Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΞΕΝΟΦΩΝ

Ἑλληνικά (6.5.33-6.5.48)

[6.5.33] Ἀκούοντες δὲ ταῦτα οἱ Ἀθηναῖοι ἐν φροντίδι ἦσαν ὅτι χρὴ ποιεῖν περὶ Λακεδαιμονίων, καὶ ἐκκλησίαν ἐποίησαν κατὰ δόγμα βουλῆς. ἔτυχον δὲ παρόντες πρέσβεις Λακεδαιμονίων τε καὶ τῶν ἔτι ὑπολοίπων συμμάχων αὐτοῖς. ὅθεν δὴ οἱ Λακεδαιμόνιοι Ἄρακος καὶ Ὤκυλλος καὶ Φάραξ καὶ Ἐτυμοκλῆς καὶ Ὀλονθεὺς σχεδὸν πάντες παραπλήσια ἔλεγον. ἀνεμίμνῃσκόν τε γὰρ τοὺς Ἀθηναίους ὡς ἀεί ποτε ἀλλήλοις ἐν τοῖς μεγίστοις καιροῖς παρίσταντο ἐπ᾽ ἀγαθοῖς· αὐτοί τε γὰρ ἔφασαν τοὺς τυράννους συνεκβαλεῖν Ἀθήνηθεν, καὶ Ἀθηναίους, ὅτε αὐτοὶ ἐπολιορκοῦντο ὑπὸ Μεσσηνίων, προθύμως βοηθεῖν. [6.5.34] ἔλεγον δὲ καὶ ὅσ᾽ ἀγαθὰ εἴη, ὅτε κοινῶς ἀμφότεροι ἔπραττον, ὑπομιμνῄσκοντες μὲν ὡς τὸν βάρβαρον κοινῇ ἀπεμαχέσαντο, ἀναμιμνῄσκοντες δὲ ὡς Ἀθηναῖοί τε ὑπὸ τῶν Ἑλλήνων ᾑρέθησαν ἡγεμόνες τοῦ ναυτικοῦ καὶ τῶν κοινῶν χρημάτων φύλακες, τῶν Λακεδαιμονίων ταῦτα συμβουλομένων, αὐτοί τε κατὰ γῆν ὁμολογουμένως ὑφ᾽ ἁπάντων τῶν Ἑλλήνων ἡγεμόνες προκριθείησαν, συμβουλομένων αὖ ταῦτα τῶν Ἀθηναίων. [6.5.35] εἷς δὲ αὐτῶν καὶ ὧδέ πως εἶπεν· Ἐὰν δὲ ὑμεῖς καὶ ἡμεῖς, ὦ ἄνδρες, ὁμονοήσωμεν, νῦν ἐλπὶς τὸ πάλαι λεγόμενον δεκατευθῆναι Θηβαίους. οἱ μέντοι Ἀθηναῖοι οὐ πάνυ ἐδέξαντο, ἀλλὰ θροῦς τις τοιοῦτος διῆλθεν ὡς νῦν ταῦτα λέγοιεν, ὅτε δὲ εὖ ἔπραττον, ἐπέκειντο ἡμῖν. μέγιστον δὲ τῶν λεχθέντων παρὰ Λακεδαιμονίων ἐδόκει εἶναι ὅτι ἡνίκα κατεπολέμησαν αὐτούς, Θηβαίων βουλομένων ἀναστάτους ποιῆσαι τὰς Ἀθήνας, σφεῖς ἐμποδὼν γένοιντο. [6.5.36] ὁ δὲ πλεῖστος ἦν λόγος ὡς κατὰ τοὺς ὅρκους βοηθεῖν δέοι· οὐ γὰρ ἀδικησάντων σφῶν ἐπιστρατεύοιεν οἱ Ἀρκάδες καὶ οἱ μετ᾽ αὐτῶν τοῖς Λακεδαιμονίοις, ἀλλὰ βοηθησάντων τοῖς Τεγεάταις, ὅτι οἱ Μαντινεῖς παρὰ τοὺς ὅρκους ἐπεστράτευσαν αὐτοῖς. διέθει οὖν καὶ κατὰ τούτους τοὺς λόγους θόρυβος ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ· οἱ μὲν γὰρ δικαίως τοὺς Μαντινέας ἔφασαν βοηθῆσαι τοῖς περὶ Πρόξενον ἀποθανοῦσιν ὑπὸ τῶν περὶ τὸν Στάσιππον, οἱ δὲ ἀδικεῖν, ὅτι ὅπλα ἐπήνεγκαν Τεγεάταις.
