Ψηφίδες για την ελληνική γλώσσα

Η Μήδεια των Φο και Ράμε ανακαλύπτει τον εαυτό της στη σκηνή και αυτοπραγματώνεται ενώπιον του κοινού. Αρχικά, η Φράνκα Ράμε μας ενημερώνει για το τέλος της ευτυχισμένης σχέσης της Μήδειας με τον Ιάσονα, το οποίο επέρχεται επειδή η Μήδεια έχει αρχίσει να γερνάει. Ρητά τονίζεται ότι αυτό αποτελεί ένα καθημερινό συμβάν: σύμφωνα με τη Ράμε, αυτό συμβαίνει συχνά, οι άντρες να εγκαταλείπουν τις γυναίκες τους για μια νεότερη ερωμένη. Αυτή η εγκατάλειψη οφείλεται —σύμφωνα με το κείμενο— στο γήρας, που φέρνει μαζί του την απώλεια της ελκυστικότητας. Η Ράμε τοποθετεί τον εαυτό της σαφώς με το πλευρό των εγκατελελειμμένων γυναικών, και με τη γλώσσα της, «εμείς οι γυναίκες», υποδηλώνει αλληλεγγύη και υποθέτει μια κοινότητα συμπασχουσών γυναικών. Τις πράξεις, με τις οποίες οι απατημένες γυναίκες αντιδρούν στην απογοητευτική ταπείνωση, τις περιγράφει το κείμενο συχνά ως λανθασμένες και παράλογες. Σιωπηρά το κείμενο προοιωνίζει τον φόνο των παιδιών της Μήδειας από αντίδραση στην απιστία του Ιάσονα ως μια πρώτη στρατηγική της επεξήγησης, ώστε το κοινό να μπορέσει να κατανοήσει αυτή την ασύλληπτη πράξη. Ωστόσο, από την αρχή του κειμένου γίνεται σαφές, ότι στο επίκεντρο της τραγωδίας της Μήδειας δεν είναι η ζήλια και η εκδίκηση, αλλά μια περίπλοκη διαδικασία συνειδητοποίησης. Η Μήδεια φαντάζεται τη μελλοντική της ζωή, χωριστά από την οικογένειά της, ως άχαρη ύπαρξη που της μοιάζει σαν θάνατος. Από αυτό το αρνητικό όραμα για το μέλλον ξεκίνησε η πρώτη αναφορά για τον φόνο των παιδιών της, που δημιουργείται πρώτα στην καρδιά της και μετά στο μυαλό της. […] Η Μήδεια το βλέπει ως αναγκαιότητα να σκοτώσει τα παιδιά της, ώστε να καταστραφεί ο Ιάσων και οι αντρικοί του νόμοι. Ο φόνος που σχεδιάζει γίνεται σύμβολο της γυναικείας επανάστασης, η οποία όμως μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο αν αλλάξει η στάση της Μήδειας προς τα παιδιά της. Πριν τα θεωρούσε μέρος του εαυτού της, ενώ τώρα συνειδητά αρνείται αυτόν τον δεσμό: «Ξέχνα καρδιά πως τα παιδιά είναι από την ίδια σάρκα!» Η Μήδεια προκαλεί τον εαυτό της να ξεχάσει ότι τα παιδιά της είναι δική της σάρκα και αίμα. Γίνεται σαφές εδώ το τέλος της διαδικασίας απόρριψης, που πραγματοποιήθηκε κατά την πορεία της διαδικασίας συλλογισμού: οι απόγονοί της έχουν γίνει απόβλητα αντικείμενα, που πρέπει να απορριφθούν στον δρόμο της νέας ταυτότητας της Μήδειας. Η δυνατότητα της δημιουργίας μιας νέας ταυτότητας προϋποθέτει —όπως στον Σενέκα— τη δολοφονία των παιδιών. Με τον φόνο των παιδιών της δημιουργεί η Μήδεια τον εαυτό της.
(Adam & Winter)