ᾽ την σκηνήν την εύμορφήν του ασπίδα
ο Οδυσσεύς κι εκίνησε μ᾽ αυτούς· κι επήγαν πρώτα
150εις τον Τυδείδην κι εύρηκαν αυτόν με τ᾽ άρματά του
έξω στο πλάγι της σκηνής· και γύρω οι σύντροφοί του
κοιμόνταν με προσκέφαλα τες φωτεινές ασπίδες.
Κι είχαν ολόρθα στυλωτά στο χώμα τα κοντάρια,
και πέρα οι λόγχες έλαμπαν ως η αστραπή του Δία.
155Επάνω εις δέρμα ταύρινον ο ήρως εκοιμόνταν
κι έκλινε επάνω εις τάπητα λαμπρόν την κεφαλήν του.
Τον σίμωσε κι εσήκωσεν ο Νέστωρ με το πόδι
κινώντας τον και φανερά τον έλεγξε και του ᾽πε:
«Σήκ᾽, ω Τυδείδη· ολονυκτίς τον ύπνον θ᾽ απανθίζεις;
160Οι Τρώες, ξεύρεις, κάθονται στον όχθον του πεδίου
και από τα πλοία διάστημα μικρό τους διαχωρίζει».
Είπε· και κείνος γρήγορα πετάχθηκε απ᾽ τον ύπνον,
σ᾽ αυτόν εστράφη κι έλεγεν: «Είσαι σκληρός, ω γέρε·
από τον κόπον συ ποτέ δεν παύεις· μη δεν ήσαν
165άλλοι νεότεροι Αχαιοί, που ολόγυρα ημπορούσαν
να υπάγουν απ᾽ τους βασιλείς καθέναν να ξυπνήσουν;
Αλλ᾽ είσαι ακαταδάμαστος τωόντι, γέροντά μου».
Και ο Νέστωρ είπε προς αυτόν: «Τα λόγια σου, παιδί μου,
ευρίσκω ορθά και φρόνιμα· κι εγώ τέκνα γενναία
170έχω, και πλήθος άλλο ανδρών υπάρχει, και από τόσους
κάποιος θα επήγαινεν ευθύς τους αρχηγούς να φέρει·
αλλά δεινή στενοχωρεί τους Αχαιούς ανάγκη·
ότι από τρίχα κρέμεται στην ώραν που μιλούμε
όλ᾽ οι Αχαιοί ν᾽ αφανισθούν ή νά ᾽βρουν σωτηρίαν.
175Αλλά τον ταχύν Αίαντα και τον Φυλεΐδην άμε
να φέρεις ως νεότερος, και αν με λυπείσαι, ως είπες».
Και ο ήρως λεοντοτόμαρο πυρρό, μακρύ στους ώμους
έριξε, το κοντάρι του επήρε και πηγαίνει,
και όθ᾽ εκοιμόνταν σήκωσε τους δύο πολεμάρχους
180και όταν συναπαντήθηκαν στον λόχον των φυλάκων,
δεν εύρηκαν τους αρχηγούς εκείνων να κοιμώνται,
αλλά να κάθοντ᾽ άγρυπνοι με τ᾽ άρματά τους όλοι.
Κι ως σκύλοι οπού κακονυκτούν μέσα εις αυλήν προβάτων,
ως άκουσαν το ατρόμητο θεριό να κατεβαίνει
185από τον λόγγον· χλαλοήν τότε δι᾽ αυτό σηκώνουν
άνδρες και σκύλοι και απ᾽ αυτούς εχάθη ο γλυκύς ύπνος·
όμοια κ εκείνοι ακοίμητοι την νύκτ᾽, αδημονούσαν
φυλάγοντας, κι εστρέφοντο στην άντικρυ πεδιάδα
μήπως ακούσουν κάπουθε να ορμήσουν ξάφνου οι Τρώες.
190Άμα τους είδ᾽ εχάρηκεν ο γέρος και τους είπε
να τους θαρρύνει: «Αγαπητά παιδιά μου, να φρουρείτε,
καθώς σας βλέπω ακούραστοι· μην από σας κανέναν
τον πάρει ο ύπνος και χαρούν κατόπιν οι εχθροί μας».
Και διάβηκε τον χάντακα· και οι βασιλείς κατόπι
195κείνοι που στο συμβούλιον καλούντο να καθίσουν·
και ο Νεστορίδης ο λαμπρός και ο Μυριόνης ήλθαν,
ότι τους επροσκάλεσαν να βουλευθούν μαζί τους.
Και απ᾽ τον σκαμμένον χάντακα εις μέρος εκαθίσαν,
όπου δεν ήσαν λείψανα τον τόπον να σκεπάζουν,
200κει που του Έκτορος η ορμή να σφάζει τους Αργείους
σταμάτησε, όταν έφθασε να τους χωρίσ᾽ η νύκτα·
κει καθισμένοι να ομιλούν αρχίζαν μεταξύ των·
και ο Νέστωρ πρωτομίλησε σ᾽ αυτούς: «Ω αγαπητοί μου,
ποιος από σας θα εθάρρευε στην τόλμην της ψυχής του
205να υπάγει μέσα εις τον στρατόν των ανδρειωμένων Τρώων,
ίσως κανένα των εχθρών εις κάποιαν άκρην πιάσει
πλανώμενον ή στον λαόν κάποιαν να μάθει φήμην,
τι μεταξύ των σκέπτονται, ή εδώ πέρα να μείνουν
πλησίον στα καράβια μας, ή, αφού τώρα ενικήσαν
210τους Αχαιούς, στην πόλιν τους οπίσω θα γυρίσουν;
Αυτά να μάθει και άβλαβος εκείθε να γυρίσει·
κάτω από τ᾽ άστρα τ᾽ ουρανού θα έβγει τ᾽ άκουσμά του
στους θνητούς όλους, και λαμπρό δώρο θα λάβει ακόμη.
Ότι από τα καράβια μας οι πολεμάρχοι πρώτοι
215μαύρην αρνάδα με τ᾽ αρνιά που τρέφει θα του δώσει
καθένας και παρόμοιος μ᾽ αυτήν δεν είναι πλούτος.
Και εις όλα τα συμπόσια θέσιν θα λάβει εκείνος».