[6.5.37] Τούτων δὲ διοριζομένων ὑπ᾽ αὐτῆς τῆς ἐκκλησίας, ἀνέστη Κλειτέλης Κορίνθιος καὶ εἶπε τάδε· Ἀλλὰ ταῦτα μέν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, ἴσως ἀντιλέγεται, τίνες ἦσαν οἱ ἄρξαντες ἀδικεῖν· ἡμῶν δέ, ἐπεὶ εἰρήνη ἐγένετο, ἔχει τις κατηγορῆσαι ἢ ὡς ἐπὶ πόλιν τινὰ ἐστρατεύσαμεν ἢ ὡς χρήματά τινων ἐλάβομεν ἢ ὡς γῆν ἀλλοτρίαν ἐδῃώσαμεν; ἀλλ᾽ ὅμως οἱ Θηβαῖοι εἰς τὴν χώραν ἡμῶν ἐλθόντες καὶ δένδρα ἐκκεκόφασι καὶ οἰκίας κατακεκαύκασι καὶ χρήματα καὶ πρόβατα διηρπάκασι. πῶς οὖν, ἐὰν μὴ βοηθῆτε οὕτω περιφανῶς ἡμῖν ἀδικουμένοις, οὐ παρὰ τοὺς ὅρκους ποιήσετε; καὶ ταῦτα ὧν αὐτοὶ ἐπεμελήθητε ὅρκων ὅπως πᾶσιν ὑμῖν πάντες ἡμεῖς ὀμόσαιμεν; ἐνταῦθα μέντοι οἱ Ἀθηναῖοι ἐπεθορύβησαν ὡς ὀρθῶς τε καὶ δίκαια εἰρηκότος τοῦ Κλειτέλους. [6.5.38] ἐπὶ δὲ τούτῳ ἀνέστη Προκλῆς Φλειάσιος καὶ εἶπεν· Ὅτι μέν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, εἰ ἐκποδὼν γένοιντο Λακεδαιμόνιοι, ἐπὶ πρώτους ἂν ὑμᾶς στρατεύσαιεν οἱ Θηβαῖοι, πᾶσιν οἶμαι τοῦτο δῆλον εἶναι· τῶν γὰρ ἄλλων μόνους ἂν ὑμᾶς οἴονται ἐμποδὼν γενέσθαι τοῦ ἄρξαι αὐτοὺς τῶν Ἑλλήνων. [6.5.39] εἰ δ᾽ οὕτως ἔχει, ἐγὼ μὲν οὐδὲν μᾶλλον Λακεδαιμονίοις ἂν ὑμᾶς ἡγοῦμαι στρατεύσαντας βοηθῆσαι ἢ καὶ ὑμῖν αὐτοῖς. τὸ γὰρ δυσμενεῖς ὄντας ὑμῖν Θηβαίους καὶ ὁμόρους οἰκοῦντας ἡγεμόνας γενέσθαι τῶν Ἑλλήνων πολὺ οἶμαι χαλεπώτερον ἂν ὑμῖν φανῆναι ἢ ὁπότε πόρρω τοὺς ἀντιπάλους εἴχετε. συμφορώτερόν γε μεντἂν ὑμῖν αὐτοῖς βοηθήσαιτε ἐν ᾧ ἔτι εἰσὶν οἳ συμμαχοῖεν ἂν ἢ εἰ ἀπολομένων αὐτῶν μόνοι ἀναγκάζοισθε διαμάχεσθαι πρὸς τοὺς Θηβαίους. [6.5.40] εἰ δέ τινες φοβοῦνται μὴ ἐὰν νῦν ἀναφύγωσιν οἱ Λακεδαιμόνιοι, ἔτι ποτὲ πράγματα παρέχωσιν ὑμῖν, ἐνθυμήθητε ὅτι οὐχ οὓς ἂν εὖ ἀλλ᾽ οὓς ἂν κακῶς τις