Ο Αμφιτρύων είναι μια τρίπρακτη κωμωδία του Μολιέρου, γραμμένη σε στίχους. Γράφτηκε το 1648 και παραστάθηκε την ίδια χρονιά στις 13 Ιανουαρίου στο Palais-Royal. Ο μύθος του Αμφιτρύωνα ανήκει στον κύκλο των μύθων που αφορούν στον Ηρακλή. Η απαρχή της χρησιμοποίησης του μύθου στα γράμματα και τις τέχνες έγινε από τον Άρχιππο, ποιητή της αρχαίας κωμωδίας. Τον ίδιο μύθο χρησιμοποιούν ο Σοφοκλής αλλά και ο Ευριπίδης σε τραγωδίες με τον τίτλο Αλκμήνη, οι οποίες όμως δεν σώζονται. Πολύ αργότερα, έρχεται η κωμωδία του Πλαύτου με τίτλο Αμφιτρύων, που είναι και η μοναδική στην οποία αναμειγνύονται θεοί και άνθρωποι, πράγμα που, στην εποχή του ποιητή, δεν ήταν επιτρεπτό. Στην εποχή του Μολιέρου, ο Jean Rotrou γράφει την κωμωδία Δύο Σωσίες το 1636, σημειώνοντας τεράστια επιτυχία. Ο Μολιέρος, επηρεασμένος από το εν λόγω κείμενο, καθώς και από το κείμενο του Πλαύτου, δημιουργεί μια κωμωδία με έντονο κωμικό στοιχείο, αριστοτεχνική πλοκή και φυσικότητα στους χαρακτήρες.
Ο Δίας, ερωτεύεται τη γυναίκα του Αμφιτρύωνα, Αλκμήνη, και αποφασίζει να πάρει τη μορφή του συζύγου της, ο οποίος απουσιάζει σε κάποια εκστρατεία. Βοήθεια του προσφέρει ο γιος του, Ερμής, ο οποίος παίρνει τη μορφή του υπηρέτη Σωσία και, έμμεσα, συναινεί στην εξαπάτηση της Αλκμήνης από τον πατέρα του. Η Νύχτα, μια άλλη θεότητα, ύστερα από παραίνεση του Δία, αργεί να φύγει εκείνο το βράδυ, βοηθώντας τον, έτσι, να απολαύσει περισσότερο τον έρωτα με την Αλκμήνη. Εκείνο το βράδυ η Αλκμήνη μένει έγκυος στον Ηρακλή, ενω ο Δίας αποκαλύπτει τα πάντα στον Αμφιτρύωνα.
Ο Μολιέρος κάνει ορισμένες βασικές προσθήκες και αλλαγές ώστε να προσδώσει κωμικότητα στο κείμενο, αλλά και για να δημιουργηθεί ένα καινούργιο έργο και όχι μια απλή μεταγραφή. Καταρχάς, προσθέτει έναν βασικό ρόλο, την Κλεάνθη, η οποία είναι υπηρέτρια της Αλκμήνης και γυναίκα του Σωσία. Αυτό εξυπηρετεί τη θεατρικότητα, καθώς θέτει τον Σωσία σε μια παρόμοια κατάσταση με τους δύο βασικούς χαρακτήρες. Επίσης, η προσθήκη αυτή είναι σημαντική, διότι επιτρέπει την κατανόηση των διαφορών ανάμεσα στα δύο ζευγάρια, τα οποία προέρχονται από διαφορετικές κοινωνικές τάξεις, και μας δίνεται η δυνατότητα να δούμε κοινωνιολογικά στοιχεία της εποχής. Άλλη μια διαφορά βρίσκεται στον χαρακτήρα του Ερμή, ο οποίος παρουσιάζεται πιο άγριος από τον αντίστοιχο στο κείμενο του Πλαύτου. Επιπροσθέτως, ο Δίας παρουσιάζεται ως ένας ανασφαλής ερωτευμένος που, αν και θεός, έχει αρκετές αδυναμίες. Ρωτάει συνεχώς την Αλκμήνη αν είναι καλός εραστής και, παρά την ιδιότητα του, δεν δείχνει καθόλου σίγουρος για τον εαυτό του. Στην εποχή του Πλαύτου, η παρουσίαση των θεών ως ατελών ήταν αδιανόητη, σε αντίθεση με την εποχή του Μολιέρου, όπου η αμφισβήτηση προς το θείο υπήρξε διάχυτη. Ο χαρακτήρας του Σωσία αποτελεί τον πιο κωμικό και, συνάμα, φιλοσοφημένο ήρωα του κειμένου. Αυτό μπορεί να εξηγηθεί εύκολα, καθώς πρόκειται για τον χαρακτήρα που έπαιξε ο ίδιος ο Μολιέρος. Επιπλέον, η παρουσία του εξυπηρετεί το κωμικό στοιχείο, καθώς μόνον ένας υπηρέτης θα μπορούσε να σχολιάζει κατά αυτόν τον τρόπο. Αξιοσημείωτη είναι μια φράση του κειμένου: «Ο Αμφιτρύων είναι ο Αμφιτρύων που δειπνούμε» από την οποία ο όρος «Αμφιτρύων» καθιερώθηκε στη γαλλική γλώσσα με τη σημασία του γενναιόδωρου και φιλόξενου. Μεταγενέστερα, εισήλθε ως δάνειο στην ισπανική και την πορτογαλική γλώσσα, στις οποίες έχει τη σημασία του φιλόξενου.
Γενικότερα, στο έργο του Μολιέρου τίθεται το πρόβλημα της αμφισβήτησης του «εγώ» σε τέτοιο βαθμό, ώστε να δοκιμάζεται η αυτοσυνείδηση και η πνευματική υγεία των χαρακτήρων. Πρόκειται για ένα έντονα ειρωνικό κείμενο, όπου θεοί και άνθρωποι έχουν τις ίδιες ανασφάλειες και προβλήματα. Βασική παράμετρο αποτελεί το γεγονός ότι, στο κείμενο του Μολιέρου, οι θεοί δείχνουν περισσότερο 'ανώριμοι' από τους θνητούς και αρκετά παρορμητικοί. Έτσι, επιτυγχάνεται μέσα από τη συγκεκριμένη κωμωδία η μετάδοση ποικίλων οικουμενικών φιλοσοφικών και κοινωνικών στοχασμών.
Ο Αμφιτρύων του Μολιέρου ακολουθεί σε γενικές γραμμές τη δραματική φόρμουλα του Πλαύτου, ενώ τροποποιεί κάποιες λεπτομέρειες. Ο Μολιέρος δεν δίνει στον Αμφιτρύωνα τον αμφίβολο θρίαμβο· επεκτείνε τον ρόλο του Σωσία, η σχέση του οποίου με τη σύζυγό του Κλεάνθη αντικατοπτρίζει, παρωδώντας τη, τη σχέση του Αμφιτρύωνα με την Αλκμήνη· και ο πνευματώδης λόγος του Δία για τον ρόλο του συζύγου και του εραστή προοιωνίζει για πρώτη φορά τον τρόπο γραφής του Ζιρωντού.
(Genette 1997:347-348)