ποιῇ φοβεῖσθαι δεῖ μή ποτε μέγα δυνασθῶσιν. ἐνθυμεῖσθαι δὲ καὶ τάδε χρή, ὅτι κτᾶσθαι μέν τι ἀγαθὸν καὶ ἰδιώταις καὶ πόλεσι προσήκει, ὅταν ἐρρωμενέστατοι ὦσιν, ἵνα ἔχωσιν, ἐάν ποτ᾽ ἀδύνατοι γένωνται, ἐπικουρίαν τῶν προπεπονημένων. [6.5.41] ὑμῖν δὲ νῦν ἐκ θεῶν τινος καιρὸς παραγεγένηται, ἐὰν δεομένοις βοηθήσητε Λακεδαιμονίοις, κτήσασθαι τούτους εἰς τὸν ἅπαντα χρόνον φίλους ἀπροφασίστους. καὶ γὰρ δὴ οὐκ ἐπ᾽ ὀλίγων μοι δοκοῦσι μαρτύρων νῦν ἂν εὖ παθεῖν ὑφ᾽ ὑμῶν· ἀλλ᾽ εἴσονται μὲν ταῦτα θεοὶ οἱ πάντα ὁρῶντες καὶ νῦν καὶ εἰς ἀεί, συνεπίστανται δὲ τὰ γιγνόμενα οἵ τε σύμμαχοι καὶ οἱ πολέμιοι, πρὸς δὲ τούτοις καὶ ἅπαντες Ἕλληνές τε καὶ βάρβαροι· [6.5.42] οὐδενὶ γὰρ τούτων ἀμελές. ὥστε εἰ κακοὶ φανείησαν περὶ ὑμᾶς, τίς ἄν ποτε ἔτι πρόθυμος εἰς αὐτοὺς γένοιτο; ἐλπίζειν δὲ χρὴ ὡς ἄνδρας ἀγαθοὺς μᾶλλον ἢ κακοὺς αὐτοὺς γενήσεσθαι· εἰ γάρ τινες ἄλλοι, καὶ οὗτοι δοκοῦσι διατετελεκέναι ἐπαίνου μὲν ὀρεγόμενοι, αἰσχρῶν δὲ ἔργων ἀπεχόμενοι. [6.5.43] πρὸς δὲ τούτοις ἐνθυμήθητε καὶ τάδε. εἴ ποτε πάλιν ἔλθοι τῇ Ἑλλάδι κίνδυνος ὑπὸ βαρβάρων, τίσιν ἂν μᾶλλον πιστεύσαιτε ἢ Λακεδαιμονίοις; τίνας δὲ ἂν παραστάτας ἥδιον τούτων ποιήσαισθε, ὧν γε καὶ οἱ ταχθέντες ἐν Θερμοπύλαις ἅπαντες εἵλοντο μαχόμενοι ἀποθανεῖν μᾶλλον ἢ ζῶντες ἐπεισφρέσθαι τὸν βάρβαρον τῇ Ἑλλάδι; πῶς οὖν οὐ δίκαιον ὧν τε ἕνεκα ἐγένοντο ἄνδρες ἀγαθοὶ μεθ᾽ ὑμῶν καὶ ὧν ἐλπὶς καὶ αὖθις γενέσθαι πᾶσαν προθυμίαν εἰς αὐτοὺς καὶ ὑμᾶς καὶ ἡμᾶς παρέχεσθαι; [6.5.44] ἄξιον δὲ καὶ τῶν παρόντων συμμάχων αὐτοῖς ἕνεκα προθυμίαν ἐνδείξασθαι. εὖ γὰρ ἴστε ὅτι οἵπερ τούτοις πιστοὶ διαμένουσιν ἐν ταῖς συμφοραῖς, οὗτοι καὶ ὑμῖν αἰσχύνοιντ᾽ ἂν μὴ ἀποδιδόντες χάριτας. εἰ δὲ μικραὶ δοκοῦμεν πόλεις εἶναι αἱ τοῦ κινδύνου μετέχειν αὐτοῖς ἐθέλουσαι, ἐνθυμήθητε ὅτι ἐὰν ἡ ὑμετέρα πόλις προσγένηται, οὐκέτι μικραὶ πόλεις ἐσόμεθα αἱ βοηθοῦ σαι αὐτοῖς. [6.5.45] ἐγὼ δέ, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, πρόσθεν μὲν ἀκούων ἐζήλουν τήνδε τὴν πόλιν ὅτι πάντας καὶ τοὺς ἀδικουμένους καὶ τοὺς φοβουμένους ἐνθάδε καταφεύγοντας ἐπικουρίας ἤκουον τυγχάνειν· νῦν δ᾽ οὐκέτ᾽ ἀκούω, ἀλλ᾽ αὐτὸς ἤδη παρὼν ὁρῶ Λακεδαιμονίους τε τοὺς ὀνομαστοτάτους καὶ μετ᾽ αὐτῶν τοὺς πιστοτάτους φίλους αὐτῶν πρὸς ὑμᾶς τε ἥκοντας καὶ δεομένους αὖ ὑμῶν ἐπικουρῆσαι. [6.5.46] ὁρῶ δὲ καὶ Θηβαίους, οἳ τότε οὐκ ἔπεισαν Λακεδαιμονίους ἐξανδραποδίσασθαι ὑμᾶς, νῦν δεομένους ὑμῶν [μὴ] περιιδεῖν ἀπολομένους τοὺς σώσαντας ὑμᾶς. τῶν μὲν οὖν ὑμετέρων προγόνων καλὸν λέγεται, ὅτε τοὺς Ἀργείων τελευτήσαντας ἐπὶ τῇ Καδμείᾳ οὐκ εἴασαν ἀτάφους γενέσθαι· ὑμῖν δὲ πολὺ κάλλιον ἂν γένοιτο, εἰ τοὺς ἔτι ζῶντας Λακεδαιμονίων μήτε ὑβρισθῆναι μήτε ἀπολέσθαι ἐάσαιτε. [6.5.47] καλοῦ γε μὴν κἀκείνου ὄντος, ὅτε σχόντες τὴν Εὐρυσθέως ὕβριν διεσώσατε τοὺς Ἡρακλέους παῖδας, πῶς οὐ καὶ ἐκείνου τόδε κάλλιον, εἰ μὴ μόνον τοὺς ἀρχηγέτας, ἀλλὰ καὶ ὅλην τὴν πόλιν περισώσαιτε; πάντων δὲ κάλλιστον, εἰ ψήφῳ ἀκινδύνῳ σωσάντων ὑμᾶς τότε τῶν Λακεδαιμονίων, νῦν ὑμεῖς σὺν ὅπλοις τε καὶ διὰ κινδύνων ἐπικουρήσετε αὐτοῖς. [6.5.48] ὁπότε δὲ καὶ ἡμεῖς ἀγαλλόμεθα οἱ συναγορεύοντες βοηθῆσαι ἀνδράσιν ἀγαθοῖς, ἦ που ὑμῖν γε τοῖς ἔργῳ δυναμένοις βοηθῆσαι γενναῖα ἂν ταῦτα φανείη, εἰ πολλάκις καὶ φίλοι καὶ πολέμιοι γενόμενοι Λακεδαιμονίοις μὴ ὧν ἐβλάβητε μᾶλλον ἢ ὧν εὖ ἐπάθετε μνησθείητε καὶ χάριν ἀποδοίητε αὐτοῖς μὴ ὑπὲρ ὑμῶν αὐτῶν μόνον, ἀλλὰ καὶ ὑπὲρ πάσης τῆς Ἑλλάδος, ὅτι ἄνδρες ἀγαθοὶ ὑπὲρ αὐτῆς ἐγένοντο.

[369 π.Χ.]
[6.5.33] Σαν τ᾽ άκουσαν αυτά οι Αθηναίοι, αντιμετώπισαν πρόβλημα: τί έπρεπε να κάνουν σχετικά με τους Λακεδαιμονίους; Η Βουλή αποφάσισε να συγκαλέσει τη Συνέλευση. Καθώς έτυχε να βρίσκονται εκεί πρέσβεις των Λακεδαιμονίων κι όσων συμμάχων τούς έμεναν ακόμα, μίλησαν οι Λακεδαιμόνιοι Άρακος, Ώκυλλος, Φάραξ, Ετυμοκλής και Ολονθεύς, όλοι τους με τα ίδια σχεδόν λόγια: θύμισαν στους Αθηναίους ότι οι δυο πόλεις είχαν πάντα παρασταθεί η μια στην άλλη στις κρίσιμες περιστάσεις, όταν ήταν για καλό σκοπό. Οι Λακεδαιμόνιοι, είπαν, είχαν βοηθήσει στην απομάκρυνση των τυράννων από την Αθήνα, κι όταν πάλι οι ίδιοι πολιορκούνταν από τους Μεσσηνίους, οι Αθηναίοι είχαν έρθει πρόθυμα να τους βοηθήσουν. [6.5.34] Ανέφεραν κι όλα τα καλά που είχαν προκύψει από τη συνεργασία τους: θύμιζαν ότι μαζί απέκρουσαν τους βαρβάρους· θύμισαν κι ότι οι Λακεδαιμόνιοι βρέθηκαν σύμφωνοι όταν οι Αθηναίοι είχαν εκλεγεί από τους Έλληνες αρχηγοί του ναυτικού και φύλακες του κοινού τους ταμείου, κι ότι οι Αθηναίοι με τη σειρά τους βρέθηκαν σύμφωνοι όταν όλοι οι Έλληνες ομόφωνα είχαν ορίσει τους Λακεδαιμονίους αρχηγούς στη στεριά. [6.5.35] Ένας μάλιστα από τους πρέσβεις είπε και κάτι τέτοιο: «Αν εσείς κι εμείς μονοιάσουμε, Αθηναίοι, θα υπάρξει επιτέλους ελπίδα να επιβάλουμε στους Θηβαίους τον φόρο της δεκάτης που συζητιέται από παλιά».
Ωστόσο οι Αθηναίοι τα υποδέχτηκαν αυτά μάλλον ψυχρά, κι ακούστηκε ένας ψίθυρος περίπου τέτοιος, ότι «τώρα τα λένε τούτα, όταν όμως βρίσκονταν στις δόξες τους μας πολεμούσαν». Απ᾽ όσα είπαν οι Λακεδαιμόνιοι, τη μεγαλύτερη εντύπωση έκανε το επιχείρημα ότι τον καιρό που είχαν νικήσει την Αθήνα και οι Θηβαίοι ήθελαν να την αφανίσουν, εκείνοι τους εμπόδισαν. [6.5.36] Περισσότερο τόνιζαν, μολοντούτο, την υποχρέωση των Αθηναίων να τους βοηθήσουν, σύμφωνα με τη συνθήκη, μια και οι Αρκάδες και οι σύμμαχοί τους τούς επιτέθηκαν χωρίς εκείνοι να ᾽χουν κάνει καμιά παρανομία, μόνο και μόνο επειδή είχαν βοηθήσει τους Τεγεάτες, όταν οι Μαντινείς εξεστράτευσαν εναντίον τους, παραβιάζοντας τη συνθήκη. Πάνω σ᾽ αυτά τα λόγια έγινε θόρυβος στη Συνέλευση: άλλοι υποστήριζαν ότι ήταν νόμιμο να πάρουν οι Μαντινείς το μέρος των οπαδών του Προξένου που είχαν σκοτώσει οι οπαδοί του Στασίππου, άλλοι πάλι ότι ήταν παράνομη η ένοπλη επέμβασή τους στην Τεγέα.
[6.5.37] Ενώ η Συνέλευση προσπαθούσε να ξεκαθαρίσει η ίδια αυτό το ζήτημα, σηκώθηκε ο Κορίνθιος Κλειτέλης και είπε πάνω κάτω τα εξής: «Αυτό το ζήτημα, Αθηναίοι —το ποιός παρανόμησε πρώτος— ίσως να επιδέχεται αμφισβήτηση. Εμάς όμως, από τότε που έγινε ειρήνη, μπορεί κανείς να μας κατηγορήσει ότι κινήσαμε να χτυπήσουμε καμιά πόλη ή ότι αρπάξαμε περιουσίες αλλωνών ή ότι καταστρέψαμε ξένο έδαφος; Νά όμως που οι Θηβαίοι ήρθαν στον τόπο μας και κόψαν δέντρα, κατέκαψαν σπίτια, αρπάξαν περιουσίες και κοπάδια. Πώς λοιπόν να μην αποτελεί παραβίαση της συνθήκης αν δεν μας βοηθήσετε, την ώρα μάλιστα που μας γίνεται τέτοια ολοφάνερη αδικία; Και μάλιστα όταν πρόκειται για τη συνθήκη που εσείς οι ίδιοι μας βάλατε να ορκιστούμε ότι θα τηρήσουμε όλοι εμείς απέναντι σ᾽ όλους εσάς;» Στο σημείο αυτό οι Αθηναίοι φώναξαν ότι δίκιο έχει και καλά τα λέει ο Κλειτέλης.
[6.5.38] Ύστερα από τούτον σηκώθηκε ο Φλειάσιος Προκλής και είπε:
«Είναι ολοφάνερο, υποθέτω, Αθηναίοι, ότι αν βγουν από τη μέση οι Λακεδαιμόνιοι, οι πρώτοι που θα χτυπήσουν οι Θηβαίοι είστε σεις — γιατί απ᾽ όλους τους άλλους μόνο εσάς βλέπουν σαν ενδεχόμενο εμπόδιο στην πανελλήνια ηγεμονία τους. [6.5.39] Εφόσον λοιπόν έτσι είναι τα πράγματα, αναλαμβάνοντας εκστρατεία θα εξυπηρετήσετε τα δικά σας συμφέροντα εξίσου, όσο και τους Λακεδαιμονίους — γιατί αν αποκτήσουν την ηγεμονία οι Θηβαίοι, που σας εχθρεύονται και που τους έχετε στα σύνορά σας, μου φαίνεται πως θα βρεθείτε σε πολύ πιο δύσκολη θέση παρά όταν είχατε αντιπάλους μακρινούς. Και καλύτερα θα εξυπηρετήσετε βέβαια τα συμφέροντά σας τώρα που υπάρχουν ακόμα πόλεις έτοιμες να συμμαχήσουν μαζί σας, παρά αν αυτές καταστραφούν κι αναγκαστείτε ν᾽ αγωνιστείτε μονάχοι εναντίον των Θηβαίων.
[6.5.40] »Ίσως να φοβούνται μερικοί από σας ότι αν γλιτώσουν τώρα οι Λακεδαιμόνιοι, κάποτε θα σας δημιουργήσουν ξανά προβλήματα. Σκεφτείτε ωστόσο ότι εκείνοι που πρέπει να φοβόμαστε, μην τυχόν αποκτήσουν ποτέ μεγάλη δύναμη, είναι εκείνοι που αδικούμε κι όχι εκείνοι που ευεργετούμε. Πρέπει να ᾽χετε υπόψη σας και τούτο, ότι και στους ιδιώτες και στις πόλεις ταιριάζει ν᾽ αποταμιεύουν κάτι χρήσιμο τον καιρό που βρίσκονται στην κορυφή της δύναμής τους, ώστε αν ποτέ βρεθούν σε κατάσταση αδυναμίας να ᾽χουν στήριγμα τους αλλοτινούς τους κόπους. [6.5.41] Τώρα λοιπόν κάποιος θεός σάς προσφέρει την ευκαιρία, δίνοντας βοήθεια στους Λακεδαιμονίους την ώρα που την έχουν ανάγκη, να εξασφαλίσετε ότι ποτέ πια δεν θα ᾽χουν πρόφαση για να σας αρνηθούν την φιλία τους — γιατί θα υπήρχαν πολλοί μάρτυρες, πιστεύω, της ευεργεσίας που θα τους κάνατε: θα την ξέρουν οι θεοί, που όλα τα βλέπουν — και τώρα και πάντα· παρακολουθούν τα γεγονότα συνάμα και οι σύμμαχοι και οι εχθροί, αλλά και ολόκληρος ο κόσμος —Έλληνες και βάρβαροι— επειδή κανέναν τους δεν αφήνουν αδιάφορο. [6.5.42] Αν λοιπόν σας φέρονταν άσχημα, ποιός θα δεχόταν πια ποτέ να πάει με το μέρος τους; Όμως βάσιμη είναι η ελπίδα ότι θα σας φερθούν καλά κι όχι άσχημα, γιατί αν υπήρξε ποτέ λαός που να φημιζόταν ότι αποζητούσε τον έπαινο κι απέφευγε τις ευτελείς πράξεις, ήταν οι Λακεδαιμόνιοι.
[6.5.43] »Εκτός απ᾽ αυτά, σκεφτείτε και τούτο: αν ποτέ κινδυνέψει ξανά η Ελλάδα από τους βαρβάρους, σε ποιούς μπορείτε να ᾽χετε περισσότερη εμπιστοσύνη από τους Λακεδαιμονίους; Και ποιούς θα σας είναι πιο ευχάριστο να ᾽χετε στο πλευρό σας από τούτους, που είναι γνωστό πως όσοι δικοί τους τάχτηκαν στις Θερμοπύλες προτίμησαν όλοι τους να πεθάνουν πολεμώντας παρά να ζήσουν αφήνοντας τους βαρβάρους να περάσουν στην Ελλάδα; Δίκαιο δεν είναι λοιπόν, και για χάρη των αλλοτινών τους ανδραγαθημάτων στο πλευρό σας, και για όσα υπάρχει ελπίδα και πάλι να κάνουν, να τους δείξουμε, κι εσείς κι εμείς, κάθε δυνατή καλή διάθεση; [6.5.44] Αλλ᾽ αξίζει να τους δείξετε καλή διάθεση και για χάρη των τωρινών τους συμμάχων. Γιατί να το ξέρετε: εκείνοι ακριβώς που τους μένουν πιστοί στις συμφορές τους είναι κι εκείνοι που θα το ᾽χουν για ντροπή να φανούν αχάριστοι απέναντί σας. Κι αν ίσως φαίνονται μικρές οι πόλεις μας, που δέχονται να συμμεριστούν τους κινδύνους τους, σκεφτείτε ότι αν προστεθεί και η δική σας δεν θα ᾽ναι πια μικρές μονάχα πόλεις που θα τους βοηθούν.
[6.5.45] »Όσο για μένα, Αθηναίοι, από παλιά άκουγα ότι όλα τα θύματα της αδικίας και του τρόμου που κατέφευγαν εδώ έβρισκαν βοήθεια — κι ακούγοντάς τα μακάριζα τούτη την πόλη· τώρα όμως δεν έχω ανάγκη πια ν᾽ ακούω: βρίσκομαι εδώ ο ίδιος και βλέπω τους Λακεδαιμονίους, τους τόσο ξακουστούς, και μαζί μ᾽ αυτούς τους πιο πιστούς τους φίλους, να ᾽ρχονται σε σας και να σας ζητούν με τη σειρά τους βοήθεια. [6.5.46] Βλέπω και τους Θηβαίους, που τότε δεν κατόρθωσαν να πείσουν τους Λακεδαιμονίους να σας υποδουλώσουν, να σας ζητούν να αδιαφορήσετε για τον αφανισμό εκείνων που τότε σας έσωσαν.
»Είναι σπουδαία πράξη αυτή που θρυλείται για τους προγόνους σας, ότι δεν άφησαν να μείνουν άταφοι οι Αργείοι εκείνοι που έπεσαν στην Καδμεία· πολύ πιο σπουδαίο όμως θα ᾽ταν, από μέρους σας, να μην αφήσετε να εξευτελιστούν μήτε ν᾽ αφανιστούν οι Λακεδαιμόνιοι που είναι ακόμα ζωντανοί. [6.5.47] Κι αν κάνατε κι άλλη μιαν ωραία πράξη τότε που αντιταχτήκατε στην αυθάδεια του Ευρυσθέως και σώσατε τα παιδιά του Ηρακλή, δεν θα ᾽ναι ακόμα ωραιότερο κι από κείνο να διασώσετε όχι πια μόνο τους γενάρχες, αλλά ολόκληρη την πόλη; Κι απ᾽ όλα πιο ωραίο θα ᾽ναι αν τους Λακεδαιμονίους, που τότε σας έσωσαν με την ψήφο τους, δίχως κίνδυνο, τους βοηθήσετε τώρα εσείς με τα όπλα σας, και διατρέχοντας κινδύνους.
[6.5.48] »Αν για μας είναι τιμή να συνηγορούμε να βοηθήσετε λαό γενναίο, εσείς, που μ᾽ έργα είστε σε θέση να τους δώσετε βοήθεια, πόσο μεγαλόψυχοι μπορείτε να φανείτε! Αρκεί, αφού πολλές φορές βρεθήκατε άλλοτε φίλοι κι άλλοτε εχθροί των Λακεδαιμονίων, να θυμηθείτε τώρα όχι τόσο το κακό όσο το καλό που σας έκαναν — και να τους το ανταποδώσετε για το όφελος όχι μόνο το δικό σας, αλλά κι όλης της Ελλάδας, που εκείνοι υπηρέτησαν γενναία».